Nghiên cứu của Google về năng lượng tối thiểu cho AI Gemini bị hoài nghi

Các trung tâm dữ liệu Google tiêu thụ khá nhiều năng lượng

Theo số liệu được công ty đưa ra, mỗi prompt chỉ sử dụng khoảng 5 giọt nước (0,26 mililit), tiêu thụ điện năng tương đương 9 giây xem TV (khoảng 0,24 watt-giờ) và tạo ra chỉ 0,003 gram khí thải CO2. Những con số này nghe có vẻ ấn tượng, nhưng cộng đồng chuyên gia đã nhanh chóng đặt dấu hỏi lớn về tính trung thực của nghiên cứu này.

Khi các con số chỉ kể một nửa chiếc bánh mì

The Verge và nhiều tổ chức báo chí uy tín khác đã chỉ ra rằng Google có thể đã cố tình bỏ qua những điểm dữ liệu quan trọng trong nghiên cứu của mình, dẫn đến việc đánh giá thấp nghiêm trọng tác động môi trường thực tế của Gemini. Điều này không chỉ đơn thuần là một sai sót kỹ thuật, mà có thể là một chiến lược truyền thông được tính toán kỹ lưỡng nhằm tạo ra hình ảnh thân thiện với môi trường cho công nghệ AI của Google.

Shaolei Ren, Phó giáo sư kỹ thuật điện tại Đại học California và cũng là một trong những tác giả được trích dẫn trong nghiên cứu, đã không ngần ngại chỉ trích: "Họ chỉ đang che giấu những thông tin quan trọng. Điều này thực sự truyền đi thông điệp sai lệch đến thế giới".

Vấn đề lớn nhất trong nghiên cứu của Google nằm ở những gì họ không nói ra. Các mô hình AI như Gemini được vận hành bởi các trung tâm dữ liệu - những nhà kho khổng lồ chứa đầy server tiêu thụ một lượng nước và năng lượng khủng khiếp, gây áp lực nghiêm trọng lên tài nguyên địa phương. Chính phủ các nước trên thế giới đang phải đối mặt với sự đấu tranh giữa việc cho phép xây dựng những trung tâm dữ liệu này và việc bảo vệ môi trường địa phương, trong khi người tiêu dùng cuối cùng sẽ là những người phải gánh chịu chi phí năng lượng tăng cao.

Nghiên cứu của Google chỉ tính đến lượng nước được sử dụng trực tiếp để làm mát các server trong trung tâm dữ liệu, nhưng bỏ qua hoàn toàn lượng nước gián tiếp - chiếm phần lớn trong tổng mức tiêu thụ liên quan đến AI. Điều này giống như việc đo lường tác động môi trường của một chiếc ô tô chỉ bằng cách tính lượng xăng trong bình, mà không tính đến toàn bộ quá trình sản xuất, vận chuyển nhiên liệu và xây dựng cơ sở hạ tầng.

Những con số carbon nhảy múa

Vấn đề không chỉ dừng lại ở nước. Google cũng đã sử dụng một phương pháp đo lường khí thải carbon khá "sáng tạo" - họ chỉ tính toán theo tiêu chuẩn "dựa trên thị trường", có nghĩa là đã trừ đi những cam kết sử dụng năng lượng tái tạo để hỗ trợ lưới điện. Đây là một cách tính toán hợp pháp về mặt kỹ thuật, nhưng tạo ra một bức tranh rất khác so với tác động carbon thực tế của việc vận hành AI.

Savannah Goodman, Trưởng phòng Advanced Energy Labs, đã cố gắng bào chữa cho Google bằng cách giải thích rằng họ muốn chia sẻ những chỉ số môi trường "đại diện cho hành vi của người dùng điển hình". Tuy nhiên, cách tiếp cận này có thể tạo ra một cảm giác an toàn giả tạo về tác động môi trường của công nghệ AI.

Khi các trung tâm dữ liệu tiêu thụ điện năng khổng lồ, họ không chỉ sử dụng điện có sẵn trên lưới. Nhu cầu năng lượng tăng cao này thúc đẩy việc xây dựng các nhà máy điện mới - gồm cả nhà máy khí đốt và hạt nhân - những cơ sở này cũng sử dụng một lượng nước khổng lồ để làm mát hệ thống hoặc tạo hơi nước để vận hành tuabin. Đây chính là phần "băng trôi" khổng lồ mà Google đã cố tình bỏ qua trong tính toán của mình.

Hơn nữa, việc chỉ tính toán "prompt trung bình" như Google đã làm cũng có thể tạo ra một bức tranh phiến diện về thực tế. Trong thế giới AI, có những truy vấn đơn giản chỉ cần vài giây xử lý, nhưng cũng có những tác vụ phức tạp đòi hỏi hàng phút hoặc thậm chí hàng giờ tính toán. Việc chỉ tập trung vào "trung bình" có thể che đậy những tác động môi trường nghiêm trọng của những truy vấn phức tạp.

Cuộc đua xanh hóa AI

Nghiên cứu của Google không tồn tại trong chân không. Đây là một phần của cuộc đua ngày càng gay gắt giữa các công ty công nghệ lớn để chứng minh rằng họ có trách nhiệm với môi trường trong kỷ nguyên AI. Với áp lực ngày càng tăng từ cơ quan quản lý, nhà đầu tư và công chúng về tác động môi trường của AI, các công ty như Google, Microsoft và OpenAI đều đang tìm cách chứng minh rằng công nghệ của họ không phải là "kẻ tàn phá môi trường".

Tuy nhiên, cách tiếp cận của Google - với việc chỉ trình bày những con số thuận lợi nhất mà bỏ qua bối cảnh rộng lớn hơn - có thể phản tác dụng trong dài hạn. Thay vì xây dựng niềm tin, nó có thể tạo ra sự nghi ngờ về tính minh bạch và trung thực của công ty trong các vấn đề môi trường.

Điều này đặt ra những câu hỏi quan trọng về cách chúng ta đánh giá và truyền đạt tác động môi trường của AI. Trong một thế giới mà AI đang trở nên phổ biến hơn bao giờ hết, việc có những tiêu chuẩn đo lường rõ ràng, toàn diện và minh bạch là điều cực kỳ quan trọng.

Người tiêu dùng có quyền biết tác động thực sự của việc sử dụng các dịch vụ AI, không chỉ những con số được "trang điểm" để trông đẹp mắt. Các nhà hoạch định chính sách cần những thông tin chính xác để đưa ra các quyết định về quy định và đầu tư cơ sở hạ tầng. Và các nhà đầu tư cần hiểu rõ rủi ro môi trường thực sự để đưa ra những quyết định có trách nhiệm.

Nghiên cứu của Google về Gemini AI có thể mang lại những con số ấn tượng trên bề mặt, nhưng khi được các chuyên gia độc lập xem xét kỹ lưỡng, nó lộ ra những thiếu sót nghiêm trọng về tính đầy đủ và minh bạch. Điều này không có nghĩa là Google cố tình lừa dối, nhưng nó cho thấy sự cần thiết của một cách tiếp cận toàn diện và trung thực hơn trong việc đánh giá tác động môi trường của AI.

Bùi Tú