Nghiên cứu mới nhất giải đáp thắc mắc: Có tồn tại người ngoài hành tinh không?

Nghiên cứu mới cho rằng con người hoàn toàn đơn độc trong vũ trụ, không có người ngoài hành tinh

Ảnh minh họa.

Trong hàng tỷ thiên hà, liệu nhân loại có thực sự là nền văn minh tiên tiến duy nhất? Một nghiên cứu mới gây chú ý khi cho rằng, có gần 30% khả năng nhân loại trên Trái Đất đang hoàn toàn đơn độc và sẽ không bao giờ liên lạc được với người ngoài hành tinh.

Đây là lập luận của tiến sĩ Veres Antal, Phó giáo sư toán học tại Đại học Nông nghiệp Hungary. Trong nghiên cứu của mình, ông cho rằng Trái Đất có thể đang nằm trong một khu vực đặc biệt gọi là "vùng cô độc" (Solitude Zone).

Vậy "vùng cô độc" là gì? Đó là một "cửa sổ" nơi mà xác suất chỉ tồn tại đúng một nền văn minh ở cấp độ công nghệ như chúng ta lại cao hơn cả khả năng có nhiều nền văn minh, hoặc không có nền văn minh nào.

Nghiên cứu này là một nỗ lực mới nhằm giải quyết Nghịch lý Fermi nổi tiếng, với câu hỏi hóc búa rằng: Có hàng trăm tỷ ngôi sao và ít nhất 100 tỷ hành tinh chỉ riêng trong thiên hà của chúng ta, tại sao vũ trụ lại im lặng đến vậy?

Không giống các giả thuyết trước đây (cho rằng sự sống quá hiếm, hoặc người ngoài hành tinh đang cố tình lẩn trốn), tiến sĩ Antal tiếp cận vấn đề dưới góc độ xác suất. Ông lập luận rằng sự cô độc phụ thuộc mạnh mẽ vào mức độ của sự phức tạp của sự sống.

"Đối với sự sống đơn giản, sự cô độc gần như là không thể", ông giải thích. "Nhưng đối với các nền văn minh cực kỳ tiên tiến, sự cô độc lại có thể trở thành kỳ vọng thống kê chủ đạo".

Để một nền văn minh rơi vào "vùng cô độc", yếu tố "xác suất xuất hiện" phải ở mức "vừa đủ". Nghĩa là, các điều kiện cho sự sống phải đủ phổ biến để sự sống nảy mầm ở đâu đó, nhưng cũng phải đủ hiếm hoi để ngăn cản việc nhiều nền văn minh tiên tiến cùng tồn tại một lúc. Theo tính toán của Tiến sĩ Antal, có 29,1% khả năng chúng ta đang ở trong vùng cô độc.

Dựa trên khả năng một nền văn minh có độ phức tạp nhất định sẽ xuất hiện (trục X), các nhà khoa học có thể tính toán khả năng họ là nền văn minh duy nhất tồn tại (trục Y).

Dựa trên khả năng một nền văn minh có độ phức tạp nhất định sẽ xuất hiện (trục X), các nhà khoa học có thể tính toán khả năng họ là nền văn minh duy nhất tồn tại (trục Y).

Mặc dù con số này nghe có vẻ cao, nhưng đây không phải là tin xấu hoàn toàn cho những người tìm kiếm sự sống ngoài hành tinh. Nghiên cứu chỉ ra rằng, đối với một nền văn minh có độ phức tạp như loài người, không có kịch bản nào mà khả năng "ở một mình" lại vượt quá 50%.

Ngay cả trong kịch bản Trái Đất tới hạn (khả năng cô độc cao nhất), con số cũng chỉ là 30,3%. Điều này có nghĩa là về mặt thống kê, tỷ lệ cược vẫn đang nghiêng về phía chúng ta khi rất có thể nhân loại không phải là loài tiên tiến duy nhất trong vũ trụ bao la này.

Liệu người ngoài hành tinh có tồn tại?

(Ảnh minh họa: Getty Images).

Người ta thường đọc các tiêu đề về thông tin phát hiện sự sống ngoài Trái Đất với sự lạc quan, chẳng hạn như: "Chỉ là vấn đề thời gian" hoặc "Chúng ta sắp đến rất gần". Nhưng liệu cộng đồng khoa học có thực sự đồng tình với quan điểm này?

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Astronomy năm 2024 đã thực hiện khảo sát về niềm tin của các nhà khoa học đối với sự tồn tại của sự sống ngoài hành tinh, từ cơ bản, phức tạp đến thông minh. Kết quả cho thấy có tới 86,6% các nhà nghiên cứu về sinh vật học vũ trụ (astrobiologist) tin rằng sự sống cơ bản có thể tồn tại ở đâu đó trong vũ trụ.

Đáng chú ý, tỷ lệ đồng thuận từ các nhà khoa học không thuộc lĩnh vực này (như vật lý và sinh học) thậm chí còn cao hơn, đạt 88,4%. Điều này chứng minh rằng niềm tin về người ngoài hành tinh không chỉ giới hạn trong một nhóm chuyên môn mà đã lan rộng ra nhiều lĩnh vực khoa học khác.

Khi chuyển sang câu hỏi về sự sống phức tạp và thông minh, tỷ lệ đồng thuận giảm xuống còn 67,4% và 58,2%. Mặc dù vậy, tỷ lệ không đồng ý vẫn rất thấp chỉ khoảng 10% cho trường hợp sự sống thông minh.

Điều này cho thấy các nhà khoa học, dù lạc quan vẫn thận trọng về khả năng tìm thấy sự sống ở mức độ cao hơn bởi các bằng chứng trực tiếp còn rất hạn chế.

Dù chưa có bằng chứng cụ thể, các nhà khoa học đã chỉ ra nhiều bằng chứng gián tiếp để củng cố niềm tin này. Trong Hệ Mặt Trời, các môi trường tiềm năng như đại dương ngầm dưới bề mặt Europa và Enceladus hoặc lớp dưới bề mặt sao Hỏa đều được xem là nơi có thể tồn tại sự sống.

Quan trọng hơn, chúng ta biết rằng sự sống đã khởi nguồn trên Trái Đất, điều này chứng minh xác suất của sự sống không phải bằng không. Với hàng trăm tỷ thiên hà và hàng trăm tỷ tỷ hành tinh hoặc Mặt trăng có thể sinh sống, khả năng tồn tại sự sống ở đâu đó là rất cao.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng trong số những người không chọn đồng ý hoặc không đồng ý, 12% chọn "trung lập". Điều này được lý giải là lựa chọn an toàn của các nhà khoa học khi họ không muốn đưa ra nhận định thiếu bằng chứng cụ thể. Tuy nhiên, nếu loại bỏ nhóm này khỏi dữ liệu, tỷ lệ đồng thuận với sự tồn tại của sự sống ngoài hành tinh tăng lên 97,8%.

Dù chưa thể xác nhận sự sống ngoài hành tinh, nghiên cứu cho thấy cộng đồng khoa học có xu hướng lạc quan dựa trên dữ liệu gián tiếp và lý thuyết. Tuy nhiên, các nhà khoa học cũng thừa nhận rằng, cần thêm nhiều bằng chứng cụ thể hơn để đưa ra kết luận chính xác.

Với sự tiến bộ trong công nghệ khám phá vũ trụ và việc tìm kiếm các hành tinh ngoài Hệ Mặt Trời, hy vọng tìm thấy dấu vết của sự sống có lẽ chỉ còn là vấn đề thời gian. Nhưng dù kết quả có thế nào, câu hỏi về người ngoài hành tinh vẫn sẽ tiếp tục truyền cảm hứng và thách thức trí tuệ con người.

K.N (th)