Nghiên cứu, xác định nguyên nhân trận lũ lịch sử vừa qua

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, từ đầu năm 2025 đến nay, trên địa bàn cả nước đã xảy ra 20 loại hình thiên tai, trong đó có 11 cơn bão, 04 áp thấp nhiệt đới; mưa lớn, lũ lớn, ngập lụt trên diện rộng tại Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ sau hoàn lưu bão số 3, số 5, số 10 và số 11; nước dâng, gió mạnh trên biển, dông lốc, mưa đá, rét hại, sương muối, sương mù, lũ quét, sạt lở đất, nắng nóng, xâm nhập mặn, động đất.

Lốc xoáy tại Ninh Bình ngày 29/9/205 làm 9 người chết, 24 người bị thương.

Thiên tai diễn ra dồn dập, khốc liệt, trên phạm vi rộng, mang nhiều yếu tố bất thường, vượt mức lịch sử, trong đó các cơn bão (số 5, số 9, số 10, số 11) di chuyển rất nhanh, cường độ rất mạnh, trái quy luật khi đầu mùa đổ bộ vào Trung Bộ (bão số 3, bão số 5) và những tháng cuối năm vẫn đổ bộ vào khu vực Bắc Bộ (bão số 9, bão số 11); mưa lớn cực đoan, lũ vượt lịch sử trên 08 tuyến sông (sông Cầu, sông Thương, sông Trung, sông Bằng, sông Cà Lồ, sông Lô, sông Bưởi, sông Cả); ngập lụt rất nghiêm trọng tại các đô thị, vùng trũng thấp, nhất là tại thành phố Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Ninh.

Tính đến ngày 15/10/2025, thiên tai đã làm 241 người chết, mất tích, 389 người bị thương; 261.008 nhà bị hư hỏng, tốc mái; 594.637 ha lúa, hoa màu, cây trồng khác bị ngập úng, thiệt hại; 30.843 con gia súc, 2.752.773 con gia cầm bị chết, cuốn trôi; 56.559ha thủy sản bị thiệt hại. Tổng thiệt hại ước tính trên 53.809 tỷ đồng.

Lũ lụt tại Thái Nguyên sau hoàn lưu bão số 11.

Riêng đợt mưa lũ sau bão số 11 gây thiệt hại nghiêm trọng: 18 người chết, mất tích, trong đó Thái Nguyên 8 người chết; 16 người bị thương. 239.240 nhà bị ngập, 2.150 nhà hư hỏng; riêng Thái Nguyên gần 199.000 nhà. 33.600 ha lúa, hoa màu và hơn 1,49 triệu con gia súc, gia cầm bị thiệt hại. 84 sự cố đê điều, trong đó 13 sự cố tràn đê với tổng chiều dài hơn 26,5km. Đập thủy điện Bắc Khê 1 (Lạng Sơn) bị vỡ, đã kịp thời sơ tán 803 hộ dân an toàn. Hơn 2.100 vị trí giao thông bị ngập, sạt lở; nhiều tuyến đường sắt phải dừng hoạt động. Hơn 553.000 khách hàng mất điện, hiện cơ bản đã được khôi phục. Tổng thiệt hại kinh tế sau bão số 11 ước tính trên 16.920 tỷ đồng, trong đó Thái Nguyên thiệt hại nặng nhất với 12.200 tỷ đồng.

Khẩn trương ổn định cuộc sống người dân sau thiên tai

Nhận định lũ lụt sau hoàn lưu bão số 11 là đợt thiên tai đặc biệt nghiêm trọng, diễn ra trong bối cảnh các tỉnh miền Bắc vừa chịu ảnh hưởng bão số 10, Thủ tướng Chính phủ đã liên tiếp ban hành 3 công điện khẩn (số 186, 187, 188/CĐ-TTg) yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tập trung ứng phó, khắc phục hậu quả.

Cứu trợ người dân bị nước lũ cô lập.

Chính phủ đã hỗ trợ khẩn cấp 540 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương cho 4 tỉnh thiệt hại nặng: Thái Nguyên 300 tỷ đồng, Cao Bằng 80 tỷ đồng, Lạng Sơn 80 tỷ đồng, Bắc Ninh 80 tỷ đồng.

Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành hơn 100 công điện, văn bản chỉ đạo, cử 15 đoàn công tác phối hợp xử lý sự cố, vận hành hồ chứa cắt lũ, đảm bảo an toàn đê điều. Hai hồ thủy điện lớn Tuyên Quang và Thác Bà đã cắt lũ tổng cộng hơn 570 triệu m³ nước, giảm áp lực cho hạ du.

Bộ Quốc phòng điều động hơn 107.000 cán bộ, chiến sĩ và gần 3.000 phương tiện, tổ chức sơ tán dân, cứu trợ, xử lý sự cố đê điều và phun khử khuẩn môi trường tại Thái Nguyên. Bộ Công an huy động trên 32.000 cán bộ, chiến sĩ, triển khai cứu hộ, đảm bảo an ninh trật tự, hỗ trợ di dời người dân.

Bộ Tài chính đã xuất cấp từ dự trữ quốc gia hơn 2.600 tấn gạo, hàng nghìn áo phao, xuồng, máy bơm, thiết bị cứu hộ cho các địa phương; Bộ Y tế cung ứng 144.000 viên khử khuẩn nước, 100 can đựng nước sạch.

Công tác cứu trợ nhận được sự chung tay mạnh mẽ của toàn xã hội. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã phân bổ 470 tỷ đồng hỗ trợ các tỉnh; các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và Hội Chữ thập đỏ Việt Nam cũng huy động hơn 200 tỷ đồng tiền và hàng, cùng 3,15 triệu USD viện trợ quốc tế.

Các địa phương bị thiệt hại đã khẩn trương sơ tán dân khỏi vùng nguy hiểm, cấp phát lương thực, nước sạch, tập trung khắc phục sự cố mất điện, mất nước, dọn dẹp vệ sinh, xử lý môi trường sau lũ, bảo đảm ổn định đời sống nhân dân.

Điều chỉnh thẩm quyền chỉ đạo điều hành chống lũ trên lưu vực sông

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường gửi Thủ tướng Chính phủ ngày 15/10 về giải pháp khắc phục hậu quả mưa lũ sau bão số 11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã thẳng thắn thừa nhận công tác ứng phó mưa lũ sau bão còn bộc lộ một số vấn đề, tồn tại. "Công tác dự báo mưa lớn cực đoan, lũ đặc biệt lớn, vượt lịch sử còn hạn chế, chưa dự báo sớm được các giá trị vượt lịch sử trong đợt mưa lũ. Năng lực chống chịu trước thiên tai của các công trình cơ sở hạ tầng còn hạn chế, nhất là với tình huống đặc biệt lớn, vượt lịch sử", báo cáo nêu rõ. Trong khi đó, năng lực theo dõi giám sát thiên tai, cứu hộ, cứu nạn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Phương tiện, trang thiết bị còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhất là với khu vực vùng sâu, vùng xa. Phương án ứng phó với lũ lịch sử còn bị động.

Hồ chứa thủy điện nhỏ chưa được quản lý, theo dõi giám sát chặt chẽ từ khâu xây dựng, quản lý hồ sơ, vận hành dẫn đến sự cố hồ Bắc Khê 1 ở Lạng Sơn đã bị vỡ do lưu lượng lũ về hồ tăng nhanh.

Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiểm tra đê biển tại Ninh Bình.

Trước thực trạng như trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề ra các nhóm giải pháp: trước mắt, các Bộ, ngành địa phương liên quan cần tiếp tục thực hiện các nhóm nhiệm vụ bảo vệ tính mạng, an toàn, sức khỏe của Nhân dân; hỗ trợ khôi phục các hoạt động đời sống, xã hội để ổn định cuộc sống Nhân dân; hỗ trợ khôi phục chuỗi sản xuất, cung ứng, lao động, phục hồi và thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh và khắc phục cấp bách cơ sở hạ tầng, nâng cao năng lực ứng phó, chống chịu.

Về lâu dài, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tổ chức nghiên cứu, đánh giá diễn biến, xác định nguyên nhân trận lũ lịch sử vừa qua làm cơ sở đề xuất, điều chỉnh các quy định có liên quan. Nghiên cứu, điều chỉnh thẩm quyền chỉ đạo điều hành chống lũ trên lưu vực sông trong mùa mưa lũ hoặc khi có tình huống thiên tai bất thường theo hướng giao một cơ quan chỉ đạo, điều hành xuyên suốt để bảo đảm tính thống nhất.

Lực lượng công an tham gia chống tràn đê Hữu Cầu.

Bộ NN&MT đề nghị các Bộ, ngành và địa phương tổ chức thực hiện và tăng cường kiểm tra thực hiện nghiêm túc các quy hoạch liên quan đến đê điều, phòng chống thiên tai, quy hoạch phát triển kinh tế xã hội.

Bộ cũng đề xuất cần có cơ chế, chính sách đào tạo, bổ sung nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong phòng chống thiên tai, đê điều, thủy lợi, nhất là đối với các xã có đê, hồ chứa.

Cùng với đó đầu tư, nâng cấp hệ thống đê điều, hồ đập, công trình cơ sở hạ tầng khác có trọng tâm, trọng điểm; đặc biệt ưu tiên nguồn lực xử lý dứt điểm các trọng điểm đê điều, hồ đập theo hướng bền vững.

vtv.vn