Ngộ độc, suy thận do uống vitamin D quá liều

Trong thời đại chiều cao được xem là một trong những chuẩn mực của xã hội, việc thấp bé hơn bạn bè cùng trang lứa ở một số trường hợp khiến cả trẻ và gia đình có tâm lý tự ti, lo lắng. Nhưng khi cố gắng để cao lớn hơn, những hệ lụy khác nguy hiểm hơn lại ập đến.

Nghĩ vitamin D là thuốc bổ

Mới đây, Bệnh viện Nhi Trung ương (Hà Nội) vừa tiếp nhận 2 bệnh nhi là V.L. (3 tuổi) và M.H. (18 tháng tuổi) đều nhập viện trong tình trạng nôn, đau bụng nhiều.

Đáng chú ý, 2 bé là anh em ruột. Qua thăm khám lâm sàng và khai thác tiền sử sử dụng thuốc, các bác sĩ chẩn đoán 2 bệnh nhi này bị ngộ độc vitamin D, suy thận cấp do uống quá liều trong thời gian dài.

Theo chia sẻ từ gia đình, cha mẹ 2 bé có mong muốn con phát triển khỏe mạnh, phòng tránh khả năng còi xương nên đã cho trẻ uống vitamin C đều đặn mỗi ngày từ sau khi chào đời tới nay.

Bé V.L. và M.H. sau một tuần điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Ảnh: L.G.

Tuy nhiên, bà của 2 bé thấy các cháu thích uống, lại nghĩ vitamin D chỉ là thuốc bổ, sử dụng nhiều cũng không sao, nên đã cho 2 cháu uống tùy thích thay vì theo liều lượng quy định.

Một khoảng thời gian dài sau đó, 2 trẻ đã uống vitamin D trực tiếp từ lọ, không dùng dụng cụ đong thuốc hay có lần dùng nhưng lại lấy nhiều hơn liều quy định.

Hai tuần trước khi nhập viện, L. và H. xuất hiện tình trạng nôn, táo bón, đau bụng từng cơn với tần suất 8-9 lần/ngày.

Sau khi được làm các xét nghiệm cần thiết tại Bệnh viện Nhi Trung ương, kết quả cho thấy 2 bé đều bị tăng canxi máu, tăng canxi niệu, nồng độ vitamin D tăng rất cao so với giới hạn thông thường, nồng độ PTH giảm, thận 2 bên nhu mô tăng âm.

Sau một tuần dừng sử dụng vitamin D và các chế phẩm của vitamin D, kết hợp truyền dịch, tình trạng sức khỏe của L. và H. tạm ổn định, không còn nôn và đau bụng. Tuy nhiên, các bác sĩ chỉ định cần tiếp tục theo dõi thêm sức khỏe của 2 bé.

Tốt cũng thành xấu nếu dư thừa

Theo thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc, khoa Thận - Lọc máu, vitamin D là chất khoáng có vai trò quan trọng trong quá trình hấp thu và chuyển hóa canxi, từ đó giúp xương chắc khỏe.

"Vitamin D có trong thức ăn rất ít, chủ yếu được tổng hợp do tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc cung cấp qua đường uống", vị chuyên gia giải thích.

Trên thực tế, nhiều phụ huynh mong muốn con cao lớn, chắc khỏe xương nên bổ sung vitamin D cho con từ nhỏ. Tuy nhiên, BS Ngọc nhận định việc tăng cường bổ sung công thức vitamin D hay sử dụng vitamin D liều cao kéo dài là nguy cơ tiềm tàng cho ngộ độc nếu sử dụng không đúng chỉ dẫn của bác sĩ.

Về lý thuyết, liều lượng cụ thể để vitamin D gây ngộ độc là không rõ ràng. Nhưng liều uống tối đa được khuyến cáo, theo Hội Nội tiết, với trẻ dưới 6 tháng tuổi, là 1.000 UI/ngày; trẻ 12 tháng tuổi là 1.500 UI/ngày; trẻ từ 1-3 tuổi là 2.500 UI/ngày; 4-8 tuổi là 3.000 UI/ngày; trên 9 tuổi là 4.000 UI/ngày.

"Trong một số trường hợp, liều gây ngộ độc có thể cao hoặc thấp hơn liều khuyến cáo", thạc sĩ Ngọc nói.

Bà cũng cho biết ngộ độc vitamin D là tình trạng hiếm gặp nhưng nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nặng nề.

Dù tốt, vitamin D khi uống quá liều sẽ gây nguy cơ ngộ độc. Ảnh minh họa: leohoho.

Trẻ bị ngộ độc vitamin D thường có các triệu chứng của tăng canxi máu như ăn kém, giảm cân, đau bụng, nôn, táo bón, uống nhiều, đi tiểu nhiều... Trong các trường hợp nặng, tình trạng này có thể gây mất nước, đe dọa tính mạng.

Thạc sĩ Ngọc giải thích: "Khi nồng độ canxi vượt quá ngưỡng của ống thận sẽ gây ra sự kết tủa của canxi trong ống thận và vôi hóa tháp thận. Sự mất nước, giảm mức lọc cầu thận và vôi hóa tháp thận có thể làm tổn thương chức năng thận trong nhiễm toan ống thận và suy thận".

Từ đây, vị chuyên gia nhấn mạnh các loại vitamin, trong đó có vitamin D, rất cần thiết và có vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe của trẻ, song nó không phải là thuốc bổ để có thể sử dụng tùy tiện hay dùng nhiều là tốt.

Việc sử dụng vitamin nên tuân thủ chặt chẽ liều lượng theo đơn thuốc của bác sĩ đối với từng trường hợp cụ thể và cần có sự giám sát, theo dõi của nhân viên y tế, qua đó tránh nguy cơ ngộ độc hay ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

Để đảm bảo an toàn nhất cho sức khỏe của trẻ, cha mẹ cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế trước khi sử dụng bất kỳ các loại thuốc hay vitamin nào, đồng thời nên tuân thủ các hướng dẫn sau:

Không tự ý mua thuốc, vitamin cho con uống. Phải dùng thuốc, vitamin theo đúng đơn của bác sĩ cho mỗi lần khám. Không dùng đơn thuốc trong lần khám trước hay đơn thuốc của trẻ khác, người lớn cho trẻ.
Thuốc, vitamin nên được bảo quản trong lọ kín, có nhãn ghi tên thuốc, hạn sử dụng rõ ràng.
Để thuốc, vitamin ngoài tầm nhìn và tầm tay với của trẻ, tốt nhất là để trong tủ có khóa an toàn.
Định kỳ làm vệ sinh tủ thuốc gia đình, loại bỏ thuốc quá hạn dùng, thuốc bị hỏng.
Không nên uống thuốc trước mặt trẻ vì trẻ rất dễ bắt chước.
Người chăm sóc trẻ phải chắc chắn biết rõ và dùng đúng liều lượng thuốc, vitamin theo sự hướng dẫn của bác sĩ, dược sĩ hay trên tờ hướng dẫn sử dụng khi cho trẻ uống thuốc.

Quốc Toàn