Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020 và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch AIPA-41 đồng chủ trì cuộc Đối thoại giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và AIPA dưới hình thức trực tuyến, trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN 36, chiều 26-6-2020

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử AIPA, một kỳ Đại hội đồng được tổ chức theo hình thức trực tuyến để vừa thích ứng với những diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, vừa đáp ứng yêu cầu kịp thời thảo luận các biện pháp hợp tác giữa nghị viện các nước thành viên phát huy vai trò của Nghị viện, đại diện cho tiếng nói của người dân nhằm đồng hành, hỗ trợ Chính phủ các nước ASEAN tiếp tục thực hiện các mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN lấy người dân làm trung tâm.

Cùng nhau vượt qua thách thức và đi tới tương lai

Đại hội đồng AIPA 41 diễn ra trong bối cảnh ASEAN tiếp tục khẳng định mục tiêu gắn kết chặt chẽ, tăng cường tiếng nói trung tâm trong duy trì hòa bình, ổn định và phát triển ở Đông Nam Á. Các quốc gia ASEAN cũng đang nỗ lực triển khai các biện pháp kiểm soát đại dịch Covid-19, thực thi các gói chính sách nhằm tăng cường khả năng phục hồi kinh tế sau đại dịch, duy trì cam kết mở cửa thị trường thương mại và đầu tư, kết nối chuỗi cung ứng, bảo đảm an ninh lương thực, ngăn chặn khả năng suy thoái kinh tế và bảo đảm an sinh xã hội.

Các nước ASEAN cũng đang phải đối diện với những khó khăn, thách thức gay gắt từ nhiều phía, đặc biệt là tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19. Cùng với đó là những chuyển biến nhanh chóng và khó lường của tình hình thế giới, sự điều chỉnh chính sách và quan hệ giữa các nước lớn đang có xu hướng gây ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển của khu vực. Các điểm nóng như Biển Đông, những diễn biến mới trong tình hình chính trị nội bộ một số nước có thể ảnh hưởng đến vai trò trung tâm của ASEAN trong duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực.

Đảm nhận vai trò Chủ tịch AIPA trong bối cảnh đại dịch Covid-19 bùng phát và diễn biến phức tạp, khó lường nhưng Quốc hội Việt Nam đã kịp thời điều chỉnh kế hoạch, chuyển các hoạt động trong khuôn khổ Năm Chủ tịch AIPA 2020 sang hình thức trực tuyến. Đây là sự chủ động và linh hoạt của Quốc hội Việt Nam để vừa thực hiện trách nhiệm của Chủ tịch AIPA vừa đóng góp cho sự đổi mới phương thức hoạt động của AIPA.

Trong bối cảnh hiện nay, AIPA cần tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN trong giải quyết các vấn đề của khu vực, tuân thủ luật pháp quốc tế, thực hiện các biện pháp ngoại giao phòng ngừa, hợp tác cùng phát triển. Tiếp tục phát huy vai trò, chức năng lập pháp, giám sát, quyết định ngân sách và các nguồn lực cần thiết, đồng hành với các Chính phủ trong ASEAN vì Cộng đồng ASEAN gắn kết, chủ động thích ứng, hướng tới phát triển bền vững vì lợi ích của mọi người dân trong khu vực.

Với tinh thần đó, Đại hội đồng AIPA 41 tập trung xem xét và thông qua các Nghị quyết về: Thúc đẩy vai trò của Nữ nghị sỹ trong bảo đảm việc làm và thu nhập của lao động nữ; Ngoại giao Nghị viện vì hòa bình và an ninh bền vững ASEAN; Vai trò của Nghị viện trong thúc đẩy gắn kết và phục hồi kinh tế ASEAN sau đại dịch Covid-19; Tăng cường vai trò của AIPA xây dựng Cộng đồng Văn hóa-Xã hội ASEAN chủ động thích ứng với đại dịch Covid-19.

Đại hội đồng cũng sẽ tổ chức Phiên đối thoại AIPA-ASEAN về những tác động của đại dịch Covid-19 đối với việc triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 trên cả 3 trụ cột. Chương trình nghị sự của Đại hội đồng AIPA 41 và chủ đề tại các Ủy ban, Hội nghị Nữ Nghị sỹ, Hội nghị không chính thức của Nghị sỹ trẻ AIPA và các Nghị quyết tại Đại hội đồng đã bám sát chủ đề Năm Chủ tịch ASEAN 2020 “Gắn kết và chủ động thích ứng”, tiếp nối các kết quả của Hội nghị Cấp cao ASEAN 36, thể hiện sự đồng hành và hỗ trợ của AIPA đối với ASEAN trong việc triển khai các sáng kiến, ưu tiên của ASEAN trong năm 2020 và các nỗ lực phòng, chống, khắc phục hậu quả của đại dịch, thúc đẩy khôi phục an toàn các hoạt động kinh tế, duy trì sự ổn định, phát triển ở khu vực.

Đồng thời, phát huy vai trò dẫn dắt của Quốc hội Việt Nam trong AIPA nhằm tạo sự ủng hộ, đồng thuận cao với các nghị viện thành viên và nghị viện Quan sát viên AIPA với các vấn đề thuộc mối quan tâm chung của ASEAN.

Quốc hội Việt Nam đề xuất 2 sáng kiến quan trọng

Tại Đại hội đồng AIPA 41, Quốc hội Việt Nam đề xuất 2 sáng kiến quan trọng. Một là, tổ chức Hội nghị không chính thức Nghị sỹ trẻ AIPA. Quốc hội Việt Nam mong muốn sau Đại hội đồng lần này, Hội nghị không chính thức Nghị sỹ trẻ AIPA sẽ trở thành cơ chế chính thức trong khuôn khổ Đại hội đồng AIPA, tạo diễn đàn để các nghị sỹ trẻ có tiếng nói mạnh mẽ và đóng góp hiệu quả hơn vào việc giải quyết các vấn đề chung của khu vực. Hai là, kết nối, gắn kết hoạt động của AIPA với hoạt động của Liên minh Nghị viện thế giới (IPU), gắn với việc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc về phát triển bền vững.

Cụ thể hóa sáng kiến này, Quốc hội Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị trực tuyến “Đối tác Nghị viện về hợp tác giáo dục, văn hóa vì sự phát triển bền vững” vào ngày 30-7-2020 với sự tham gia của Tổng Thư ký IPU và đại diện Liên hợp quốc. Đây là lần đầu tiên, AIPA tổ chức một hội nghị chuyên đề nhằm thúc đẩy sự phát triển quan hệ đối tác nghị viện trong triển khai thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững nói chung, về hợp tác giáo dục và văn hóa nói riêng. Với sáng kiến và thành công bước đầu của Hội nghị, Việt Nam mong muốn tạo diễn đàn mang tính thường niên của AIPA để cùng trao đổi, tìm ra các biện pháp thúc đẩy thực hiện có hiệu quả các Mục tiêu phát triển bền vững trong khu vực ASEAN.

Nhiều hoạt động đã được triển khai tích cực trong khuôn khổ Năm Chủ tịch AIPA 2020, thể hiện quyết tâm của Quốc hội Việt Nam trong việc đảm nhận trọng trách Chủ tịch AIPA. Trong đó, ngày 30-3-2020, với tư cách Chủ tịch AIPA, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam đã có Thư gửi các Chủ tịch Nghị viện thành viên AIPA, kêu gọi các nghị viện đoàn kết, tăng cường hành động, đồng hành với Chính phủ trong đối phó với đại dịch Covid-19.

Trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN 36, ngày 26-6-2020, Quốc hội Việt Nam đã phối hợp với Chính phủ tổ chức thành công Phiên đối thoại cấp cao giữa các nhà Lãnh đạo ASEAN và AIPA theo hình thức trực tuyến, góp phần thực hiện các nhiệm vụ trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020 và Năm Chủ tịch AIPA 2020 của Việt Nam, được Chính phủ và Nghị viện các quốc gia thành viên ASEAN đánh giá cao.

Với vai trò là Chủ tịch AIPA, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam đã tham dự và nêu Thông điệp của Chủ tịch AIPA tại Hội nghị cấp cao ASEAN 36, trong đó nêu bật các ưu tiên hành động của AIPA, khẳng định cam kết của AIPA trong việc tiếp tục đồng hành, hỗ trợ Chính phủ các nước ASEAN. Chủ tịch Quốc hội Việt Nam cũng đã dự và nêu nhiều đề xuất quan trọng tại Phiên đối thoại đặc biệt trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN 36 về chủ đề “Hành động mạnh mẽ hơn vì sự tham gia của phụ nữ trong vai trò lãnh đạo chính trị trong một thế giới biến động và bất ổn”.

Quốc hội Việt Nam cũng đã chủ trì tổ chức thành công Hội nghị trực tuyến Hội đồng Tư vấn AIPA về hiểm họa ma túy lần thứ 3 (AIPACODD3); cử đại diện tham dự nhiều hội nghị trực tuyến với các Nghị viện thành viên AIPA, Liên minh Nghị viện thế giới (IPU) nhằm thúc đẩy vai trò của nghị viện trong ứng phó với đại dịch Covid-19.

Lịch sử đã cho thấy, trong mỗi giai đoạn phát triển, khu vực ASEAN có những khó khăn, thách thức khác nhau, nhưng AIPO/AIPA và nghị viện các quốc gia thành viên sẽ luôn tìm được cách thức phù hợp thúc đẩy tình đoàn kết, gắn bó, hợp tác chặt chẽ giữa các nước để cùng nhau vượt qua thách thức và đi tới tương lai.

Với vai trò Chủ tịch AIPA, Quốc hội Việt Nam cam kết làm hết sức mình và cùng với sự ủng hộ, đồng lòng của các Nghị viện thành viên AIPA tổ chức thành công các hoạt động của Năm Chủ tịch AIPA, Đại hội đồng AIPA 41, đóng góp thiết thực vào việc nâng tầm quan hệ đối tác AIPA-ASEAN đi vào chiều sâu, tăng cường sự phối hợp hành động giữa kênh lập pháp và kênh hành pháp để giữ vững đà liên kết, đẩy mạnh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN hòa bình, ổn định, an toàn, thịnh vượng và hạnh phúc cho mọi người dân”.

Minh Trí