Ngoài thuế quan, còn nhiều điều cần lưu ý với thị trường Mỹ

Chính sách thuế của Mỹ chưa ổn định

Ông Nguyễn Chánh Phương- Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA) cho biết, đồ gỗ là nhóm đang chịu rủi ro cao ở thị trường Mỹ, vì ngoài thuế đối ứng thì còn đang trong điều tra thuế trừng phạt theo mục 232 (của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, nhằm điều chỉnh hoặc hạn chế nhập khẩu nếu được coi là đe dọa an ninh quốc gia của Mỹ), mục 301 (của Đạo luật Thương mại năm 1974 về thuế đối phó hành vi thương mại bất công)

Theo ông Phương, dự kiến năm 2025, ngành gỗ xuất khẩu đạt doanh thu khoảng 17,2 tỷ USD, tăng trưởng hơn 5%, nhưng riêng tại thị trường Mỹ thì tăng trưởng khoảng 6%. Điều đó chứng tỏ, doanh nghiệp, người mua hàng và cả các nhà nhập khẩu đang thích ứng được với mức thuế đối ứng 20% của Mỹ, rủi ro còn lại ở 232.

Thuế theo mục 232 đã được công bố hồi tháng 8/2025, sẽ tác động đến bốn nhóm mặt hàng ngành gỗ, chiếm đến 70% sản lượng đồ gỗ Việt Nam xuất sang Mỹ và nếu không đàm phán được thì từ tháng 1/2026, mức thuế có thể là 25%, thậm chí là 50%.

Sản phẩm từ gỗ là mặt hàng xuất khẩu nhiều vào Mỹ

Doanh nghiệp ngành gỗ buộc phải tái cấu trúc lại để giảm chi phí, tối ưu hóa quy trình sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh. Nhưng hơn cả, doanh nghiệp mong muốn mức thuế này được giảm thông qua đàm phán song phương, như trường hợp của thuế đối ứng đã kéo từ 46% xuống 20%.

"HAWA cùng với các hiệp hội ngành gỗ của cả nước, kiến nghị làm sao Bộ Công Thương đưa điều tra thuế 232 thành một thương lượng song phương. Vì 232 là Mỹ áp dụng toàn cầu, ngoại trừ một số quốc gia mà tác động của họ không nhiều. Cho nên nếu mà Việt Nam thương lượng song phương 232 thì với nỗ lực của Chính phủ, với thiện chí và hình ảnh của Việt Nam, chắc chắn sẽ đỡ hơn chúng ta chịu chung với toàn cầu, rất căng cho doanh nghiệp", ông Phương đề nghị.

Năm 2025 chứng kiến sự thay đổi rất lớn về chính sách của Mỹ, trong đó có thuế. Ngoài thuế đối ứng còn có những hạng mục thuế ngành hàng khác liên quan đến trung chuyển, xuất xứ…vẫn chưa được xác định từ phía Mỹ và mức thuế 20% mới chỉ là mức chung.

Việt Nam và Mỹ đã có tuyên bố chung về đàm phán thương mại đối ứng, trong đó hai bên cũng đã chỉ rõ là sẽ tiếp tục đàm phán để hướng đến một hiệp định về thương mại đối ứng công bằng và cân bằng. Hiệp định này được kỳ vọng là một cơ sở quan trọng, một nền tảng cho quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam- Hoa Kỳ trong giai đoạn mới. Hiện nay vẫn đang trong quá trình đàm phán và hai bên đều nỗ lực thu hẹp khoảng cách, xử lý những vấn đề tồn tại để hướng đến kết quả cuối cùng.

Nhiều loại trái cây tươi của Việt Nam đã được xuất sang Mỹ

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho biết, 70 năm qua Mỹ giữ vai trò tiên phong trong tự do hóa thương mại bằng việc sẵn sàng cắt giảm thuế quan, sẵn sàng dỡ bỏ các hạn chế để đầu tư, để làm gương cho các nước, các nền kinh tế khác. Nhưng bây giờ Mỹ chuyển cách tiếp cận, yêu cầu mối quan hệ “có đi có lại” và đặc biệt quan tâm đến quan hệ, đàm phán, thỏa thuận song phương, bao gồm chính sách thuế quan.

"Tất nhiên ở góc độ Chính phủ sẽ phải xem xét để có những chính sách phù hợp. Nhưng ở góc độ doanh nghiệp, chú ý là Việt Nam hiện nay tham gia nhiều hiệp định thương mại, không chỉ là song phương mà cả đa phương. Chúng ta có nghĩ đến WTO hay nghĩ đến các hiệp định hay các khung khổ khác thì cần phải lưu ý tư duy của Mỹ là song phương trong giai đoạn từ giờ đến về sau", ông Ngô Chung Khanh phân tích.

Và những điều khác ngoài thuế

Sau 30 năm bình thường hóa quan hệ Việt- Mỹ (1995-2025) và 25 năm ký Hiệp định Thương mại song phương (BTA) (2000-2025), Mỹ đã trở thành thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, đặc biệt các ngành thủy sản, dệt may, gỗ. Đồng thời, Mỹ cũng xuất khẩu đến Việt Nam nhưng kim ngạch không lớn vì nhiều lý do khác nhau.

Bà Virginia Foote, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội (AmCham Hà Nội) cho biết, hiện nay chính sách thương mại của Mỹ đang thay đổi lớn, chú trọng đến an ninh thương mại và sự cân bằng cán cân thương mại.

"AmCham cũng đã cố gắng thúc đẩy quá trình vận động chính sách này để chúng ta có các dòng sản phẩm từ Mỹ đến Việt Nam thuận lợi hơn và đây là một trong những điều mà Mỹ cũng đang xem xét, tức là làm cho hàng hóa Mỹ thâm nhập vào thị trường Việt Nam dễ dàng hơn. Chúng tôi đang xây dựng những chính sách cũng như tìm ra giải pháp cho vấn đề đó", bà Foote cho biết.

Bà Virginia Foote, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội (AmCham Hà Nội)

Đồng quan điểm, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, đã đến lúc doanh nghiệp Việt Nam phải coi thị trường Mỹ không chỉ là thị trường mua mà còn là thị trường bán. Thời gian qua doanh nghiệp chỉ đẩy mạnh xuất khẩu sang Mỹ thì giờ phải thêm cân nhắc tăng nhập khẩu từ Mỹ để tạo ra sự cân bằng, hướng đến sự cân bằng trong cán cân thương mại.

Thực tế, chính sách của Tổng thống Trump là đưa sản xuất quay trở lại Mỹ, tạo ra các chuỗi cung ứng phù hợp với lợi ích của Mỹ, cũng tạo thời cơ thay đổi của doanh nghiệp Việt, từ nhập nơi khác thì bây giờ nhập công nghệ, nguyên liệu, phụ liệu từ Mỹ cũng rất tốt. Làm được như vậy không chỉ thể hiện thiện chí mà đó cũng chính là chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp Việt.

Ông Khanh cũng nhấn mạnh đến các rào cản về minh bạch chuỗi cung ứng, quy tắc xuất xứ… là thách thức nhưng cũng là cơ hội để doanh nghiệp Việt cải tổ lại toàn bộ hệ thống, quy trình sản xuất và chuỗi cung ứng của mình.

"Doanh nghiệp phải xác định rất rõ mua của ai, mua như thế nào. Cả một quy trình từ đầu vào cho đến đầu ra. Đó là điều tối quan trọng trong làm ăn với Hoa Kỳ. Và không chỉ là dành cho Hoa Kỳ mà nó còn cho các thị trường khác. EU cũng đã bắt đầu và đang quyết liệt dần yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng của chúng ta. Không chỉ là liên quan đến chuyện giá mà còn liên quan đến chuyện các tiêu chuẩn", ông Khanh nhấn mạnh.

Năm 2025, thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ vẫn tiếp tục tăng. Tính đến hết tháng 10, tổng kim ngạch trao đổi thương mại song phương đạt khoảng 141,4 tỷ USD (tăng 27,2% so với cùng kỳ 2024).

TS.Trần Toàn Thắng, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế- Tài chính, chuyên gia nghiên cứu độc lập về kinh tế cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, thuế quan không đơn thuần là thuế quan và thương mại không chỉ đơn thuần là trao đổi hàng hóa mà gắn với toàn bộ câu chuyện về đầu tư, về chuỗi cung ứng, về nhiều vấn đề. Thậm chí, người ta dùng thương mại là một công cụ để đạt được các mục tiêu phi thương mại hoặc là dùng phi thương mại để đạt được các mục tiêu thương mại.

Sự không chắc chắn trong chính sách thuế quan, điều tra để áp thuế trừng phạt của Mỹ cũng khiến thương mại của Việt Nam có thiệt hại nhất định. Từ phía doanh nghiệp, nên xem xét điều chỉnh cơ cấu hàng xuất khẩu theo hướng đa dạng để giảm rủi ro khi các dòng thuế biến động. Ngoài những nhóm hàng xuất khẩu chủ lực như da giày, thủy sản, gỗ… thì mở rộng sang nông sản chế biến và các ngành hàng khác.

"Chúng ta phải để ý đến cái gì đằng sau thuế quan, các bước tiếp theo của áp đặt thuế quan này là gì? Rõ ràng nếu đọc Chiến lược thương mại của Mỹ, thì đằng sau thuế quan này sẽ là câu chuyện hỗ trợ các doanh nghiệp của Mỹ để nâng được sản xuất của Mỹ. Và một chiến lược khác nữa đấy là mềm hóa đồng đô la- chiến lược mà tôi nghĩ rằng sẽ ảnh hưởng nhiều hơn và lâu dài hơn. Chứ còn thuế quan chỉ là một bước khởi đầu của một quá trình tái cấu trúc nền sản xuất của Mỹ mà thôi", TS.Thắng phân tích.

Minh Hạnh, CTV Kim Hương/VOV-TPHCM