Ngôi sao toán bỏ làm giáo sư đại học, về đầu quân cho học trò 24 tuổi

Theo The Wall Street Journal, ở tuổi 57, Giáo sư Ken Ono tạm nghỉ không thời hạn tại Đại học Virginia. Điều gây chú ý hơn là ông đầu quân cho Axiom Math - startup do Carina Hong, 24 tuổi, cựu sinh viên xuất sắc từng được ông hướng dẫn, thành lập.

Từ “trí tuệ tự nhiên” đến bị AI thuyết phục

Vài năm trước, Ono vẫn xem AI là “bị thổi phồng” và tự giới thiệu mình thuộc trường phái "trí tuệ tự nhiên (NI - Naturally Intelligent). Nhưng mọi thứ thay đổi khi ông tận mắt chứng kiến khả năng suy luận và chứng minh toán học của các mô hình AI thế hệ mới.

Ken Ono tham gia Chuỗi Diễn giả Danh tiếng của Hội Văn chương và Tranh biện Jefferson (Mỹ) vào ngày 3/10/2025. Ảnh: The Cavalier Daily

“Khoảng cách giữa tôi và các mô hình đang thu hẹp”, ông thừa nhận sau khi tham gia nhóm chuyên gia xây dựng bộ bài toán kiểm thử AI năm ngoái.

Ono bắt đầu dành 1-2 giờ mỗi ngày để “trò chuyện toán học” với AI và nhận ra đây có thể là cuộc cách mạng thay đổi cách con người làm toán.

Học trò cũ trở thành… sếp mới

Người thuyết phục Ono rời đại học chính là Carina Hong - nhân vật được xem là “hiện tượng” trong lĩnh vực toán và AI.

Hong tốt nghiệp MIT trong 3 năm, giành Giải Morgan danh giá, nhận học bổng Rhodes rồi theo học tiến sĩ kép Toán - Luật tại Đại học Stanford. Trước khi bỏ học để lập Axiom, cô đã gọi được 64 triệu USD vốn và thu hút nhiều nhà nghiên cứu AI từ Meta.

Axiom đặt mục tiêu xây dựng “nhà toán học AI”: hệ thống có khả năng suy luận, tạo ra vấn đề mới và tự kiểm chứng bằng chứng minh hình thức. Giới đầu tư tin rằng một “siêu trí tuệ toán học” có thể tạo ra đột phá trong kiểm định phần mềm, logistics, giao dịch thuật toán hay tài chính định lượng.

Hành trình khác thường của Ken Ono

Theo trang thông tin của Đại học Virginia, Ono sinh ra trong gia đình người Nhật di cư sang Mỹ sau Thế chiến II. Dù có năng khiếu, ông từng chán toán và bỏ học trung học vì áp lực. Bước ngoặt đến khi ông biết câu chuyện của Ramanujan - thiên tài toán cũng không đi theo lộ trình học thuật “hoàn hảo”.

Nhờ tham gia một chương trình dành cho học sinh tài năng và được Đại học Chicago nhận vào dù không có bằng trung học, Ono dần tìm thấy vẻ đẹp của toán học. Sau đó, ông học cao học tại UCLA, dưới sự dẫn dắt của giáo sư Basil Gordon - người đặt nền móng cho sự nghiệp toán học của ông.

Ono giảng dạy nhiều năm tại Wisconsin, Emory rồi Virginia, dẫn dắt chương trình nghiên cứu hàng đầu cho sinh viên ưu tú và đào tạo 10 người đoạt Giải Morgan - trong đó có Carina Hong.

Nhà toán học Ken Ono và học trò Carina Hong. Ảnh: The Wall Street Journal

Bước ngoặt rời giảng đường
Ono cho biết ông không rời đại học chỉ vì AI. Việc giảng dạy ngày càng chịu nhiều sức ép ngoài học thuật: từ các biến động chính trị đến nguy cơ cắt giảm ngân sách nghiên cứu. Điều này khiến ông ít thời gian dành cho toán học - điều ông trân trọng nhất.

“Đây là cơ hội để góp phần thay đổi cách thế giới vận hành. Với một nhà toán học thuần túy, điều đó hiếm khi xảy ra”, Ono nói về quyết định từ bỏ vị trí giáo sư đại học để trở thành nhân viên tại công ty khởi nghiệp của học trò.

Câu chuyện của CEO trẻ

Carina Hong sinh ra tại Trung Quốc, tự học tiếng Anh từ nhỏ để đọc các sách toán nâng cao, từng dự Olympic Toán nhưng sớm chuyển hướng sang nghiên cứu.

Tại Axiom, cô muốn xây dựng hệ thống AI thực sự hiểu bản chất toán học, chứ không chỉ bắt chước lời giải. Ono sẽ tham gia với vai trò “nhà toán học sáng lập”, thiết kế các bài toán mới và xây dựng chuẩn đánh giá khả năng lập luận của mô hình.

“Ken Ono là thần tượng của rất nhiều sinh viên toán”, Hong nói.

Dù theo đuổi AI, Ono khẳng định mình không thay đổi bản chất: “Kể cả khi thế giới đạt tới siêu trí tuệ, vẫn sẽ có những bài toán chưa ai giải được. Và tôi sẽ vẫn tiếp tục đi tìm lời giải”, ông bộc bạch.

Hoàng Linh