'Ngọn lửa thi đua' – tôi luyện bản lĩnh ngoại giao Việt Nam

Suốt chặng đường tám thập kỷ trưởng thành cùng đất nước, ngành Ngoại giao Việt Nam đã luôn khẳng định vị trí tiên phong trên mặt trận đối ngoại, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đằng sau những thành tựu vẻ vang và đầy tự hào xuyên suốt chặng đường dài của lịch sử là “ngọn lửa thi đua” yêu nước chưa khi nào tắt hun đúc nên bản lĩnh, trí tuệ và nhân cách của lớp lớp thế hệ cán bộ ngoại giao Việt Nam.

Ngay từ những ngày đầu thành lập nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị “tư lệnh ngành” đầu tiên của Ngoại giao Việt Nam đã khẳng định: “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, những người thi đua là những người yêu nước nhất”. Qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, ngoại giao Việt Nam luôn nêu cao tinh thần phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Tinh thần thi đua yêu nước không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu mà được cụ thể hóa bằng những hành động thiết thực, những phong trào thi đua sôi nổi, sáng tạo, gắn liền với từng giai đoạn phát triển của đất nước.

Tổng Bí thư Tô Lâm chụp ảnh lưu niệm cùng các đại biểu tại cuộc làm việc với Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Ngoại giao, ngày 15/9 tại Trụ sở Trung ương Đảng. (Ảnh: Quang Hòa)

Nhịp bất tận của trái tim yêu nước

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta”. Cả cuộc đời, vị cha già dân tộc “chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”.

Tinh thần yêu nước của vị Bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên cũng trở thành ngọn nguồn của “làn sóng” yêu nước mạnh mẽ, to lớn của “binh chủng” ngoại giao, “lướt qua” mọi nguy hiểm, khó khăn của thế “ngàn cân treo sợi tóc” hay “thù trong, giặc ngoài” để viết bao trang sử hào hùng, tôi rèn lên những nhà ngoại giao xuất sắc như Phạm Văn Đồng, Hoàng Minh Giám, Nguyễn Duy Trinh, Xuân Thủy, Lê Đức Thọ, Nguyễn Thị Bình, Nguyễn Cơ Thạch… những người đã trở thành biểu tượng đầy bản lĩnh, trí tuệ của Ngoại giao Việt Nam.

Gần đây nhất, phát biểu chỉ đạo tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập ngành Ngoại giao, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh rằng: “Ngoại giao luôn gắn liền với vận mệnh đất nước từ buổi bình minh độc lập mùa thu năm 1945 đến khúc ca khải hoàn hòa bình, thống nhất năm 1975 và đổi mới, hội nhập, xây dựng cơ đồ, vươn tầm vị thế Việt Nam trên trường quốc tế ngày nay”.

Xuyên suốt tháng năm ấy, yêu nước là khi bản lĩnh kiên cường, trí tuệ mềm dẻo vì lợi ích tối thượng của dân tộc được toát lên trong những cuộc “đấu trí” cam go từ Hội nghị Geneva năm 1954, Hiệp định Paris năm 1973 cho đến hành trình “phá vây” tại Liên hợp quốc, khôi phục quan hệ láng giềng hữu nghị với Trung Quốc và các nước ASEAN, đấu tranh chống cấm vận của chính quyền Mỹ, phát triển quan hệ với các nước dân tộc chủ nghĩa, không liên kết, từng bước mở rộng quan hệ với các nước tư bản phát triển và các tổ chức quốc tế, từng bước trở thành thành viên của các tổ chức, diễn đàn đa phương quốc tế lớn như Phong trào Không liên kết (1976), Liên hợp quốc (1977)…

Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng, tinh thần thi đua yêu nước của ngành Ngoại giao tiếp tục được hun đúc, hiệu triệu, “binh chủng” ngoại giao luôn phát huy vai trò tiên phong, đi đầu trong kiến tạo hòa bình, bảo vệ Tổ quốc “từ sớm, từ xa”, mở ra cục diện đối ngoại thuận lợi cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; góp phần đưa Việt Nam trở thành thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế.

Từ một nước bị bao vây, cô lập, Việt Nam nay đã có quan hệ ngoại giao với 194 nước, thiết lập được mạng lưới nước có quan hệ Đối tác toàn diện trở lên, trong đó có đầy đủ các nước ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, tất cả các nước ASEAN, toàn bộ các thành viên G7, 18/20 nền kinh tế G20, là thành viên tích cực của hơn 70 tổ chức quốc tế. Việt Nam đã hai lần đảm nhiệm vai trò ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (nhiệm kỳ 2008-2009 và 2020-2021), ba lần là thành viên Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc (nhiệm kỳ 2014-2016, 2023-2025 và gần đây trúng cử nhiệm kỳ 2026-2028), tham gia 6/7 cơ chế điều hành then chốt của UNESCO...

Thiết nghĩ, mỗi con người ngoại giao qua từng trang sử của Ngành, nếu không yêu Tổ quốc “như máu thịt, như mẹ cha ta, như vợ như chồng” (Việt Nam máu và hoa – Tố Hữu) thì sao có thể làm nên những thắng lợi vĩ đại và đáng tự hào như thế!

Còn nhớ, trong một dịp chia sẻ với thanh niên ngoại giao về câu nói tâm đắc nhất và muốn truyền lửa tới thế hệ trẻ, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn đã nhắc tới tinh thần của kiên cường, bất khuất, hy sinh vì tình yêu Tổ quốc của nhân vật Pavel trong tiểu thuyết Thép đã tôi thế đấy - "Thép đã tôi trong lửa đỏ và nước lạnh, lúc đó thép trở nên không hề biết sợ".

Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam và nước ngoài Nguyễn Trung Kiên nhận biểu trưng vinh danh tại chương trình “Vinh quang Việt Nam 2025” do Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa và Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Đình Khang trao, ngày 22/6. (Ảnh: Hải Nguyễn)

“Lửa thử vàng, gian nan thử sức”

Tại Đại hội thi đua yêu nước giai đoạn 2015-2020, Bộ Ngoại giao đã phát động phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2020-2025 với chủ đề “Ngoại giao Việt Nam bản lĩnh, chuyên nghiệp, hiện đại, sáng tạo, hiệu quả vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. 5 năm qua, ngành Ngoại giao triển khai nhiệm vụ trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực chứng kiến những biến động to lớn, sâu sắc, phức tạp và khó lường, tác động nhiều chiều đến môi trường an ninh và phát triển của đất nước. Vậy nhưng, “lửa thử vàng, gian nan thử sức”, thành công của “chiến dịch” này lại là động lực cho “chiến dịch” khác, công tác đối ngoại được triển khai đồng bộ, toàn diện, đúng hướng, có trọng tâm trọng điểm và đã gặt hái được nhiều “trái ngọt”.

Triển khai nhiệm vụ trong thời kỳ đại dịch, Bộ Ngoại giao vẫn giữ vững vai trò nòng cốt, tiên phong. Phong trào thi đua yêu nước đã trở thành động lực khích lệ toàn ngành phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đối ngoại của Đảng và Nhà nước. “Chiến dịch” ngoại giao vaccine đã trở thành một mốc dấu, một câu chuyện truyền cảm hứng về tinh thần phụng sự để mỗi cán bộ ngoại giao luôn nỗ lực vượt qua thử thách hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao.

Bộ Ngoại giao đã thu xếp hàng trăm cuộc điện đàm, thư trao đổi giữa Lãnh đạo cấp cao Việt Nam và các đối tác quốc tế, vận động hơn 258 triệu liều vaccine, trong đó gần 120 triệu liều viện trợ giúp tiết kiệm cho ngân sách gần 23 nghìn tỷ đồng. Nỗ lực ấy không chỉ cứu sinh mạng hàng triệu người dân mà còn thể hiện tinh thần “thi đua vì nhân dân phục vụ” trong ngoại giao Việt Nam.

Song song với đó, Ngành đã phát động phong trào “cán bộ, công chức, viên chức thi đua thực hiện văn hóa công sở”, xây dựng đội ngũ cán bộ ngoại giao bản lĩnh, chuyên nghiệp, kỷ cương, trách nhiệm; triển khai hiệu quả phong trào “cả nước thi đua chuyển đổi số” với chương trình “bình dân học vụ số”.

Bộ Ngoại giao cũng phát động nhiều phong trào thi đua với nội dung thiết thực, gắn kết với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; bám sát các nhiệm vụ đối ngoại và xây dựng Ngành, lấy việc hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị làm tiêu chí chính để đánh giá kết quả thi đua.

Đáng chú ý, thời gian qua, Bộ đã chủ trì, phối hợp tham mưu ban hành 17 nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Bộ Chính trị và Ban Bí thư về các vấn đề đối ngoại trọng yếu; triển khai hơn 340 hoạt động song phương và đa phương cấp cao, ký kết trên 500 thỏa thuận hợp tác. Việt Nam đã triển khai nâng cấp hoặc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với nhiều quốc gia, củng cố quan hệ với tất cả các nước lớn và các đối tác, tổ chức quốc tế lớn như Liên hợp quốc, G20, APEC, ASEAN... Đó là kết quả trực tiếp của tinh thần “thi đua làm việc sáng tạo, hiệu quả” trong toàn Ngành.

Thi đua yêu nước trong Bộ Ngoại giao không chỉ là động lực thực hiện nhiệm vụ đối ngoại, mà còn là phương thức để xây dựng Ngành ngày càng chuyên nghiệp, hiệu lực và hiệu quả.

Bộ đã tinh gọn tổ chức bộ máy còn 25 đơn vị hành chính và 5 đơn vị sự nghiệp công lập, giảm gần 40% đầu mối; đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số và tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính. Công tác thanh tra, kiểm tra, phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được triển khai nghiêm túc, minh bạch, góp phần củng cố niềm tin trong nội bộ.

“Yêu nước thì phải thi đua”, thước đo hiệu quả thực chất của công việc là tiêu chí cốt lõi trong công tác khen thưởng của Bộ Ngoại giao. 5 năm qua, toàn Ngành đã có 129 Huân chương, 186 Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, 1.818 Bằng khen của Bộ trưởng; tỷ lệ khen thưởng cho người lao động trực tiếp đạt gần 50%, cán bộ nữ đạt 28%. Bộ còn kịp thời đề xuất khen thưởng cho các tập thể, cá nhân người Việt Nam ở nước ngoài và bạn bè quốc tế có nhiều đóng góp cho quan hệ hữu nghị với Việt Nam thể hiện tinh thần tri ân và lan tỏa giá trị tốt đẹp của phong trào thi đua yêu nước.

Trên mọi mặt trận, dù ở trong nước hay ngoài nước, những cán bộ ngoại giao Việt Nam luôn mang trong mình tinh thần “vì lợi ích quốc gia dân tộc”, “vì hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế”. Nhiều gương điển hình tiên tiến từ cán bộ trong các vụ, cục, đơn vị đến những đại sứ, trưởng cơ quan đại diện đã để lại dấu ấn sâu sắc về sự tận tụy, trách nhiệm và đổi mới.

Cán bộ, đoàn viên thanh niên Bộ Ngoại giao tại cột mốc 255 Việt Nam-Lào. (Nguồn: Ban Truyền thông Đoàn thanh niên Học viện Ngoại giao)

Khi “làn sóng” được kết lại

Giai đoạn tới, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc sẽ là một giai đoạn vừa nhiều thách thức nhưng cũng hứa hẹn đầy vinh quang. Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội Đảng XIV có nhiều điểm mới đã khẳng định vai trò tiên phong của công tác đối ngoại và ngoại giao trong việc gìn giữ vững môi trường hòa bình, bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, huy động nguồn lực bên ngoài cho sự nghiệp phát triển và nâng cao vị thế quốc gia. Đặc biệt, lần này Đảng ta xác định đẩy mạnh đối ngoại và hội nhập quốc tế là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của toàn hệ thống chính trị.

Với “sứ mệnh” lớn lao đó, vừa qua tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, đồng chí Lê Hoài Trung, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Ngoại giao Lê Hoài Trung đã nhấn mạnh việc xây dựng ngành Ngoại giao chuyên nghiệp, văn minh, nhân văn, hiện đại và hiệu quả, đáp ứng yêu cầu mới trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng.

Đặc biệt, trong số những trọng tâm đổi mới tư duy và phương thức lãnh đạo công tác đối ngoại, Bộ trưởng Lê Hoài Trung tâm đắc việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng thông qua công tác cán bộ, nâng cao năng lực cán bộ, nhất là nâng cao nhận thức, năng lực chính trị, bản lĩnh nghề nghiệp, khả năng thích ứng trong bối cảnh hội nhập; xây dựng đội ngũ cán bộ Ngoại giao "vừa hồng, vừa chuyên"; xây dựng hình mẫu lãnh đạo tận tụy, gương mẫu, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Động lực cho tinh thần “dám” ấy không gì lớn lao hơn lòng yêu nước. Có lẽ, như truyền thống bao đời, khi tinh thần yêu nước được kết lại, trở thành một “làn sóng” vô cùng to lớn thì mọi thử thách, khó khăn đều sẽ được chinh phục. “Làn sóng” ấy trong “binh chủng” ngoại giao luôn mạnh mẽ, là sức mạnh của ngoại giao Việt Nam xuyên suốt 8 thập kỷ qua và cũng sẽ là sức bật vô song để ngoại giao Việt Nam vươn tới tầm cao mới.

Trích một gửi gắm của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ Ngoại giao lần thứ I nhiệm kỳ 2025-2030 vừa qua để kết lại: Thời gian tới, dự báo tình hình sẽ có khó khăn, thách thức nhiều hơn cơ hội và thuận lợi, do đó cần phải phát huy mạnh mẽ tinh thần dân chủ, khát vọng, đam mê, cống hiến và hy sinh của đội ngũ cán bộ ngoại giao, với niềm tin thắng lợi, niềm tin vào chính nghĩa, vượt qua giới hạn của bản thân mình; mỗi cán bộ ngoại giao phải là một chiến sĩ tiên phong trên mặt trận đối ngoại.

Đại hội Thi đua yêu nước Bộ Ngoại giao lần thứ V (năm 2025) với chủ đề “Xây dựng ngành ngoại giao Việt Nam bản lĩnh, kỷ cương/kỷ luật, hiện đại, chuyên nghiệp; phát huy vai trò tiên phong, trọng yếu, thường xuyên của đối ngoại và hội nhập quốc tế, vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân đang hướng tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV – thời điểm bản lề cho một giai đoạn phát triển mới của đất nước và của ngành Ngoại giao.

Đại hội là dịp tổng kết, tôn vinh và nhân rộng các điển hình tiên tiến, lan tỏa tinh thần ‘Thi đua là yêu nước – yêu nước thì phải thi đua’, hướng tới xây dựng nền Ngoại giao toàn diện, hiện đại, chuyên nghiệp, văn minh và nhân văn theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Hằng Thuận