Ngư dân vui mùa mực lá

Mùa mực nơi làng biển

Là nghề truyền thống của nhiều ngư dân vùng biển Tuy Phong, Mũi Né cho tới La Gi, Bình Châu, Lộc An… ở tỉnh Bình Thuận và Bà Rịa Vũng Tàu, nghề câu mực không xa lạ với ngư dân. Tuy nhiên, do đặc thù nghề chỉ duy trì thời gian từ tháng 1 tới tháng 6 (tính theo lịch dương) hàng năm và chi phí cao nên không phải ghe nào cũng đánh bắt được. Bù lại, mực lá (còn gọi là mực ống) có giá trị kinh tế rất cao, giúp ngư dân kiếm từ vài triệu cho tới cả trăm triệu đồng mỗi chuyến biển. Ngoài những ghe nhỏ câu mực ven bờ, ngày nay ngư dân vùng Nam Trung bộ còn duy trì những ghe câu cỡ lớn, có thể đánh bắt cả tháng trên biển, tiết kiệm đáng kể thời gian cũng như chi phí nguyên liệu.

Ngư dân La Gi với sản phẩm mực lá ven biển.

Có mặt ở làng biển Tam Bình (thị xã La Gi, tỉnh Bình Thuận) những ngày này, rất dễ để nhận ra hàng chục những giàn phơi mực lá của ngư dân trên những con đường cát ven biển. Những tháng mùa nắng là thời điểm vàng để ngư dân “hốt bạc” nhờ nghề câu mực lá. Và hầu hết trong số đó được sơ chế để làm mực khô và mực một nắng, trước khi đem bán ở thị trường. “Gia đình tôi có ghe câu nên những ngày này, lúc nào cũng có mực phơi hết. Mực khô thì mình phơi chỉ hai ngày rưỡi thôi, còn mực một nắng thì đúng một ngày. Những mùa khác, có khi phải phơi tới 4 ngày mực mới đủ nắng đấy. Sáng nay ghe về nên được hơn bốn mươi ký mực, chủ yếu là loại một thôi nên bây giờ tôi đang sơ chế để bắt đầu phơi”, chị Nguyễn Thị Năm, 40 tuổi, một ngư dân ở làng chài Tam Bình vui vẻ cho biết. Theo người phụ nữ này, ghe nhà chị là loại ghe vừa, công suất chưa tới năm mươi mã lực nên chỉ có thể đánh bắt vài ngày trên biển mà thôi. “Chồng và em trai tôi cùng ba người nữa trong xóm đây đi chung ghe. Có chuyến thì năm ngày, có chuyến sáu ngày nhưng có chuyến chỉ ba ngày thôi. Nghề biển lênh đênh khó đoán lắm. Nhưng may mắn bây giờ liên lạc thuận tiện, đi biển mà gọi video về nhà nữa nên cũng thoải mái chứ không như ngày xưa, khi nào ghe cập cảng mới biết người thân an toàn”, chị Năm tâm sự thêm.

Ngoài ra, chị Năm cũng cho biết ghe nhà chị khi cập bến sẽ chia sản phẩm đều nhau chứ không tính phí phần trăm của chủ ghe như một số ghe khác. Theo đó, dù nhiều hay ít thì mực sẽ được chia làm năm phần, cho năm người trên biển. Sau đó, mỗi người sẽ góp một phần tiền để mua dầu, thực phẩm, đá… cho các chuyến biển tiếp theo. Dù phải bỏ vốn đầu tư ghe nhưng chị Năm cho biết không lấy phần hơn bởi hiện nay kiếm bạn đi ghe cùng rất khó, nhất là bạn ghe thạo nghề và quen biết.

Niềm vui cùng chuyến đi biển

Vừa cập cảng La Gi nằm ngay cửa sông Dinh (thị xã La Gi), anh Nguyễn Văn Thảo, 45 tuổi cười bảo chuyến này ghe của anh được gần sáu tạ mực lá, trong đó có hơn một tạ mực một nắng đã được sơ chế rồi. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay giá mực tươi và mực khô được ngư dân bán tại cảng chỉ khoảng 80.000 tới 120.000 đồng/kg (mực tươi) và 160.000 tới 210.000 đồng/kg (mực một nắng). Theo đó, giá mực dao động khá nhiều tùy vào kích cỡ và chất lượng (không bị nát). Anh Thảo cho biết ghe của anh có tám thợ câu và chủ ghe, cũng là người nấu ăn luôn. “Ghe của tôi đi câu chỉ chừng ba chục hải lý chứ không ra xa quá đâu. Thỉnh thoảng ít quá thì chạy lên gần phái đảo Phú Quý rồi quay lại thôi. Mỗi chuyến đi đúng mười ngày, về nghỉ ngơi hai ngày sẽ đi tiếp bởi nhiên liệu, máy phát chỉ duy trì từng đó thôi. Mình đi dài ngày quá cũng khó”, anh Thảo kể.

Phụ nữ ở La Gi sơ chế mực lá.

Theo người ngư dân này, câu mực ở ngoài xa cũng như câu ven bờ, đều sử dụng mồi giả bằng nhựa có phát sáng khi gặp ánh đèn để thu hút mực tìm tới. Điểm khác là trên ghe có thêm 3 chiếc thúng tròn để câu. Mỗi thúng có hai người, khi đêm xuống sẽ thả trôi ở quanh tàu lớn để ngư dân câu. Nghề câu mực chỉ làm ban đêm, khi mặt trời lên ngư dân sẽ chạy thúng về tàu để nghỉ. Lúc này một số mực lá lớn sẽ được sơ chế luôn trên tàu và phơi. Việc phơi ngay trên biển giúp cho chất lượng mực được đảm bảo cũng như giảm đáng kể trọng lượng của ghe, tiết kiệm nguyên liệu đá giữ đông lạnh. Thông thường, mỗi tạ mực tươi sẽ cho thành phẩm nửa tạ mực một nắng. Nếu như trước kia hầu hết mực được phơi khô thì ngày nay, mực một nắng được thị trường ưa chuộng hơn nên ngư dân chỉ phơi một nắng rồi bảo quản và đem về cảng. “Mùa này câu mực trúng lắm nên nhiều anh em ham. Mấy ghe khác ở đây họ không về mà bán mực cho ghe tải từ bờ chạy ra thu mua. Những ghe này sẽ đem dầu, đá lạnh, thực phẩm để bán cho ghe câu trên biển. Tuy nhiên ghe của tôi chỉ đi tầm mười ngày rồi về vì anh em cũng còn vợ con nữa. Mình làm nghề cả đời chứ có phải mấy ngày đâu. Mỗi chuyến biển thế này sơ sơ anh em cũng được tầm 8 tới 10 triệu đồng chứ không ít hơn. Nhưng nghề câu mực vất vả lắm, không phải ai cũng theo được đâu”, anh Thảo cho biết thêm.

Đặc sản mực lá của ngư dân Nam Trung bộ.

Là một trong những cảng cá lớn nhất khu vực này với hàng trăm ghe thuyền, hiện nay hầu hết ghe câu của ngư dân La Gi đều làm nghề mực. So với nghề lưới kéo, lưới vây, lưới đáy… thì nghề câu mực trang bị ít máy móc hơn nhưng ngư dân phải trang bị thêm thúng hay giàn phơi. Những ghe câu này cũng khá dễ phân biệt so với ghe nghề khác bởi giàn đèn cao áp được lắp ở hai bên mạn ghe nhằm thu hút mực khi đêm tới. Theo tìm hiểu, có ba loại mực phổ biến mà ngư dân thường khai thác được là mực nang, mực cơm và mực lá. Trong đó mực lá là loại có giá trị kinh tế cao nhất. Tuy nhiên, việc đánh bắt mực lá cũng khó khăn nhất và hầu hết chỉ sử dụng phương pháp câu bằng mồi phát sáng cùng giàn đèn cao áp công suất cao. Việc duy trì đèn ban đêm cũng khiến chi phí cho mỗi chuyến biển của ngư dân tăng thêm đáng kể. Bù lại, với giá bán luôn cao hơn các loại hải sản khác, nghề câu mực vẫn được ngư dân duy trì hàng trăm năm qua, ở nhiều làng biển của dải đất Nam Trung bộ.

Đoàn Xá