Người con gái phía sau 'Mười năm tình cũ'

“Cả một trời yêu bao giờ trở lại?”

Nhạc sĩ Trần Quảng Nam sinh năm 1955 tại Quảng Nam - nơi gia đình ông sinh sống sau ngày di cư từ quê nhà Hải Dương vào. Cái tên Trần Quảng Nam nghe vừa giản dị, khiêm nhường lại vừa ẩn giấu thật nhiều ân nghĩa với vùng đất từng cưu mang cả gia đình ông.

“Mới nhìn, đã thấy ở tác giả “Mười năm tình cũ” toát ra một vẻ phong trần. Nhìn nét cười thoáng nở, nghĩ ngay “cha nội’ này đúng là một tay “giang hồ chẵn” chứ chả vừa. Điều đó càng hằn lên khi vào cuộc rượu. Đúng là một gã “chịu chơi”!”, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha từng nhận xét về nhạc sĩ Trần Quảng Nam.

Nhạc sĩ Trần Quảng Nam từng học rất nhiều ngành như Văn khoa, Điện ảnh rồi sang Mỹ du học về chuyên ngành Hóa học nhưng vì đam mê âm nhạc nên lại mày mò học nhạc rồi tự sáng tác. Những tác phẩm khí nhạc của ông khá chỉn chu và có thiên hướng hàn lâm nên ít người biết đến. Ngay cả nhiều ca khúc khác của ông như: “Tình xanh”, “Tình cuối xót xa”, “Mộng tình xưa”… dù được nhiều ca sĩ nổi tiếng thể hiện nhưng không được biết đến nhiều.

Cho đến năm 1985, khi sáng tác bài “Mười năm tình cũ” với giai điệu giản dị, gần với thị hiếu hơn thì tên tuổi của ông mới được nhiều người biết đến. Theo nhạc sĩ Trần Quảng Nam, trước năm 1975, khi đang học đại học, ông yêu một cô gái mang hai dòng máu Việt - Pháp tên là Isabel Hạnh. Đầu năm 1975, ông đi du học ở Mỹ, còn người yêu hồi hương về Pháp năm 1976.

Nhạc sĩ Trần Quảng Nam

Những năm đầu mới đến Mỹ, người yêu có bay sang gặp ông nhưng do ông còn đi học, chưa có công việc ổn định nên cũng không hứa hẹn gì. Sau dịp đó, Isabel Hạnh về Pháp. Bẵng đi ít lâu, khi trao đổi qua điện thoại, ông biết người yêu đã có người khác. Từ đó, hai người không gặp lại. “Một ngày của năm 1985, ngồi giở lại chồng ảnh cũ, bỗng nhiên tôi thấy lại những bức hình của Isabel Hạnh. Ảnh còn đây mà người đã biệt vô âm tín.

Cảm xúc dâng trào, trong đầu tôi bỗng bật ra: “Mười năm không gặp tưởng tình đã cũ”. Câu nhạc bằng trắc liền một chuỗi hợp âm, chả có giấy nhạc gì cả, tôi kẻ lên trên một tờ giấy trắng rồi cứ thế viết tiếp: “Mây bay bao năm tưởng mình đã quên/ Như mây bay đi một trời thương nhớ/ Em ơi bên kia có còn mắt buồn?…/ Cả một trời yêu bao giờ trở lại?…”, nhạc sĩ Trần Quảng Nam kể.

Nhạc sĩ Trần Quảng Nam bảo, lúc đó đầu óc nghĩ ngợi ra sao thì âm nhạc cứ thế tuôn ra, mất khoảng 15 phút thì ông viết xong ca khúc này. Sau đó, ông có điều chỉnh vài ca từ. “Vốn là người theo đuổi dòng nhạc cổ điển nhưng khi sáng tác, bạn bè thường gợi ý tôi phải viết thật phổ thông, kiểu nhạc Phạm Duy hay Trịnh Công Sơn gì đó cho dễ thuộc, dễ nghe.

Thế là “Mười năm tình cũ” đã được soạn theo ý hướng này mặc dù nghe kỹ giai điệu vẫn có những biến cung, biến khúc phù hợp nội dung cũng như tâm tình của người sáng tác. Bởi, tôi vẫn là một người theo chủ nghĩa cổ điển về mặt học thuật trong đường lối âm nhạc”, nhạc sĩ Trần Quảng Nam cho biết. Ca khúc “Mười năm tình cũ” được nhạc sĩ Trần Quảng Nam viết nghe dễ hát và được bạn bè khuyến khích.

Bìa băng “Mười năm tình cũ” phát hành lần đầu do ca sĩ Lệ Thu thể hiện.

Ông bảo, có nhiều người nói bài nhạc này nghe “sến”. Nhưng với ông, ca khúc này chưa đạt tiêu chuẩn của nhạc “sến” nhưng phần nào ông cũng hãnh diện khi được Thanh Tuyền và Chế Linh ghi âm vào những album của họ.

“Người có công đưa ca khúc này đến công chúng là ca sĩ Lệ Thu. Chị là người thâu băng đầu tiên sau khi tôi sáng tác ca khúc được một năm. Tôi là người hòa âm và chị Lệ Thu hát. Đến giờ, tôi vẫn thích nhất là thâu băng và hòa âm đó. Còn bây giờ, nhiều người hát ca khúc này, tôi không thể nhớ hết”, nhạc sĩ Trần Quảng Nam chia sẻ.

Nói về ca khúc “Mười năm tình cũ”, nhà thơ Nguyễn Thụy Kha từng cho biết: “Nhân câu chuyện về mối tình đã cũ, Trần Quảng Nam quyết định “hạ sơn” trong sáng tác. Không cầu kỳ chuyên nghiệp nữa, chuyển đổi ngôn ngữ một chút cho gần đời hơn. Bởi thế “Mười năm tình cũ” đã ra đời. Đúng là “nhất bản, vạn lợi”. Chỉ với “Mười năm tình cũ”, tên tuổi Trần Quảng Nam được biết đến nhiều cả trong nước, cả cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Tiền bản quyền cũng cứ đều đều”.

Bao nhiêu năm tình cũ?

Sau sự thành công của “Mười năm tình cũ”, câu chuyện tình năm xưa của Trần Quảng Nam tưởng chừng sẽ ngủ yên nhưng dường như càng quên thì càng nhớ; càng dồn nén thì nỗi nhớ nhung càng cồn cào, buộc ông phải trải lòng thêm một lần nữa. “Bao nhiêu năm gặp lại/ Nụ cười héo trên môi/ Bao nhiêu năm tình cạn/ Tìm nhau đã mòn hơi/ Bao nhiêu năm một lần/ Mình nhìn nhau chới với…”, trích ca khúc “Hai mươi năm tình cũ”.

Nhạc sĩ Trần Quảng Nam cho biết, thời điểm viết “Hai mươi năm tình cũ” là khi ông đang sửa soạn về Việt Nam lần đầu tiên sau bao nhiêu năm chưa về. Ông viết ca khúc này vì thấy con tim mình vẫn y như cũ, sự hoài niệm vẫn còn nguyên dù sau 20 năm cách trở. Câu chữ “bao nhiêu năm” được lặp đi lặp lại nhiều lần trong ca khúc như thể nỗi nhớ, niềm thương vẫn còn thường trực và chỉ chờ có dịp lại tuôn trào. Đời người thường có câu: “Quá tam ba bận”.

Có lẽ vì thế, để trả hết nợ đời, nhạc sĩ Trần Quảng Nam đã cố dứt lòng để xóa tan mọi day dứt, để lòng thanh thản không chút vướng bận tơ vương. Và, ca khúc “Ba mươi năm tình cũ” ra đời. “Tôi cứ nghĩ trong đầu là thôi mối tình này đã 10 năm rồi, 20 năm rồi thì cũng đến lúc lòng mình phải xả ra hết không còn nữa. Ý tưởng đó cứ ám ảnh tôi mãi…

Tình khúc "Mười năm tình cũ" được nhiều ca sĩ thể hiện thành công

Và cuối cùng tôi mới viết ra được ý đó nên đặt tên tựa đề ca khúc là vậy”, nhạc sĩ Trần Quảng Nam tâm sự. Ông cũng chia sẻ rằng, “Mười năm tình cũ” hay “Hai mươi năm tình cũ” nói về sự quay quắt nhung nhớ dù hai cuộc đời cách xa nhưng tình yêu vẫn còn. Nhưng rồi, câu chuyện này đến lúc phải kết thúc.

Và “Ba mươi năm tình cũ” chính là lời tâm sự đó, giờ là lúc phải chấm dứt, chấm dứt cả trong tư tưởng. “Trong 3 bài này, tôi chia sẻ mối tình của mình. “Mười năm tình cũ” là một day dứt vô cùng. Đến “Hai mươi năm tình cũ” là một sự hoài niệm mối tình cũ và thấy rằng con tim của mình vẫn y như cũ. Đến “Ba mươi năm tình cũ” là mình trả lại tất cả những day dứt, yêu thương, hy vọng của mười năm, hai mươi năm trước cho người tình của mình để họ được yên ấm với cuộc sống của họ.

Đó là tâm tình của tôi gửi gắm trong 3 ca khúc này”, nhạc sĩ Trần Quảng Nam chia sẻ. Có những ca khúc, khi nghe lại, chúng ta cảm thấy buồn, lòng cứ day dứt hoài những kỷ niệm tưởng chừng như mới ngày hôm qua. Âm nhạc làm cho người ta nhớ về những cuộc tình, cho dù hạnh phúc hoặc đớn đau, tình cảm ấy vẫn còn long lanh, huyền dịu. Và chỉ có âm nhạc mới có thể khắc họa, trau chuốt, đem đến cho chúng ta sự thăng hoa cùng những níu kéo của cảm xúc vốn khó tìm lại được bởi thời gian và không gian…

Đình Phùng (biên soạn)