Người dân 'nhanh chóng' nộp sổ đỏ, nhưng Chiến dịch làm giàu, làm sạch dữ liệu Quốc gia về đất đai vẫn còn nhiều rào cản

Chiến dịch làm giàu, làm sạch dữ liệu Quốc gia về đất đai được thực hiện trong vòng 90 ngày, bắt đầu từ ngày 1/9/2025 đến nay đã đi được hơn nửa chặng đường, tuy nhiên vẫn vướng phải nhiều khó khăn.

Theo TS. Đặng Văn Cường – Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp, Đoàn luật sư TP Hà Nội, Việt Nam đang thực hiện chuyển đổi số mạnh mẽ, xây dựng nền kinh tế số, công dân số, chính phủ số nên việc số hóa các dữ liệu về dân cư, dữ liệu cá nhân, dữ liệu về đất đai đang được đẩy nhanh hơn bao giờ hết. Để được coi là chính phủ số, có nền kinh tế số thì vấn đề có được dữ liệu để quản lý trong các lĩnh vực là rất quan trọng, trong đó có lĩnh vực đất đai.

Bởi vậy chủ trương 90 ngày làm sạch, làm giàu dữ liệu về đất đai là một chủ trương rất đúng đắn và vô cùng cần thiết, 90 ngày này được coi như một chiến dịch trong không khí phấn đấu, thi đua đạt được các mục tiêu về phát triển kinh tế, trở thành nước có công nghiệp phát triển trong thời gian tới, với tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng" tại thời điểm hiện nay.

Chiến dịch làm giàu, làm sạch dữ liệu Quốc gia về đất đai được bắt đầu triển khai từ 1/9/2025.

Thời gian "chiến dịch" này chỉ có 03 tháng (90 ngày) và hai mục tiêu đặt ra "làm sạch" và "làm giàu" dữ liệu là rất chính đáng nhưng cũng có rất nhiều khó khăn.

Về mặt pháp lý thì đất đai là tài sản thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước đại diện chủ sở hữu. Nhà nước trao quyền cho các tổ chức cá nhân quản lý sử dụng đất. Nhà nước quản lý về mặt hành chính thực hiện các thủ tục giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, yêu cầu các tổ chức cá nhân thực hiện các nghĩa vụ tài chính về đất đai . Bởi vậy từ trước đến nay thì đều xây dựng cơ quan quản lý đất đai từ trung ương đến địa phương: bộ máy quản lý đất đai trước đây ở trung ương có bộ Tài nguyên và môi trường, nay là bộ Nông nghiệp và môi trường. Cấp tỉnh thì có sở Tài nguyên và môi trường, nay là sở Nông nghiệp và môi trường. Ở cấp huyện thì có phòng Tài nguyên môi trường, nay phòng này đã bị giải thể, cấp xã thì có địa chính xã, cán bộ địa chính xã. Việc quản lý đất đai được thực hiện theo phân cấp, phân quyền khi chúng ta sắp xếp lại đơn vị hành chính địa phương hai cấp. Ngoài ra việc thực hiện số hóa cũng đã được triển khai nhiều năm nay ở nhiều địa phương. Bởi vậy làm sạch dữ liệu về đất đai là kiểm tra lại dữ liệu hiện có, hiệu đính, điều chỉnh, sửa đổi đảm bảo tính chính xác của dữ liệu, làm cho dữ liệu đầy đủ, chính xác, phục vụ cho công tác quản lý.

Dữ liệu "chưa sạch" còn tồn đọng do nhiều nguyên nhân, khó giải quyết một sớm một chiều

Thực tế không ít các dữ liệu chưa sạch do chưa chính xác thông tin về chủ sử dụng đất, chưa chính xác thông tin về thửa đất, chưa chính xác thông tin về diện tích đất, loại đất... thậm chí thông tin về thực hiện nghĩa vụ tài chính về đất đai. Trong thực tiễn cho thấy quá trình đo đạc bản đồ có sai số rất lớn, có biến động về diện tích, về hình thể, thậm chí biến động về loại đất, về chủ sử dụng đất nhưng chưa được cập nhật kịp thời. Chính vì vậy các thửa đất đã có thông tin nhưng thông tin chưa chính xác về người sử dụng đất, về diện tích đất, về loại đất, về nghĩa vụ tài chính thì cần phải kiểm tra rà soát để hiệu chỉnh, sửa đổi bổ sung đảm bảo dữ liệu chính xác.

Thực hiện tất cả các hoạt động này đảm bảo cho dữ liệu đất đai được sạch, được chuẩn xác, đã được xác thực là một việc rất khó khăn, với thời gian ngắn như vậy thì lực lượng chức năng phải tập trung cao độ, vận dụng nhiều nguồn thông tin, nhiều phương tiện kĩ thuật, có sự sắp xếp bố trí khoa học thì mới có thể làm sạch được dữ liệu đất đai ở địa phương.

Thời gian "chiến dịch" này chỉ có 03 tháng (90 ngày) và hai mục tiêu đặt ra "làm sạch" và "làm giàu" dữ liệu.

Nghị định số 118/2025/NĐ-CP của Chính phủ: Về thực hiện thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông tại Bộ phận Một cửa và Cổng Dịch vụ công quốc gia quy định cán bộ không được yêu cầu khai lại, nộp lại hồ sơ, giấy tờ đã có trong hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia.

Việc thu thập bản photo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và căn cước công dân mà không được bảo quản, quản lý chặt chẽ thì có thể bị đánh cắp hoặc bị sử dụng sai mục đích dẫn đến phát sinh nhiều rủi ro cho người sử dụng đất. Thông tin về tài sản của công dân, về nơi ở của công dân , thông tin giấy chứng nhận quyền sử dụng đất có thể được xác định là dữ liệu nhạy cảm nên việc thu thập phải bảo vệ, bảo quản nó phải tuân thủ các quy định của pháp luật trong đó có luật bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Với một lượng giấy chứng nhận quyền sử dụng đất photo và căn cước công dân khổng lồ như vậy thì việc lưu trữ, bảo quản, xử lý là rất tốn kém lãng phí và mất thời gian để tiếp nhận giải quyết giấy tờ theo thủ tục hành chính thô sơ trong bối cảnh chúng ta đang chuyển đổi số hiện nay. Ngoài ra, nếu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất này không được quản lý tốt, rơi vào tay các đối tượng lừa đảo thì có thể bị làm giả, bị lợi dụng, sử dụng để thực hiện các hành vi trái pháp luật...

Bởi vậy, theo quan điểm cá nhân, luật sư Đặng Văn Cường cho rằng không nên yêu cầu tất cả người sử dụng đất đều phải cung cấp bản photo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và căn cước công dân. Cơ quan chức năng cần tận dụng các thông tin đã được số hóa, các thông tin của cơ quan quản lý đất đai để kiểm tra, rà soát, hiệu chỉnh lại dữ liệu về đất đai ở địa phương mình. Với trường hợp thửa đất có thông tin sai lệch, thiếu chính xác hoặc có những thay đổi mà chưa được cập nhật thì cán bộ nên đi đến từng hộ dân để thu thập thông tin, quản lý và sử dụng thông tin theo đúng quy định của pháp luật để đảm bảo bảo mật thông tin cho công dân, giảm thiểu các thủ tục hành chính phiền hà và lãng phí chi phí xã hội. Trong trường hợp các thửa đất dữ liệu còn chưa đồng bộ, thiếu thống nhất hoặc đang có sự tranh chấp, không thể "làm sạch" được trong thời hạn 90 ngày thì cần phải có thống kê báo cáo để có giải pháp tiếp tục "làm sạch" dữ liệu trong thời gian tới.

Nếu dữ liệu về đất đai chưa được làm sạch, chưa được hiệu chỉnh, dữ liệu chưa chính xác nhưng lại báo cáo, thống kê, xác định là chính xác rồi thì việc sử dụng dữ liệu sau này sẽ gây ra nhiều bất cập hệ lụy cho công tác quản lý nhà nước cũng như không đảm bảo được quyền lợi của người sử dụng đất .

Bởi vậy các địa phương cần xem xét đến các cách thức, quy trình để thực hiện làm sạch dữ liệu đất đai. Cần phải tận dụng tối đa phương tiện kĩ thuật vào công tác quản lý, thu thập, lưu trữ, bảo quản dữ liệu về đất đai. Không nên yêu cầu tất cả các tổ chức cá nhân sử dụng đất đều phải cung cấp bản photo căn cước công dân và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất như một số địa phương đang làm hiện nay. Chỉ có những trường hợp nào thông tin không chính xác, những thông tin còn khác nhau, không có dữ liệu ở cơ quan quản lý đất đai về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp thì mới yêu cầu người sử dụng đất cung cấp thông tin và cách thức cung cấp thông tin làm sao đảm bảo nhanh chóng, chính xác và bảo mật, luật sư chia sẻ thêm.

Cần phải đẩy nhanh các thủ tục cấp giấy chứng nhận cho người dân để làm giàu dữ liệu Quốc gia về đất đai

Cũng theo luật sư Đặng Văn Cương, đối với kế hoạch "làm giàu" dữ liệu về đất đai thì cần phải đẩy nhanh các thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất. Làm giàu dữ liệu về đất đai là chủ trương đúng, là mục tiêu quan trọng để bổ sung ngày càng đầy đủ hơn nữa dữ liệu về đất đai nhằm phục vụ cho công tác quản lý và để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, hạn chế đến mức thấp nhất những tranh chấp khiếu kiện về đất đai có thể phát sinh.

Trên thực tế hiện nay có rất nhiều các thửa đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vì nhiều lý do khác nhau. Có thể là do có sự thay đổi về quy hoạch, người sử dụng đất không có nhu cầu, chưa thực hiện thủ tục. Cũng có thể là do có tranh chấp, khiếu kiện hoặc chưa xác định rõ được nguồn gốc nên cơ quan chức năng chưa cấp giấy chứng nhận . Việc chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất gây ra rất nhiều hệ lụy tiêu cực cho xã hội, ảnh hưởng đến công tác quản lý nhà nước về đất đai, dễ phát sinh tranh chấp khiếu kiện, không đảm bảo được quyền của người sử dụng đất và có thể phát sinh ra những tiêu cực xã hội.

Mặc dù luật đất đai và các nghị định của chính phủ hướng dẫn thi hành luật đất đai, thông tư của bộ Tài nguyên và môi trường nay là bộ Nông nghiệp và môi trường cũng đã hướng dẫn các thủ tục đăng ký cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ngày càng thuận lợi, dễ dàng, thông thoáng.

Tuy nhiên trên thực tế thì việc thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không phải lúc nào cũng dễ dàng, không phải lúc nào cũng thuận lợi. Khi cơ quan có thẩm quyền, người có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà thiếu thiện chí, làm việc máy móc, không chủ động xác minh nguồn gốc đất, không quản lý được hồ sơ sổ sách thời kỳ trước đây, phó mặc cho người sử dụng đất tự vật lộn với thủ tục hành chính của mình thì việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là rất khó khăn. Trên thực tế có rất nhiều trường hợp làm đơn xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhiều lần, thời gian kéo dài nhiều năm nhưng vẫn chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, có những trường hợp nguyên nhân khách quan nhưng có những trường hợp là do nhũng nhiễu, tiêu cực hoặc thiếu trách nhiệm của cán bộ có thẩm quyền.

Bởi vậy, làm giàu dữ liệu về đất đai là một chủ trương đúng, một nhiệm vụ mục tiêu quan trọng mà các cấp chính quyền cần phải triển khai khẩn trương trong thời hạn 90 ngày, thậm chí tiếp tục phải thực hiện sau thời hạn này để phấn đấu tất cả các thửa đất đều được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác định chính xác người sử dụng đất làm cơ sở thực hiện nghĩa vụ với nhà nước và giảm thiểu các tranh chấp khiếu kiện có thể xảy ra, đảm bảo tốt nhất quyền lợi của người sử dụng đất.

Hồng Thủy