Người dân vô tư chặt cây này làm củi đun mà không biết là 'báu vật'

Nhiều hoa và nhiều quả, ngụ ý đông con và nhiều phúc - cây hỉ thụ - là loài thực vật hoang dã quý tại Trung Quốc.

Tại vườn thực vật tỉnh Quý Châu, hai cây hỉ thụ mọc song song cạnh nhau, khoảng cách chưa đầy 2m đã thu hút sự chú ý lớn của người dân và khách tham quan. Thân cây thẳng tắp, cành lá xum xuê, tán che cả bầu trời nên cho dù giữa mùa hè nóng bức ngồi dưới gốc cây cũng cảm thấy mát mẻ.

Hai cây hỉ thụ hơn trăm tuổi ở Quý Châu, Trung Quốc. Ảnh: Tianyan xinwen

Mỗi thân cây đều treo một tấm biển bảo vệ, trên đó ghi tên cây là hỉ thụ, là một loài cổ thụ nổi tiếng nằm trong danh sách cần bảo vệ của quận Vân Nhâm, Quý Châu, có tuổi thọ 115 năm tuổi.

Hiện, hỉ thụ đang vào mùa đơm hoa kết trái. Hoa thường nở tháng 7 và tháng 8, màu trắng, hình dáng giống như những bông bồ công anh; đến tháng 9 thì kết quả, trông giống như một phiên bản thu nhỏ của buồng chuối, vô cùng hấp dẫn.

Hỉ thụ (Camptotheca acuminata) là cây rụng lá thân gỗ chỉ có ở Trung Quốc. Cây trưởng thành thường cao hơn 20m, vỏ cây màu xám hay xám nhạt, xẻ dọc thành rãnh nông.

Hỉ thụ ưa khí hậu ấm và ẩm, không chịu được lạnh và khô khắc nghiệt, sinh trưởng ở những khu vực có nhiệt độ trung bình hàng năm từ 13°C đến 17°C cùng lượng mưa trên 1.000 mm.

Năm 1999, hỉ thụ đã được liệt kê trong danh sách thực vật hoang dã bảo vệ cấp II quốc gia nhưng đến năm 2021 thì được đưa ra khỏi danh sách.

Trước đây, nhiều người dân ở các vùng nông thôn Trung Quốc thường chặt cây đốn gỗ hỉ thụ về làm củi đun bếp mà không biết rằng toàn thân cây là "bảo vật".

Cây hỉ thụ.

Hồi năm 2018, các nhà nghiên cứu tại Viện Ung thư Roswell Park (Mỹ) cho biết, camptothecin - chất tự nhiên được chiết xuất từ cây hỉ thụ có đặc tính chống ung thư mạnh mẽ.

Bên cạnh đó, theo nghiên cứu đăng trên tạp chí PLOS Biology ngày 25/2/2022, camptothecin có thể kích hoạt chuỗi phản ứng ngăn cơn đói tự nhiên.

Các nhà khoa học của Đại học Tây Bắc A&F tại tỉnh Thiểm Tây (Shaanxi), Trung Quốc phát hiện ra rằng các tế bào tiếp xúc với chất camptothecin sẽ làm tăng lượng hormone có khả năng phản ứng với nhiều loại kích thích, bao gồm cả căng thẳng. Việc hormone có tên gọi GDF15 tăng lên sẽ dẫn tới giảm cân nặng, từ đó kiểm soát được nguyên nhân dẫn tới béo phì.

Các nhà nghiên cứu đã cho chuột béo phì uống camptothecin, khiến lượng hormone GDF15 tăng lên nhanh chóng trong máu của những con này. Qua theo dõi, họ nhận thấy khẩu phần ăn của những con chuột béo phì này đã giảm khoảng 12%, trong khi trọng lượng cơ thể giảm khoảng 11% trong 30 ngày. Tuy nhiên, không có sự thay đổi nào được ghi nhận ở những con chuột gầy.

Theo tác giả Wu Jianwei của Đại học Tây Bắc A&F, kết quả này cho thấy camptothecin có thể giúp chữa béo phì và các hội chứng rối loạn chuyển hóa liên quan.

Thực tế, hỉ thụ cũng được sử dụng làm thuốc trong y học Trung Hoa từ hàng trăm năm trước nhưng ít người chú ý.

Ngoài ra, hỉ thụ không chỉ có giá trị dược liệu mà còn có giá trị trang trí và kinh tế. Là loài cây thân gỗ, sinh trưởng nhanh, cho năng suất cao nên nó được trồng làm cây cho bóng mát, cây đường phố, cây trồng gây rừng.

Quả chứa dầu béo dùng trong công nghiệp. Gỗ nhẹ, mềm thích hợp làm nguyên liệu giấy, ván ép, trang trí nội thất, đồ dùng sinh hoạt…

Minh Hoa (t/h theo Phụ nữ Việt Nam, TTXVN)