Người đưa Internet vạn vật ra cánh đồng

Sinh năm 1990, TS. Lê Kim Hùng chọn Công nghệ thông tin là con đường sự nghiệp từ khi trở thành sinh viên Khoa Mạng máy tính và Truyền thông (Trường ĐH CNTT, ĐHQG TP.HCM). Sau khi tốt nghiệp, anh có cơ hội làm việc tại trường. “Đó là bước khởi đầu giúp tôi nhận ra niềm đam mê giảng dạy và nghiên cứu”, TS. Hùng chia sẻ.

TS Lê Kim Hùng là một trong 19 đề cử Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu 2024.

Năm 2014, anh đến Pháp theo học chương trình thạc sĩ chuyên ngành An toàn thông tin trong mạng máy tính tại Telecom Paristech, tốt nghiệp với điểm số tuyệt đối GPA 4/4. Sau đó, anh tiếp tục làm nghiên cứu sinh tại trường Sorbonne University và hoàn thành chương trình tiến sĩ ở tuổi 29.

"Quãng thời gian học và nghiên cứu tại Pháp giúp tôi nhận ra tiềm năng to lớn của Internet vạn vật (IoT) kết hợp với trí tuệ nhân tạo (AI) và những thách thức cần giải quyết để ứng dụng các công nghệ này", anh nói.

Chàng nghiên cứu sinh Lê Kim Hùng trong quãng thời gian kiếm tìm tri thức tại Pháp.

Năm 2019, TS. Hùng trở về Việt Nam và lập tức bắt tay vào nghiên cứu khoa học. Một trong những công trình nghiên cứu gây tiếng vang lớn của anh là “Thuật toán lấy mẫu thích ứng cho thiết bị trong IoT quy mô lớn”. Công trình được cấp bằng năm 2021, là công trình tiêu biểu đạt Giải thưởng Quả Cầu Vàng 2024.

Công trình này hướng tới giải quyết thách thức tiết kiệm năng lượng cho các thiết bị IoT giá rẻ, sử dụng nguồn năng lượng hạn chế như pin. Trong các hệ thống IoT quy mô lớn, việc thu thập và truyền dữ liệu liên tục có thể làm cạn kiệt năng lượng, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của toàn hệ thống.

Thuật toán của TS. Hùng đã tối ưu hóa tần suất thu thập dữ liệu, vừa đảm bảo chất lượng dữ liệu cho các hoạt động phân tích và ra quyết định, vừa tiết kiệm năng lượng.

Không chỉ dừng ở việc phát triển giải pháp tối ưu cho các thiết bị IoT, TS. Lê Kim Hùng cùng cộng sự còn mở rộng nghiên cứu, ứng dụng AI và IoT vào lĩnh vực nông nghiệp thông minh.

Ý tưởng xuất phát từ nhu cầu giám sát các cánh đồng quy mô lớn, giảm thiểu công việc nặng nhọc cũng như sai sót do con người. Nhờ việc triển khai các thiết bị bay không người lái (drone) kết hợp cảm biến IoT, nông dân có thể thu thập thông tin hình ảnh về sự phát triển cây trồng hay các dấu hiệu bất thường, bệnh hại xuất hiện trên đồng ruộng.

Ngay khi phát hiện những khu vực có nguy cơ, hệ thống sẽ gửi cảnh báo và vị trí cụ thể đến ứng dụng di động, giúp nhà nông chủ động xử lý kịp thời. Việc này không chỉ tiết kiệm chi phí, hạn chế lãng phí thuốc trừ sâu mà còn góp phần bảo vệ môi trường, đảm bảo sức khỏe cho cộng đồng.

TS. Lê Kim Hùng nhận Giải thưởng Quả Cầu Vàng năm 2024.

TS. Lê Kim Hùng nhận giải thưởng NCKH tại Đại học Quốc gia TPHCM.

Trò chuyện với PV Tiền Phong, TS. Lê Kim Hùng cho biết, anh luôn quan sát kỹ những vấn đề trong cuộc sống, tìm ra cách thức để giải quyết những bài toán trong thực tiễn.

Mỗi khi đứng trước một bài toán khó, anh lại nhớ đến câu nói tâm đắc của người thầy hướng dẫn từng học tập tại Pháp – một giáo sư đầu ngành: “Trong nghiên cứu khoa học, chúng ta không đi tìm giải pháp tốt, mà là giải pháp giải quyết vấn đề một cách trọn vẹn”.

Triết lý này đã trở thành kim chỉ nam trong hành trình nghiên cứu của anh. Đối với TS. Hùng, một giải pháp chỉ thực sự có giá trị khi nó không chỉ giải quyết được vấn đề trước mắt mà còn phải đảm bảo tính bền vững, khả thi và mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng. Điều này thể hiện rõ trong các công trình nghiên cứu của anh, từ việc tối ưu hóa năng lượng cho IoT đến ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp thông minh.

Bên cạnh vai trò nhà nghiên cứu, TS. Hùng còn đảm nhiệm công tác giảng dạy, quản lý và hiện là Trưởng Bộ môn Truyền thông, Khoa Mạng máy tính. Mặc dù khối lượng công việc rất lớn, anh luôn giữ năng lượng tích cực, tin rằng để theo đuổi con đường khoa học một cách trọn vẹn, không thể chỉ “vùi đầu” trong phòng thí nghiệm.

Chính vì thế, anh thường xuyên tham gia các hoạt động đoàn thể, đồng thời khuyến khích sinh viên kết hợp nghiên cứu khoa học với các hoạt động ngoại khóa, tạo nên cuộc sống đa dạng và nhiều trải nghiệm.

TS. Hùng đã tận tâm hướng dẫn đồ án cho nhiều sinh viên, tổ chức các buổi tọa đàm học thuật, thậm chí mời về những chuyên gia, tên tuổi hàng đầu thế giới. Anh cũng chủ động tạo cơ hội để sinh viên tiếp cận với các vấn đề nóng hổi trong lĩnh vực công nghệ, thông qua những hội thảo mời chuyên gia từ nhiều ngành đến chia sẻ thách thức, xu hướng nghiên cứu.

Ở vai trò giảng viên, TS. Hùng tận tâm hướng dẫn đồ án cho nhiều sinh viên, tổ chức các buổi tọa đàm học thuật, thậm chí mời về những chuyên gia, tên tuổi hàng đầu thế giới.

Nhằm đẩy mạnh phong trào nghiên cứu trong sinh viên, anh đã sáng lập nhóm IEC (Intelligent Edge Computing), tập trung vào ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong mô hình IoT và Edge Computing.

Mục tiêu của TS. Hùng là tạo nên môi trường học thuật cởi mở, nơi sinh viên cảm thấy tự tin bày tỏ ý tưởng, qua đó nuôi dưỡng đam mê và tinh thần không ngại khó khăn ngay từ những ngày còn ngồi trên ghế nhà trường. Anh tin rằng chính sự dấn thân của sinh viên hôm nay sẽ quyết định những bước phát triển đột phá trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học tương lai.

Thành công nào cũng phải trải qua vô số lần vấp ngã, thất bại. Con đường nghiên cứu khoa học càng đòi hỏi lòng kiên trì lớn lao, khả năng vượt qua những trở ngại cả về tư duy lẫn hiện thực.

TS. Lê Kim Hùng giới thiệu về ngành Mạng máy tính và truyền thông.

TS Lê Kim Hùng chia sẻ rằng, đôi khi ý tưởng ban đầu tưởng chừng rất tiềm năng, nhưng khi hiện thực hóa vào thực nghiệm lại hoàn toàn không như kỳ vọng.

Có lúc, nhóm nghiên cứu sau hàng loạt lần điều chỉnh vẫn chưa đạt kết quả như mong muốn, buộc phải quay về vạch xuất phát để xem xét lại giả thuyết, phương pháp, và thậm chí là định hướng nghiên cứu.

Thế nhưng, trong suy nghĩ của anh, chính thất bại và những va vấp ấy mới là chất xúc tác quan trọng. Mỗi sai lầm sẽ dạy cho nhà khoa học về giới hạn của phương pháp, về những “góc khuất” mà ta có thể bỏ sót. Quan trọng nhất, để đi tới đích, ta phải chấp nhận rằng thất bại là một phần tự nhiên của nghiên cứu.

Thay vì nản lòng, TS. Hùng lựa chọn cách “làm đi làm lại” nhiều lần, luôn tự đặt câu hỏi: “Lần thử này khác gì lần trước? Vấn đề nằm ở chỗ nào?” Khi hiểu được sai lầm, anh tin rằng mình đang tiến thêm một bước gần hơn tới lời giải.

Theo chàng TS trẻ, bất cứ nhà nghiên cứu nào cũng từng gặp khoảnh khắc "quả táo rụng" như Isaac Newton. “Cả nhóm có thể loay hoay hàng tuần, hàng tháng, thậm chí hàng năm, thử đủ mọi mô hình, rồi một ngày bỗng nhiên tìm thấy “mảnh ghép” hoàn hảo. Cảm giác hào hứng và phấn khích ấy là nguồn động lực to lớn, thôi thúc mọi người tiếp tục tìm tòi, mở rộng hơn nữa giới hạn khoa học. Thế nhưng, để có được khoảnh khắc hiếm hoi đó, mỗi người cần phải tò mò, liên tục đặt vấn đề, không ngừng đặt câu hỏi 'tại sao?'", anh nói.

Tính tò mò chính là hạt giống cho mọi ý tưởng. Ngay từ khi còn nhỏ, chàng trai Lê Kim Hùng đã luôn là một cậu bé tò mò, ham học hỏi với mọi thứ xung quanh, luôn muốn tìm hiểu xem mọi thứ hoạt động như thế nào. Tính tò mò “bén rễ” và dần định hình con đường sự nghiệp của anh sau này.

Phú Quang