Người già giữ nếp nhà

Mỗi gia đình cần gìn giữ nếp ứng xử văn hóa (ảnh tư liệu)

Hiện đang trong Tháng hành động vì người cao tuổi Việt Nam với chủ đề "Chung tay bảo vệ, chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi". Với vốn sống, kinh nghiệm, là tấm gương của con cháu, ở mỗi gia đình, người cao tuổi có vai trò rất quan trọng trong gìn giữ, vun đắp nếp văn hóa ứng xử, góp phần xây dựng gia đình ấm no, tiến bộ, hạnh phúc và làm cho xã hội càng tốt đẹp hơn.

Sinh thời, Bác Hồ đã khẳng định nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt hơn, hạt nhân của xã hội là gia đình.

Làm theo di huấn đó, trong công cuộc đổi mới đất nước, cùng với nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chỉ thị, nghị quyết, chính sách, luật pháp về xây dựng con người Việt Nam, gia đình Việt Nam với những tiêu chí cụ thể. Qua đó, công tác gia đình, xây dựng gia đình văn hóa đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Tuy nhiên, một bộ phận người dân bị mặt trái của cơ chế thị trường tác động, tiếp thu văn hóa thiếu lựa chọn… dẫn đến coi nhẹ giá trị truyền thống gia đình, ứng xử sai trái, thậm chí vi phạm pháp luật.

Ở Hải Dương đã có những gia đình, từ mâu thuẫn thế hệ, kinh tế, tình cảm giữa ông bà, cha mẹ, con cháu, vợ chồng, anh chị em… không giải tỏa được dẫn đến những kết cục rất đau lòng. Một trong những hiện tượng nhức nhối, bức xúc nhất thời gian gần đây là tình trạng ly hôn gia tăng và sự việc thanh thiếu niên tụ tập gây rối, “hỗn chiến”, vi phạm trật tự xã hội và pháp luật giao thông…

Là tỉnh có phong trào xây dựng làng, khu dân cư văn hóa từ nhiều thập niên trước, việc bình bầu, tôn vinh những gia đình “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con trung hiếu, cháu thảo hiền”… vẫn được duy trì hằng năm và đã thu được nhiều kết quả, góp phần tích cực vào công cuộc phát triển kinh tế-xã hội của Hải Dương. Song thẳng thắn nhìn lại, chất lượng phong trào trên chưa tương xứng với yêu cầu, thiếu đồng đều, bền vững.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Hải Dương lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025 đã xác định: “Phát huy các giá trị văn hóa và chăm lo xây dựng con người xứ Đông-Hải Dương phát triển toàn diện, trọng tâm là bồi dưỡng về tinh thần yêu nước, lòng tự tôn dân tộc, khát vọng phát triển, đạo đức lối sống và nhân cách, trách nhiệm xã hội; về trí tuệ; về thể lực; từng bước hình thành công dân điện tử…”.

Con người xứ Đông trước hết cần có hiểu biết và thực hiện những tiêu chí ứng xử theo văn hóa truyền thống ở gia đình. Có thể tóm tắt bằng tám chữ: Tôn trọng - bình đẳng - yêu thương - chia sẻ. Theo đó, vợ chồng chung thủy, nghĩa tình, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ xây dựng gia đình và chăm sóc, dạy dỗ con cái… Cha mẹ với con, ông bà với cháu cần gương mẫu từ lời nói đến việc làm; nuôi dưỡng, chăm sóc con cháu khi còn nhỏ; trao truyền các giá trị truyền thống, kinh nghiệm, giữ gìn nền nếp gia phong… Con đối với cha mẹ, cháu đối với ông bà cần hiếu thảo, kính trọng, lễ phép… Anh chị em cùng cha mẹ hay khác người sinh thành (rể, dâu, dượng, nuôi…) đều cần hòa thuận, chia sẻ.

Trên thực tế, những nội dung này đã được nhiều làng, khu dân cư đưa thành quy ước cụ thể khi nhận xét “gia đình văn hóa”. Nhưng cũng không ít nơi còn hình thức, chạy theo thành tích. Đây là vấn đề thuộc phạm trù tư tưởng, đạo đức con người nên một mặt phải bằng các hình thức tuyên truyền giáo dục làm cho mỗi người dân hiểu biết về chính sách, pháp luật nói chung. Các cấp, ngành, đoàn thể cần quan tâm tuyên truyền sâu rộng các Luật: Người cao tuổi, Hôn nhân và Gia đình, Bình đẳng giới, Trẻ em… Thường xuyên kiểm tra, giám sát, biểu dương, khen thưởng kịp thời những người tốt, việc tốt, gia đình tốt, phê phán những lời nói và việc làm trái thuần phong mỹ tục. Qua đó có thể nắm được hiện tượng, tâm trạng của những người, những vụ việc, mâu thuẫn nội bộ gia đình, làng xóm cần hòa giải, ngăn chặn, tránh xảy ra những hành vi xung đột đáng tiếc.

Nếu mỗi gia đình, làng xóm, khu dân cư, đơn vị đều nâng cao hiểu biết về chính sách, pháp luật; mỗi cán bộ, đảng viên, hội viên trong hệ thống chính trị đều nêu gương thực hiện thì việc ứng xử văn hóa trong gia đình dần trở thành nền nếp.

NGUYỄN THẾ