Người nghệ sĩ vẽ hy vọng trên những bức tường ở Zimbabwe

“Tạo ra điều gì đó đẹp đẽ từ cái mà xã hội coi là bẩn thỉu”

Nghệ sĩ đường phố Basil Matsika đã vẽ những bức tranh tường về các ngôi sao ca nhạc, thể thao cùng nhạc sĩ địa phương và cuộc sống hàng ngày trên đường phố tại Mbare, một trong những thị trấn lâu đời nhất của Zimbabwe ở thủ đô Harare. Với cây bút lông và lọ sơn của mình, ông đã truyền đi những hy vọng sâu sắc và cái nhìn khác hơn về cảnh đói nghèo và tội phạm bao trùm nơi đây.

Nghệ sĩ đường phố Basil Matsika trước bức tranh tường của ông. Ảnh: The Guardian.

Trong khi nhiều người coi Mbare là một khu phố nhiều tội phạm, thì ông Matsika, 40 tuổi, lại chọn tìm kiếm vẻ đẹp đơn thuần phía trong những bức tường vá víu, bẩn thỉu của căn hộ Matapi, nơi đã trở thành một không gian lý tưởng để ông vẽ nên những bức tranh tường khổng lồ.

Ông thường bắt đầu bằng cách phác thảo hình ảnh bằng bút chì trước khi sơn. Sẽ phải mất một hoặc hai ngày để hoàn thành một bức tranh tường, che đi hoàn hảo những dấu vết thô kệch trên các bức tường tại thị trấn.

Những căn hộ ở thị trấn Mbare, Harare. Ảnh: The Guardian.

Người nghệ sĩ cười tươi: “Tôi thường thay thế những bức tranh vẽ bậy thô tục trên tường bằng cách vẽ đè lên những bức tranh khác tươi sáng hơn, về chân dung các anh hùng địa phương của chúng tôi”.

“Để bảo vệ trẻ em và cộng đồng khỏi bị tiếp xúc với những ngôn từ tục tĩu, tôi vẽ. Tôi chọn cách tạo ra một điều gì đó đẹp đẽ từ cái mà xã hội coi là bẩn thỉu”, ông Matsika nhớ lại, đồng thời nhấn mạnh rằng nghệ thuật mà ông hướng tới chính là bảo vệ lịch sử của thị trấn Mbare.

“Chúng tôi luôn muốn truyền đi những thông điệp tốt đẹp từ trong nghệ thuật của mình bởi vì, như bạn biết đấy, thị trấn Mbare vẫn luôn nổi tiếng với những điều tồi tệ”.

Những bức tranh tường của Matsika trên một góc phố ở thị trấn Mbare. Ảnh: The Guardian.

Những anh hùng địa phương

Người nghệ sĩ đường phố luôn mong muốn ghi lại lịch sử của thị trấn bằng cách họa lại hình ảnh của ‘những anh hùng địa phương’. Ông Matsika nói rằng lịch sử của Mbare từng gắn liền với âm nhạc. Nơi đây tự hào về việc nuôi dưỡng các ngôi sao Zimdancehall (một thể loại nhạc đường phố ở Zimbabwe) nổi tiếng, chính vì vậy ông thường vẽ tranh về họ.

“Đây là những anh hùng địa phương của chúng tôi. Họ đã đưa thị trấn Mbare lên bản đồ và đổi lại, tôi đã vẽ những bức tranh tường để lại cho hậu thế. Chính chúng sẽ dạy cho con cái chúng tôi rằng đã từng có những con người tuyệt vời đến như vậy trong thị trấn nghèo này”, ông nói.

Một người đàn ông ngồi gần bức tranh tường của Matsika. Ảnh: The Guardian.

“Nơi đây giống như một bảo tàng của riêng thị trấn. Chúng tôi đang ghi lại lịch sử của chính mình: 100 năm sau tính từ thời điểm hiện tại, thế hệ sau sẽ biết rằng có rất nhiều nghệ sĩ đã bước ra từ cộng đồng này”.

Từ cầu thủ bóng đá đến nhạc sĩ và diễn viên, thị trấn Mbare tiếp tục bất chấp hoàn cảnh nghèo khó để tạo ra những vị anh hùng dân tộc, vẽ lại hình ảnh họ trên những bức tường dọc theo con đường Matapi lầy lội.

Người quản lý nghệ thuật của Mbare, ông Abraham Chimweta cho biết: “Những người qua đường không bao giờ bỏ lỡ cơ hội chụp ảnh tại đây và điều này khiến tôi rất tự hào rằng nghệ thuật của chúng tôi đang được đánh giá cao. Ngay cả những người từ ngoại thành cũng đến đây để chụp ảnh bên cạnh những nghệ sĩ mà họ yêu thích”.

Tại Jeskas Corner, một điểm ăn uống nổi tiếng, trẻ em thường chơi đùa trong khi những nhóm thanh niên chơi bài. Khu vực này đã trở thành ngôi nhà của tranh nghệ thuật đường phố và xung quanh chúng là những bức tranh tường kể câu chuyện về thị trấn Mbare, với các nghệ sĩ dancehall nổi tiếng được vẽ trên mọi bức tường.

Ông Matsika, cùng ông Chimweta và bạn bè, trước một trong những bức tranh tường. Ảnh: The Guardian.

Zimdancehall, một bản chuyển thể của Jamaica dancehall, là thứ âm nhạc cộng hưởng với những đấu tranh trong cuộc sống hàng ngày. Lời bài hát thường là lời than thở về những thách thức, mất mát trong cuộc sống và các tệ nạn xã hội, chẳng hạn như vấn nạn ma túy đang ngày càng gia tăng. Zimdancehall đã trở thành bản nhạc nền cho cuộc sống của người dân Zimbabwe nơi đây.

Trong số những bức tranh tường, hiện lên bức chân dung của ngôi sao Zimdancehall quá cố, ông Soul Jah Love, người bước ra từ những con phố này và được vinh danh là anh hùng dân tộc sau khi qua đời vào năm ngoái.

“Các nghệ sĩ của chúng tôi sẽ mãi mãi sống cùng thời gian. Tinh thần của họ cũng sẽ sống mãi nhờ những bức tranh nghệ thuật này”, ông Chimweta nói rằng không có vinh dự nào to lớn hơn điều mà những họa sĩ địa phương đã tặng cho Soul Jah Love.

Các ngôi sao Zimdancehall khác cũng được vinh danh trên những bức tường ở Mbare bao gồm nghệ sĩ Seh Calaz và Killer T, trong khi nhạc sĩ Bob Marley và cố tổng thống Zimbabwe, ông Robert Mugabe, cũng góp mặt.

Một bức tranh tường của Rafael Gerlach ở thị trấn Mbare. Ảnh: The Guardian.

Mbare cũng đã truyền cảm hứng cho nhiều tác phẩm của các nghệ sĩ nước ngoài. Là một phần của lễ hội nghệ thuật quốc tế Harare vào năm 2010, nghệ sĩ người Hà Lan Roy Valk đã vẽ một bức tranh tường về hai chị em tại bức tường căn hộ Matapi.

Trong những năm qua, các nghệ sĩ từ khắp nơi trên thế giới đã thêm tác phẩm của họ vào các bức tường của thị trấn.

Basil Matsika luôn ước mơ có thể mở một studio và mua giàn giáo để tạo ra những bức tranh tường lớn hơn trong thị trấn. “Chúng tôi thường bị hạn chế vì thiếu công cụ hỗ trợ. Tôi cần giàn giáo bởi vì, ngay bây giờ, tôi không thể vẽ những bức tranh ở các vị trí cao hơn”, ông nói.

Các nghệ sĩ dancehall địa phương được chụp trong một bức tranh tường của Matsika. Ảnh: The Guardian.

Ông Matsika cũng đang vẽ các tác phẩm trừu tượng của mình trên vải và hy vọng phòng tranh địa phương sẽ giới thiệu tác phẩm đến công chúng.

“Trên vải, tôi thể hiện bản thân tốt hơn và có thể mang bất kỳ chủ đề nào vào cuộc sống theo đúng nghĩa đen. Câu chuyện của chúng tôi ở thị trấn Mbare cần được kể lại”, người nghệ sĩ tự hào.

Mai Nguyễn (Theo The Guardian)