Người nông dân 70 tuổi và hành trình chuyển đổi số trong vùng trồng bưởi Hà Nội

Giữa dòng chảy chuyển đổi số đang lan tỏa mạnh mẽ, câu chuyện của ông Nguyễn Như Hảo, Giám đốc Hợp tác xã bưởi Quế Dương (xã Dương Hòa, Hà Nội), trở thành một minh chứng sinh động cho tinh thần học hỏi không ngừng của người nông dân Việt Nam thời đại mới. Từ người trồng bưởi thuần túy, ông Hảo đã mạnh dạn đưa trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ số vào sản xuất, biến nghề trồng bưởi truyền thống thành mô hình nông nghiệp sạch, hiện đại và bền vững.

Bước ngoặt tới thành công

Xuất phát điểm là một nông dân và từng giữ vai trò Chủ tịch Hội Nông dân xã, ông Hảo thấu hiểu những khó khăn của bà con trong sản xuất nông nghiệp truyền thống - làm theo kinh nghiệm, phụ thuộc vào thời tiết và thị trường.

Ông Nguyễn Như Hảo, Giám đốc Hợp tác xã bưởi Quế Dương. Ảnh: Diệu Linh

“Bà con mình rất chăm chỉ nhưng còn làm theo kinh nghiệm, phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Tôi nghĩ, nếu người đi đầu mà không giúp bà con thay đổi thì chưa hoàn thành nhiệm vụ”, ông Hảo chia sẻ.

Từ trăn trở đó, năm 2019, ông cùng các hộ dân sáng lập Hợp tác xã sản xuất bưởi an toàn Phú Dương, sau đổi tên thành Hợp tác xã bưởi Quế Dương. Ban đầu chỉ có 9 thành viên với gần 3 ha trồng bưởi, đến nay vùng trồng an toàn của xã Phú Dương đã mở rộng lên 130 ha, tạo công ăn việc làm ổn định và thu nhập cao hơn cho người dân.

Đáng chú ý, sản phẩm bưởi Quế Dương nay được xem là sản phẩm chủ lực, đã được cấp nhãn hiệu tập thể, trở thành đặc sản tiêu biểu của địa phương. Song song với đó, hợp tác xã cũng mở rộng canh tác ổi lê Đài Loan, mang lại hiệu quả kinh tế cao và phù hợp với thổ nhưỡng vùng ven đô Hà Nội.

Bước ngoặt tới thành công nói trên là vào năm 2024, khi ông Hảo tham gia các lớp tập huấn chuyển đổi số trong nông nghiệp. Từ chỗ còn bỡ ngỡ với điện thoại thông minh, ông dần làm chủ các công cụ quản lý sản xuất, nhận diện sâu bệnh, tối ưu lượng phân bón và theo dõi sinh trưởng cây trồng qua ứng dụng AI.

Ông Hảo cho biết: “AI cho tôi lời khuyên khoa học, còn kinh nghiệm nông dân giúp tôi điều chỉnh sao cho hợp lý với thực tế. Hai yếu tố này bổ trợ cho nhau rất hiệu quả”.

Nhờ ứng dụng công nghệ, sản phẩm của hợp tác xã được truy xuất nguồn gốc và bán hàng trên các sàn thương mại điện tử. Nếu trước đây bưởi chỉ bán qua thương lái với giá 15.000 - 17.000 đồng/quả, thì nay bưởi hữu cơ truy xuất nguồn gốc có giá 50.000 đồng/quả, tiêu thụ ổn định và mở rộng thị trường. “Chúng tôi không chỉ bán nông sản, mà còn bán niềm tin về sản phẩm sạch, an toàn và tốt cho sức khỏe", ông Hảo tự hào.

Ông Nguyễn Như Hảo giới thiệu sản phẩm nông sản địa phương cho khánh tham quan tại Hội chợ Mùa Thu 2025. Ảnh: Diệu Linh

Đồng hành cùng hành trình số hóa của hợp tác xã là chị Nguyễn Giang, đại diện truyền thông của Hợp tác xã bưởi Quế Dương. Cơ duyên đến với công nghệ của chị bắt đầu khá bất ngờ: Từ việc dùng trí tuệ nhân tạo để xây dựng thực đơn dinh dưỡng cho con nhỏ, chị Giang dần nhận ra tiềm năng to lớn của việc ứng dụng công nghệ AI vào nông nghiệp và truyền thông cho nông sản địa phương.

Chị Nguyễn Giang, đại diện truyền thông của HTX bưởi Quế Dương. Ảnh: Diệu Linh

“Khi Hợp tác xã được mời tham gia Hội chợ Mùa Thu 2025, tôi đã thử dùng AI để thiết kế toàn bộ hình ảnh quảng bá chỉ trong một đêm. Kết quả vượt mong đợi: Tiết kiệm thời gian, chi phí, mà vẫn tạo ấn tượng mạnh với khách tham quan”, chị Giang chia sẻ.

Không dừng lại ở đó, chị Giang đang phối hợp cùng hợp tác xã xây dựng đội truyền thông trẻ địa phương, nơi các bạn trẻ học cách sử dụng AI để quay video, làm hình ảnh, kể chuyện sản phẩm làng nghề. Những clip ngắn về quy trình chăm sóc bưởi, cảnh thu hoạch hay giới thiệu đặc sản vùng quê được lan tỏa mạnh mẽ trên TikTok, Facebook, giúp sản phẩm Quế Dương tiếp cận gần hơn với người tiêu dùng thành thị.

Đặc biệt, ông Nguyễn Như Hảo dù đã ở tuổi hơn 70, vẫn không ngừng học hỏi. Ông đã phối hợp cùng nhóm kỹ sư trẻ để phát triển “Trợ lý AI nhà vườn hữu cơ” - một ứng dụng tích hợp kiến thức chăm sóc cây trồng, nhận diện sâu bệnh và hướng dẫn quy trình canh tác an toàn. Người dùng chỉ cần tải hình ảnh lá hoặc quả bị bệnh, hệ thống AI sẽ nhận diện và đưa ra gợi ý xử lý phù hợp, giúp nông dân tiết kiệm thời gian và công sức. Đây là mô hình kết hợp giữa tri thức nông dân và trí tuệ nhân tạo, tạo nên “cánh tay số” đắc lực hỗ trợ sản xuất nông nghiệp quy mô nhỏ.

"Bình dân học vụ số", xây dựng "cộng đồng nông dân số"

Nhờ tinh thần tiên phong của ông Nguyễn Như Hảo và đội ngũ thế hệ trẻ, Hợp tác xã bưởi Quế Dương hiện không chỉ tạo việc làm thường xuyên cho rất nhiều lao động địa phương, mà còn mở ra hướng phát triển mới cho nông nghiệp vùng ven đô Hà Nội.

Các thành viên được đào tạo miễn phí về sử dụng công cụ số, kỹ năng quảng bá, livestream bán hàng và quản lý đơn hàng trực tuyến. Mục tiêu lâu dài là hình thành “cộng đồng nông dân số”, nơi mỗi người nông dân đều có thể trở thành nhà quản lý trang trại thông minh thông qua chiếc điện thoại trong tay.

Theo chị Giang, khó khăn lớn nhất không nằm ở công nghệ mà là thay đổi tư duy. Chị Giang chia sẻ: “Nhiều người nghĩ AI là thứ xa vời, nhưng thật ra chỉ cần một chiếc điện thoại là đủ. Chúng tôi đang nỗ lực 'bình dân học vụ số' để bà con dễ tiếp cận hơn”.

Câu chuyện của ông Nguyễn Như Hảo và chị Nguyễn Giang cho thấy, chuyển đổi số trong nông nghiệp không chỉ là câu chuyện của máy móc hay phần mềm, mà là câu chuyện của con người, của tinh thần học hỏi, dám thay đổi và sẻ chia.

Ông Nguyễn Như Hảo trao đổi và chia sẻ câu chuyện ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào sản xuất nông nghiệp tại địa phương. Ảnh: Diệu Linh

Những người nông dân như ông Nguyễn Như Hảo không chỉ đang thay đổi cách làm nông nghiệp, mà còn truyền cảm hứng đổi mới tới cả một thế hệ trẻ. Những bước đi của Hợp tác xã bưởi Quế Dương thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa giá trị truyền thống và tinh thần đổi mới. Sự gắn kết giữa kinh nghiệm canh tác của thế hệ nông dân đi trước với tư duy công nghệ, khả năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo của thế hệ trẻ đã mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp hiện đại - một hướng đi kế thừa và phát triển, đưa sản phẩm địa phương vươn xa trên thị trường. Họ chứng minh rằng, công nghệ không làm mất đi bản sắc nông thôn, mà ngược lại, giúp giữ gìn và nâng tầm giá trị truyền thống bằng một ngôn ngữ mới - ngôn ngữ của thời đại số.

Câu chuyện chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào nông nghiệp của Hợp tác xã bưởi Quế Dương không chỉ là minh chứng cho tư duy đổi mới, mà còn cho thấy sức mạnh của sự kết hợp giữa kinh nghiệm nông dân và tri thức công nghệ. Từ những quả bưởi, vườn ổi hữu cơ ở vùng ven đô, một mô hình nông nghiệp thông minh đang từng bước hình thành - mang theo khát vọng nâng tầm nông sản Việt trong thời đại số.

Thùy Dương - Diệu Linh