Người tị nạn Afghanistan chân trần đến Anh

Họ đến Anh trong tình trạng không có giày và đang run rẩy. Những đứa trẻ mới biết đi dường như vẫn mặc chiếc tã mà chúng đã mặc khi chạy trốn khỏi Afghanistan nhiều ngày trước đó. Các tình nguyện viên đã ca ngợi phẩm giá và sức chịu đựng phi thường của những người tị nạn, bao gồm khoảng 2.200 trẻ em. Họ được đưa đến Anh để thoát khỏi Taliban.

Dara Leonard, trưởng nhóm Hội Chữ thập Đỏ Anh, cho biết một số người đã ngất xỉu ngay tại sân bay do kiệt sức. Những người khác, bao gồm phụ nữ mang thai và "những người có sức khỏe yếu" được đưa thẳng đến bệnh viện.

"Họ đã cực kỳ kiệt sức", Leonard cho biết sau khi là một trong những người đầu tiên tiếp đón các gia đình Afghanistan đến sân bay Heathrow.

Những người tị nạn từ Afghanistan chờ được làm thủ tục sau khi đáp chuyến bay sơ tán tại sân bay Heathrow. Ảnh: Guardian.

Những người tiếp đón mô tả cảnh tượng tại sân bay của Anh là "gây sốc" và "hỗn loạn tuyệt đối" vì hàng nghìn người cần được điều trị trước khi chuyển đến các khách sạn cách đó hơn 100 km, nơi họ phải cách ly trong 10 ngày.

Vấn đề sức khỏe tâm thần

Khi quân đội Anh cuối cùng trở về vào ngày 29/8, chính phủ cho viết khoảng 5.000 công dân Anh và gia đình của họ được vận chuyển bằng máy bay từ Kabul, cùng với hơn 8.000 cựu nhân viên Afghanistan và gia đình và cả những người có nguy cơ bị Taliban tấn công.

Chuyên gia cho rằng tất cả đã phải chịu chấn thương và nó sẽ nghiêm trọng hơn nếu họ không thể nhanh chóng ổn định cuộc sống ở Anh.

Tiến sĩ Jennifer Wild, phó giáo sư tâm lý học thực nghiệm và nhà tâm lý học lâm sàng chuyên về rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) tại Oxford, cho biết quan trọng là phải phá vỡ mối liên hệ nhận thức giữa những điều họ từng trải qua ở Afghanistan và hiện tại để họ nhanh chóng ổn định hơn.

Theo kinh nghiệm từ việc giải cứu các thợ mở Chile vào năm 2010, bà cho biết liên lạc thường xuyên rất quan trọng để giúp bất kỳ ai trải qua PTSD sau khi sơ tán.

"Giao tiếp thực sự quan trọng vì nó giúp giảm cảm giác không chắc chắn và lo lắng. Vì vậy, có thể nói: 'Đây là chỗ chúng tôi, đây là nơi ở tạm thời của bạn, đây là lịch làm việc của chúng tôi, đây là nơi chúng tôi nghĩ bạn có thể xây dựng lại gia đình'. Điều này tốt hơn nhiều so với việc không để lại thông tin liên lạc và chỉ nói: 'Chúng tôi sẽ đến thăm nhà bạn, chúng tôi cũng không biết khi nào nhưng hãy liên lạc với ai đó nếu bạn có triệu chứng'. Việc này khắc nghiệt và khó giải quyết hơn nhiều", tiến sĩ Wild bổ sung.

Bà đã thấy nhiều trường hợp xin tị nạn ở Anh và những người bị PTSD bị bỏ mặc trong nhiều năm mà không được giải quyết. Song bà nói thêm rằng không ai phải "chịu đựng các triệu chứng PTSD hoặc trầm cảm trong nhiều tháng": "Các liệu pháp điều trị có thể bắt đầu sớm hơn, miễn là không có mối đe dọa nào đang diễn ra với họ. Hy vọng là vậy, nhất là khi họ đang ở Anh".

Điều trị PTSD cho những người tị nạn

Thông thường, mọi người nên được phép định cư trong khoảng 1 tháng vì PTSD có tỷ lệ phục hồi tự nhiên tương đối cao. Nếu người đó vẫn còn các triệu chứng lúc này, họ có thể được điều trị bằng liệu pháp hành vi nhận thức tập trung vào chấn thương.

Ông Dara Leonard tại sân bay Heathrow, chào đón các gia đình Afghanistan chuyển đến Anh. Ảnh: Guardian.

Liệu pháp bao gồm liệu pháp nhận thức hành vi và liệu pháp giải mẫn cảm và tái xử lý chuyển động của mắt, bao gồm kể lại, đánh giá lại chấn thương và tập trung vào các diễn giải tích cực hơn. Ví dụ, họ được khuyến khích nghĩ rằng họ đã sống sót sau biến cố lớn, thay vì họ suýt chết.

Những người được đề nghị giúp đỡ bao gồm các nhân viên ngoại giao - những người đã làm việc trong nỗ lực sơ tán. Họ sẽ được tiếp cận với hỗ trợ sức khỏe tâm thần, bao gồm tư vấn, sau khi trải qua "cuộc khủng hoảng đầy khó khăn, phức tạp và diễn biến nhanh".

Wild cho biết bà đang làm việc với nhiều nhân viên y tế và những người từng phục vụ trong các lực lượng vũ trang ở Afghanistan đã bị tin tức gần đây làm chấn động.

Nhiều người trong số họ đã đến Afghanistan để làm việc hướng tới một mục tiêu chung. Song sự xấu đi nhanh chóng của tình hình ở đó sau quá nhiều hy sinh đã khiến họ cảm thấy tuyệt vọng.

Bạn bè và gia đình của những người tị nạn nên lưu ý hầu hết mọi thứ liên quan đến trải nghiệm đau thương ở Afghanistan đều có thể kích thích họ, chẳng hạn như âm thanh của máy bay trực thăng trên đầu hoặc mùi khói thuốc lá.

Theo tiến sĩ Wild, chìa khóa để giảm bớt các triệu chứng PTSD là liệu pháp phá vỡ mối liên hệ giữa lúc đó và bây giờ, khuyến khích người bệnh nhận ra hoàn cảnh hiện tại của họ khác với hoàn cảnh của họ ở Afghanistan như thế nào.

Ông Leonard cho biết sự tuyệt vọng khi rời khỏi Afghanistan khiến nhiều trẻ em đến Anh với đôi chân trần, trong khi nhiều người mắc bệnh hiểm nghèo đã bỏ lại cả thuốc men.

"Tôi chưa bao giờ nhìn thấy phẩm giá và sự kiên cường như vậy. Họ rất tử tế, kiên nhẫn, khắc kỷ. Tôi không thấy ai lớn giọng trong suốt cả tuần. Họ là những con người đáng kinh ngạc", ông nói thêm.

Việt Linh Nguyễn