Người tiên phong đưa cây gừng ở Kỳ Sơn vươn ra thế giới

Giám đốc Nguyễn Văn Luân trao đổi với bà con về kỹ thuật trồng gừng. Ảnh: Trần Đức

Sinh ra và lớn lên ở xã Sơn Giang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, tháng 6/1975, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, chàng thanh niên Nguyễn Văn Luân lên đường nhập ngũ tại Nhà máy Z171, thuộc Tổng cục Kỹ thuật, Bộ Quốc phòng, đóng quân ở tỉnh Quảng Bình, sau đó, chuyển ra Cục Kỹ thuật, Quân khu I. Đến năm 1983, với quân hàm Thiếu úy, Nguyễn Văn Luân xuất ngũ trở về địa phương lập gia đình. Ở quê, sản xuất nông nghiệp thuần túy làm ruộng nên kinh tế gia đình ông Luân gặp rất nhiều khó khăn.

Năm 1987, ông Luân cùng gia đình lên thị trấn Mường Xén lập nghiệp với nhiều nghề như sửa chữa xe máy, cơ khí, photocopy, mở quán kinh doanh cà phê... Đến năm 2009, kinh tế gia đình khá giả, ông thành lập Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn, chuyên kinh doanh lâm nghiệp và hoạt động dịch vụ có liên quan, trong đó có thu mua gừng dé và gừng sừng trâu. Đây là 2 loại gừng được bà con các dân tộc huyện Kỳ Sơn trồng từ lâu đời để cung cấp cho các thương lái tiêu thụ tại các thị trường trong và ngoài tỉnh.

Nhận thấy tiềm năng của cây gừng có khả năng đem lại hiệu quả xóa đói, giảm nghèo cho bà con dân bản và hướng đi mới trong sản xuất kinh doanh của hợp tác xã, năm 2013, ông Luân lặn lội vào các rẫy trồng gừng trong huyện Kỳ Sơn, "cùng ăn, cùng ở" với bà con để nghiên cứu cách trồng gừng truyền thống. Ông đã tìm ra nguyên nhân tại sao năng suất gừng tại các nương rẫy rất thấp, từ đó phối hợp với các ngành chức năng của huyện Kỳ Sơn tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh trên cây gừng và áp dụng khoa học kỹ thuật bảo quản gừng cho bà con. Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn đã vận động 20 hộ dân liên kết tham gia trồng thí điểm gừng hữu cơ trên diện tích 10ha, đến nay đã có 146 hộ thuộc 6 bản trên địa bàn 4 xã tham gia trồng với diện tích trên 40ha.

Sau nhiều năm tâm huyết gắn bó với bà con trồng gừng và mạnh dạn đầu tư khoa học kỹ thuật vào sản xuất, ông Luân đã giúp đưa năng suất gừng vùng cao Kỳ Sơn đạt 30 tấn/ha, gừng có chất lượng tốt, hàm lượng tinh dầu cao. Ước tính mỗi ha gừng cho thu nhập lên đến 200 triệu đồng, cao gấp 10 lần trồng ngô, lúa. Thấy hiệu quả từ mô hình của hợp tác xã thực hiện thành công, nhiều hộ dân đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa diện tích trong huyện Kỳ Sơn lên 400ha. Từ thành công trên địa bàn Kỳ Sơn, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn đã nhân rộng vườn gừng ra một số xã thuộc huyện Tương Dương như Nhôn Mai, Mai Sơn. Ở các xã này có 15 hộ tham gia trồng và cung cấp nguyên liệu thường xuyên cho hợp tác xã, trung bình 40 tấn/năm.

Cùng với việc hướng dẫn bà con trồng gừng cho năng suất cao, hiện nay, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn là một trong những đơn vị lớn nhất huyện Kỳ Sơn chuyên thu mua, tiêu thụ và xuất khẩu gừng. Mỗi năm hợp tác xã thu mua hơn 1.000 tấn gừng và sơ chế để cung cấp cho các tiểu thương tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đến thị trường các nước Bangladesh, Ấn Độ, Pakistan, Uzbekistan, Turkmenistan và các nước châu Âu.

Giám đốc Nguyễn Văn Luân hướng dẫn bà con chọn giống gừng cho vụ tiếp theo. Ảnh: Trần Đức

Không chỉ dừng lại ở đó, ông Luân đã nỗ lực cùng với chính quyền huyện xây dựng thương hiệu cho cây gừng Kỳ Sơn. Ngày 15/11/2019, Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Quyết định số 5587/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký Chỉ dẫn địa lý số 00077 cho sản phẩm gừng “Kỳ Sơn”. Đây là điều kiện thuận lợi để đồng bào các dân tộc vùng cao biên giới Kỳ Sơn phát triển mở rộng diện tích trồng gừng, mở hướng xuất khẩu với đơn hàng ngày càng lớn hơn, góp phần khẳng định thương hiệu gừng Kỳ Sơn trên thị trường.

Đến nay, đã có 4 xã trên địa bàn huyện Kỳ Sơn trồng được cây gừng đáp ứng các tiêu chí của các doanh nghiệp đem đi xuất khẩu ra nước ngoài gồm: Tây Sơn, Tà Cạ, Mường Lống và Đoọc Mạy. Trên cơ sở đó, hợp tác xã đã xây dựng sản phẩm gừng Kỳ Sơn thành sản phẩm OCOP nhằm mở rộng thị trường tiêu thụ. Năm 2020, sản phẩm gừng Kỳ Sơn đã được UBND tỉnh Nghệ An cấp Giấy chứng nhận sản phẩm OCOP đạt hạng 3 sao.

Từ những kết quả đạt được trong nhiều năm qua, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn và Giám đốc Nguyễn Văn Luân đã được các cấp, các ngành biểu dương, khen thưởng. Đặc biệt, tháng 1/2021, ông đã được Bộ Kế hoạch và Đầu tư tặng Bằng khen; tháng 3/2023, ông được Hội Cựu chiến binh tỉnh Nghệ An tặng danh hiệu hội viên cựu chiến binh sản xuất kinh doanh giỏi cấp tỉnh năm 2022.

Không chỉ thu mua xuất khẩu gừng mà Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn đã đầu tư máy móc chế biến các sản phẩm từ gừng như tinh dầu gừng, tinh bột gừng, bột gừng, cao gừng, gừng sấy dẻo... nhằm nâng cao giá trị của thương hiệu gừng Kỳ Sơn. Ngày 17/1/2023, tại Quyết định số 156/QĐ-UBND của UBND tỉnh Nghệ An về việc phê duyệt kết quả đánh giá, phân hạng sản phẩm tham gia Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” tỉnh Nghệ An đợt 2 của năm 2022, sản phẩm tinh dầu gừng và bột gừng của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn đã được UBND tỉnh công nhận đạt OCOP 3 sao.

Với sự nhạy bén, năng động trong cơ chế thị trường, ông Nguyễn Văn Luân đã vượt qua nhiều thách thức để trở thành điển hình trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Hợp tác xã của ông đã tạo việc làm trực tiếp thường xuyên từ 10-15 lao động, thu nhập mỗi tháng từ 6-6,5 triệu đồng và tạo việc làm thời vụ cho 146 lao động, cùng với đó là tạo việc làm gián tiếp cho hàng trăm lao động các dân tộc ở 2 huyện Kỳ Sơn và Tương Dương.

Thành công của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp và Tiểu thủ công nghiệp Hương Sơn do ông Nguyễn Văn Luân làm Giám đốc đã góp phần đưa hàng trăm hộ nông dân thoát nghèo và đóng góp sức mình cho sự phát triển kinh tế, xã hội của huyện Kỳ Sơn. Tấm gương cựu chiến binh Nguyễn Văn Luân là minh chứng rõ nét nhất về ý chí, bản lĩnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời bình.

Trần Đức