Người tiêu dùng đối mặt nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe như thế nào?

Vụ “hô biến” dầu sản xuất thức ăn chăn nuôi thành dầu ăn cho người:

Dầu ăn chăn nuôi "hô biến" thành dầu ăn sử dụng cho người. Ảnh: VTV

Ngày 24/6, bản tin của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) đưa tin, lực lượng chức năng tỉnh Hưng Yên phối hợp các đơn vị liên quan triệt phá đường dây tiêu thụ dầu dùng cho thức ăn chăn nuôi dưới danh nghĩa dầu ăn cho người, với tổng lượng lên tới hàng chục nghìn tấn. Đối tượng chính trong vụ việc là Công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food (trước đây là Nhật Minh Phương), sở hữu thương hiệu dầu ăn Ofood – không liên quan đến thương hiệu O’Food chính hãng từ Hàn Quốc.

Thủ đoạn của nhóm này được đánh giá là cực kỳ tinh vi. Các đối tượng sử dụng đường ống ngầm để bơm dầu từ bồn chứa nguyên liệu dùng cho chăn nuôi sang bồn chứa dầu ăn dành cho người. Sau đó, sản phẩm được đóng gói, dán nhãn là dầu ăn bổ sung vitamin A và tiêu thụ rộng rãi thông qua mạng lưới các công ty. Đáng chú ý, kết quả kiểm nghiệm cho thấy sản phẩm hoàn toàn không chứa vitamin A như công bố.

Thị trường tiêu thụ chủ yếu của loại dầu này là các bếp ăn công nghiệp, nhà hàng, làng nghề sản xuất bánh kẹo, bim bim và các cơ sở chế biến thực phẩm giá rẻ. Số lượng lớn hàng hóa đi qua mắt các cơ quan chức năng đã khiến người tiêu dùng không khỏi hoang mang.

Theo điều tra của cơ quan chức năng, trong vòng 3 năm trở lại đây, tổng doanh thu của các công ty thuộc đường dây này lên tới hơn 8.200 tỷ đồng. Riêng một số doanh nghiệp đã hoạt động liên tục từ 10 đến 14 năm, có doanh thu hàng năm lên đến 4.500 tỷ đồng.

Sự chênh lệch giá giữa dầu ăn dùng cho người và dầu sản xuất thức ăn chăn nuôi là khoảng 17%. Không những vậy, dầu ăn cho người chịu thuế giá trị gia tăng (VAT) 8%, trong khi dầu chăn nuôi được miễn thuế. Điều này khiến các đối tượng thu lợi bất chính kép: vừa từ giá, vừa từ thuế.

Để qua mặt cơ quan quản lý, các doanh nghiệp đã lập hồ sơ công bố sản phẩm giả mạo, thậm chí làm giả cả giấy tờ chứng nhận chất lượng. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định về an toàn thực phẩm và sở hữu trí tuệ, được quy định tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP.

Các chuyên gia cảnh báo, việc sử dụng dầu không đạt tiêu chuẩn dành cho người có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe. Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Đại học Bách khoa Hà Nội), dầu chăn nuôi thường không được tinh lọc, có thể chứa các tạp chất, kim loại nặng hoặc hóa chất tồn dư nguy hiểm. Nếu sử dụng lâu dài, người tiêu dùng có thể bị tổn thương gan, thận và hệ thần kinh.

Đặc biệt, loại dầu này không dễ nhận biết bằng mắt thường do có màu sắc và độ trong khá giống dầu ăn thông thường. Điều này càng làm tăng nguy cơ người tiêu dùng sử dụng nhầm mà không hay biết.

Ngay sau khi vụ việc bị phát hiện, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã phát đi cảnh báo đặc biệt, khẳng định hành vi này là vi phạm nghiêm trọng các quy định về an toàn thực phẩm, tiềm ẩn nguy cơ lớn đối với sức khỏe cộng đồng.

Công an tỉnh Hưng Yên đã khởi tố ba bị can, thu giữ hơn 1.000 tấn dầu vi phạm. Bộ Công Thương yêu cầu các địa phương rà soát, thanh kiểm tra các cơ sở sản xuất dầu ăn, đặc biệt là những nơi chưa có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Các doanh nghiệp nếu phát hiện dấu hiệu nghi vấn trong chuỗi cung ứng cần dừng ngay việc sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc.

Cục An toàn thực phẩm cũng khuyến cáo các đơn vị chế biến thực phẩm, bếp ăn tập thể cần yêu cầu nhà cung cấp cung cấp đầy đủ hồ sơ nguyên liệu và giấy công bố sản phẩm. Không nên chỉ tin vào nhãn mác, bao bì bên ngoài. Việc sử dụng nguyên liệu không đúng mục đích không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là trách nhiệm pháp lý bắt buộc.

Từ vụ việc trên, có thể thấy rằng, việc mua sắm tại các hệ thống siêu thị, nhà thuốc lớn hay lựa chọn sản phẩm mang thương hiệu nổi tiếng không còn là bảo chứng tuyệt đối cho chất lượng. Người tiêu dùng cần trang bị thêm kiến thức, kiểm tra kỹ nhãn mác, hạn sử dụng, thành phần và nên giữ hóa đơn sau khi mua hàng để có căn cứ khi cần truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, cần phản ánh ngay với cơ quan chức năng nếu phát hiện hoặc nghi ngờ sản phẩm có dấu hiệu bất thường.

Lê Mây