Nguồn cơn khủng hoảng tại Sri Lanka

Tổng thống Sri Lanka hôm 13/7 đã bỏ trốn khỏi đất nước, trong khi thủ tướng cam kết sẽ từ chức. Ngay sau đó, tình trạng khẩn cấp toàn quốc cũng được ban bố.

Người biểu tình Sri Lanka xông vào văn phòng thủ tướng Ranil Wickremesinghe, yêu cầu ông từ chức sau khi tổng thống Gotabaya Rajapaksa bỏ trốn. Ảnh: AP

Không quân Sri Lanka xác nhận đã cung cấp một máy bay quân sự cho vị Tổng thống 73 tuổi, vợ và hai vệ sĩ. Ông Rajapaksa đã cam kết sẽ từ chức vào hôm 13/7, sau khi những người biểu tình xông vào dinh thự cuối tuần trước. Bloomberg dẫn nguồn thạo tin cho biết, cho đến nay chưa có đơn từ chức chính thức của ông.

Chính phủ Sri Lanka cũng tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia sau khi ông Rajapaksa rời khỏi quốc đảo tới Maldives.

Nguồn cơn cuộc khủng hoảng

Các nhà phân tích cho rằng sự quản lý kinh tế yếu kém của các chính phủ kế tiếp đã làm suy yếu tài chính công của Sri Lanka, khiến chi tiêu quốc gia vượt quá thu nhập và sản xuất hàng hóa và dịch vụ có thể giao dịch ở mức không đủ.

Tình hình càng trở nên trầm trọng hơn khi chính quyền Tổng thống Rajapaksa ban hành các đợt cắt giảm thuế sâu ngay sau khi nhậm chức vào năm 2019. Nhiều tháng sau, đại dịch Covid-19 xuất hiện.

Điều đó đã xóa sổ phần lớn cơ sở doanh thu của Sri Lanka, đáng chú ý nhất là từ ngành du lịch sinh lợi, trong khi lượng kiều hối từ các công dân làm việc ở nước ngoài giảm xuống và tiếp tục bị cắt giảm do tỷ giá hối đoái không linh hoạt.

Người dân Sri Lanka trong một cuộc biểu tình đòi tổng thống và thủ tướng từ chức ở thủ đô Colombo ngày 9/7. Ảnh: Reuters

Các cơ quan xếp hạng, lo ngại về tài chính của chính phủ và không có khả năng trả khoản nợ nước ngoài lớn, đã hạ xếp hạng tín nhiệm của Sri Lanka từ năm 2020 trở đi, cuối cùng khiến quốc gia này bị loại khỏi thị trường tài chính quốc tế.

Để giữ cho nền kinh tế phát triển, chính phủ dựa nhiều vào dự trữ ngoại hối và hao mòn hơn 70% nguồn lực này trong hai năm qua.

Cuộc khủng hoảng đã làm tê liệt Sri Lanka, từng được coi là hình mẫu cho một nền kinh tế đang phát triển. Tình trạng thiếu nhiên liệu đã dẫn đến việc xếp hàng dài tại các trạm đổ xăng cũng như tình trạng mất điện thường xuyên, và các bệnh viện thiếu thuốc. Ngân hàng trung ương cho biết lạm phát đã đạt 54,6% vào tháng trước và có thể tăng lên 70%.

Tình trạng thiếu lương thực có thể bắt nguồn từ lệnh cấm của chính phủ đối với phân bón tổng hợp vào năm 2021, có nghĩa là nông dân không thể tiếp cận với phân bón hữu cơ và phải bỏ ruộng của họ.

Bất chấp môi trường kinh tế đang xấu đi nhanh chóng, chính phủ Rajapaksa ban đầu đã đình chỉ các cuộc đàm phán với IMF.

Trong nhiều tháng, các nhà lãnh đạo phe đối lập và một số chuyên gia tài chính đã thúc giục chính phủ hành động, nhưng họ giữ vững lập trường, hy vọng rằng du lịch sẽ phục hồi và kiều hối sẽ phục hồi.

Cuối cùng, nhận thức được quy mô của cuộc khủng hoảng sản xuất, chính phủ đã tìm kiếm sự giúp đỡ từ các quốc gia bao gồm Ấn Độ và Trung Quốc, những siêu cường trong khu vực vốn có truyền thống tranh giành ảnh hưởng đối với hòn đảo có vị trí chiến lược.

Ấn Độ đã mở rộng các khoản vay hàng tỷ USD trang trải các nguồn cung thiết yếu. Nhìn chung, New Delhi cho biết họ đã cung cấp khoản hỗ trợ trị giá hơn 3,5 tỷ USD trong năm nay.

Trung Quốc ít can thiệp công khai hơn nhưng cho biết họ ủng hộ các nỗ lực tái cơ cấu nợ của đảo quốc này.

Liên Hà