Nguồn cung lương thực năm 2024 suy giảm

Cánh đồng lúa mì trước vụ thu hoạch hàng năm gần Moree, Australia. Nguồn: Reuters.

Giá lương thực cao trong những năm gần đây thúc đẩy nông dân trên toàn thế giới trồng thêm ngũ cốc và hạt có dầu, tuy nhiên giá lúa mì, ngô và đậu nành toàn cầu sau nhiều năm tăng mạnh đang có xu hướng giảm trong năm 2023. Nguyên nhân là các nút thắt xuất khẩu ở Biển Đen giảm bớt mặc dù giá lương thực vẫn dễ bị tổn thương trước những cú sốc nguồn cung và lạm phát trong năm mới, các nhà phân tích và thương nhân cho biết.

Ole Houe, Giám đốc dịch vụ tư vấn tại công ty môi giới nông nghiệp IKON Commodities ở Sydney (Australia) cho biết: “Nguồn cung cấp ngũ cốc được cải thiện trong năm 2023 với vụ mùa bội thu ở một số khu vực quan trọng. Nhưng chúng ta vẫn chưa thực sự thoát khỏi khó khăn. Thời tiết El Nino được dự báo kéo dài cho đến ít nhất là tháng 5/2024, Brazil gần như chắc chắn sẽ sản xuất ít ngô hơn và Trung Quốc đang gây bất ngờ khi mua khối lượng lớn lúa mì và ngô từ thị trường quốc tế”.

Hồi tháng 11, một nhà dự báo thời tiết của chính phủ Mỹ cho biết, thời tiết El Nino sẽ tiếp tục diễn ra ở Bán cầu bắc cho đến tháng 6/2024, trong khi cơ quan thời tiết Nhật Bản cho biết, có 80% khả năng hiện tượng này sẽ tiếp tục kéo dài đến hết mùa xuân ở phía bắc.

Hiện tượng thời tiết El Nino - gây khô hạn ở phần lớn châu Á trong năm nay – khiến nguồn cung gạo, lúa mì, dầu cọ và các nông sản khác ở một số nền nông nghiệp hàng đầu thế giới gặp nguy hiểm. Sản lượng gạo trái vụ ở châu Á có thể bị ảnh hưởng vì điều kiện trồng trọt khô hạn, các hồ chứa bị thu hẹp ở giai đoạn đầu năm 2024, tiếp tục thắt chặt nguồn cung và thúc đẩy lạm phát lương thực.

Có khả năng sản lượng vụ mùa trái vụ ở Ấn Độ và Thái Lan giảm trong quý đầu tiên, trong khi Indonesia - nước nhập khẩu hàng đầu - vẫn đang quay cuồng vì hạn hán, thương nhân và các nhà phân tích cho biết.

Nhà phân tích Peter Clubb tại Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế ở London cho biết: “Giá cao sẽ khuyến khích trồng trọt nhưng vẫn có những lo ngại nguồn nước từ các hồ chứa thấp có thể gây thiệt hại năng suất từ các mùa trái vụ”.

Ở Indonesia, các hồ chứa nước cung cấp nước cho vụ mùa khô năm 2024 đã cạn kiệt trong những tháng gần đây trong mùa khô. Giám đốc Cơ quan Lương thực Quốc gia Indonesia Arief Prasetyo Adi cho biết, nông dân dự kiến bắt đầu trồng trọt vào tháng 12 và vụ thu hoạch sẽ diễn ra vào tháng 5-6/2024, chậm lại từ 2 đến 3 tháng.

Nguồn cung gạo thế giới thắt chặt trong năm nay sau khi hiện tượng thời tiết El Nino làm giảm sản lượng, khiến Ấn Độ - nước xuất khẩu lớn nhất thế giới - hạn chế bán hàng. Trong khi các ngũ cốc khác mất giá thì giá gạo lại tăng lên mức cao nhất trong 15 năm vào năm 2023. Giá gạo tại một số trung tâm xuất khẩu châu Á tăng 40-45%.

Vụ lúa mì tiếp theo của Ấn Độ cũng đang bị đe dọa do thiếu độ ẩm, điều này có thể buộc nước tiêu thụ lúa mì lớn thứ hai thế giới phải tìm kiếm nguồn nhập khẩu lần đầu tiên sau 6 năm do tồn kho trong nước đã giảm xuống mức thấp nhất trong 7 năm.

Tháng 4 năm nay, nông dân ở Australia - nước xuất khẩu lúa mì số 2 thế giới – mới có thể gieo hạt sau nhiều tháng nắng nóng gay gắt hạn chế năng suất và chấm dứt sản lượng kỷ lục kéo dài ba năm. Điều này có thể sẽ thúc đẩy bên mua, bao gồm Trung Quốc và Indonesia, tìm kiếm nguồn hàng từ các nhà xuất khẩu ở Bắc Mỹ, châu Âu và khu vực Biển Đen.

Ngân hàng Commerzbank của Đức nhận định trong một ghi chú: “Tình hình cung cấp lúa mì trong niên vụ 2023/2024 có thể sẽ xấu đi so với niên vụ trước. Điều này là do xuất khẩu từ các nước sản xuất quan trọng có thể sẽ thấp hơn đáng kể”.

Về mặt tích cực, sản lượng ngô, lúa mì và đậu tương ở Nam Mỹ dự kiến sẽ cải thiện vào năm 2024, mặc dù thời tiết thất thường ở Brazil đang khiến nhiều người nghi ngờ khả năng này.

Lượng mưa dồi dào có khả năng thúc đẩy sản xuất đậu nành, ngô và lúa mì tại Argentina, một trong những quốc gia xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới. Theo sàn giao dịch ngũ cốc Rosario (BCR) của Argentina, 95% ngô trồng sớm và 75% đậu nành đang ở trong điều kiện “rất tốt”, nhờ mưa kể từ cuối tháng 10 trên khắp vùng Pampas của nước này.

Brazil dự kiến đạt sản lượng nông nghiệp gần mức kỷ lục trong năm 2024, mặc dù ước tính sản lượng đậu tương và ngô đã giảm trong những tuần gần đây do khô hạn.

Sản lượng dầu cọ toàn cầu cũng có khả năng giảm trong năm tới, có thể đẩy giá dầu ăn vốn đã giảm hơn 10% trong năm 2023. Sản lượng sụt giảm trong bối cảnh nhu cầu sản xuất dầu diesel sinh học và nấu ăn từ dầu cọ được kỳ vọng tăng cao.

“

Đại diện CoBank - ngân hàng cho vay hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp ở Mỹ - cho biết: “Chúng tôi nhận thấy rủi ro giá tăng nhiều hơn là giảm. Tồn kho ngũ cốc và hạt có dầu toàn cầu đang bị thắt chặt. Bán cầu bắc có thể sẽ có kiểu thời tiết El Nino mạnh trong mùa trồng trọt lần đầu tiên kể từ năm 2015, đồng đô la có thể sẽ tiếp tục xu hướng giảm và nhu cầu toàn cầu sẽ quay trở lại xu hướng tăng trưởng dài hạn”.

Hà Anh