Ngưỡng cửa AI và bài toán đầu vào của doanh nghiệp Việt

Thách thức và cơ hội từ AI đối với doanh nghiệp Việt Nam

Trí tuệ nhân tạo đang đóng vai trò chiến lược trong tiến trình chuyển đổi số của doanh nghiệp toàn cầu. Tuy nhiên, thành công trong việc khai thác tiềm năng từ AI không đơn thuần chỉ là chuyện công nghệ mà là sự kết hợp chặt chẽ giữa dữ liệu, nhân lực, luật pháp và mô hình quản trị.

Trí tuệ nhân tạo mang tới nhiều cơ hội lẫn thách thức với doanh nghiệp Việt. Ảnh: TL

Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp tại Việt Nam đang từng bước định hình con đường phát triển AI của riêng mình. Theo Giáo sư Nguyễn Quang Trung, Phó trưởng khoa Kinh Doanh (School of Business), Đại học RMIT Việt Nam, khó khăn lớn nhất khi triển khai AI đến từ dữ liệu.

“Dữ liệu có sạch hay không, có 'sống' (real-time) hay không, có được chuẩn hóa, có được bảo mật hay không - đó là những yếu tố đầu vào quyết định hiệu quả của AI,” ông phân tích.

Một thách thức khác đến từ hạ tầng công nghệ. Dù Việt Nam đang nổi lên cùng Indonesia với nhiều tiềm năng bứt phá, sự phát triển chưa đồng đều của hạ tầng kỹ thuật trong khu vực khiến doanh nghiệp trong nước đối mặt với áp lực đầu tư lớn.

Ngoài ra, “yếu tố con người”, đặc biệt là lãnh đạo doanh nghiệp, đóng vai trò quyết định. Ông Trung nhấn mạnh “Nếu chỉ hô hào hay giao việc cho một bộ phận phụ trách, mà bản thân lãnh đạo cao nhất không trực tiếp tham gia, không làm gương thì rất khó để doanh nghiệp hay tổ chức tận dụng hết các cơ hội và lợi thế cạnh tranh mà AI mang lại.”

AI không chỉ thay đổi cách doanh nghiệp vận hành, mà còn định hình lại thị trường lao động.

Nghiên cứu của Diễn Đàn Kinh tế Thế giới và Đại học MIT (Mỹ) cho thấy, khoảng 60% công việc vào năm 2018 chưa từng tồn tại vào năm 1940 và 65% học sinh tiểu học hiện nay sẽ làm những công việc mà hiện tại vẫn chưa tồn tại. Thay vào đó là những công việc mới, đòi hỏi sáng tạo, tư duy phản biện và quản trị công nghệ.

Điều này đồng nghĩa khoảng cách kỹ năng sẽ ngày càng lớn. Nhân lực có khả năng sử dụng và tận dụng AI sẽ ngày càng tiến xa, trong khi những người thiếu điều kiện để nâng cao hoặc đào tạo lại sẽ dễ bị tụt lại phía sau.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn còn lợi thế nhờ dân số vàng, lực lượng lao động trẻ, thông minh và học hỏi nhanh - nền tảng quan trọng để bắt kịp và tạo lợi thế cạnh tranh.

Kinh nghiệm toàn cầu và định hướng cho Việt Nam

Bài học từ các tập đoàn toàn cầu cho thấy ứng dụng AI không chỉ là câu chuyện kỹ thuật. Tại sự kiện CEO Talks 2025 do Đại học RMIT Việt Nam tổ chức, lãnh đạo Siemens Healthineers, Airbus và KPMG đã chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tiễn.

Doanh nghiệp Việt muốn tận dụng AI phải làm chủ dữ liệu, đầu tư vào con người, tái cấu trúc mô hình vận hành. Ảnh: TL

Ông Fabian Singer từ Siemens Healthineers cho rằng trong ngành y tế, AI đang được dùng để hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn, cá nhân hóa phác đồ điều trị và giảm gánh nặng công việc.

Tuy nhiên, yếu tố then chốt là đào tạo và trao quyền cho đội ngũ y tế, vì ngay cả những hệ thống tiên tiến nhất cũng không thể thành công nếu thiếu nhân lực biết cách sử dụng.

Ở lĩnh vực hàng không, bà Hoàng Tri Mai, Tổng giám đốc Airbus Việt Nam, Lào và Campuchia, cho rằng nền tảng dữ liệu vững chắc chính là chìa khóa để AI có thể mở rộng và mang lại giá trị thực sự.

Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp cần đầu tư sớm vào hạ tầng dữ liệu, cảm biến, hệ thống giám sát thời gian thực và hợp tác với các đối tác trong ngành.

Từ những kinh nghiệm này, có thể thấy để khai thác tối đa tiềm năng AI, doanh nghiệp Việt Nam cần sự đồng hành giữa lãnh đạo, nhân sự và nền tảng dữ liệu vững chắc.

Chuyển đổi AI không chỉ là áp dụng công cụ mới, đó còn là khả năng kết hợp hài hòa giữa dữ liệu, chiến lược và nhân tài để biến AI thành động lực cho tăng trưởng bền vững.

Bên cạnh đó, sự phát triển lâu dài của AI còn gắn với nền tảng pháp lý và thể chế. Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, AI đang trở thành một loại “hạ tầng quốc gia” giống như điện hay internet, và quốc gia nào làm chủ được AI sẽ có lợi thế vượt trội trong sản xuất, y tế, giáo dục lẫn quốc phòng.

Với lợi thế vốn có cùng khả năng thích ứng nhanh và sự hậu thuẫn từ chính sách, doanh nghiệp Việt Nam có cơ sở để tiến xa trong kỷ nguyên AI. Để làm được điều đó, cộng đồng doanh nghiệp cần chủ động đầu tư vào dữ liệu, nhân lực và mô hình vận hành mới, thay vì chỉ chờ vào chính sách hỗ trợ.

Gia Nghi