NGƯT Nguyễn Thị Thu Huyền và hành trình 24 năm 'thắp lửa', khơi dậy đam mê Hóa học cho học sinh

Cô Nguyễn Thị Thu Huyền (sinh năm 1980) hiện là giáo viên môn Khoa học tự nhiên, phân môn Hóa học tại Trường Trung học cơ sở Quang Trung (phường 2 Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng).

Từ những tiết học STEM sinh động đến các sáng kiến kinh nghiệm đạt giải cao cấp tỉnh và toàn quốc, cô giáo Nguyễn Thị Thu Huyền vinh dự nhận nhiều bằng khen, giấy khen các cấp, các ngành. Tháng 12/2023, cô Thu Huyền được phong tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú.

Bên cạnh đó, với thành tích xuất sắc, tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước, tháng 3/2025, cô Huyền đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc. Đặc biệt, cô còn là một trong những nhà giáo tiêu biểu được vinh danh tại Đại hội thi đua yêu nước ngành Giáo dục lần thứ VIII.

Cô Thu Huyền đã có 24 năm gắn bó với nghề giáo. Ảnh: NVCC.

Nữ giáo viên trăn trở phải luôn đổi mới, sáng tạo, nâng cao năng lực chuyên môn

Cô Nguyễn Thị Thu Huyền sinh ra và lớn lên tại tỉnh Lâm Đồng. Sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông, cô theo học tại Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt, chuyên ngành Hóa học và tốt nghiệp vào năm 2001. Từ đó đến nay, Trường Trung học cơ sở Quang Trung (phường 2 Bảo Lộc, tỉnh Lâm Đồng) là ngôi trường duy nhất mà cô gắn bó trong hành trình làm nghề của mình.

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Huyền cho hay, ngay từ những năm tháng còn ngồi trên ghế nhà trường, cô đã say mê quan sát, tìm hiểu và khám phá những hiện tượng tự nhiên quanh mình. Niềm đam mê khoa học cùng sự ngưỡng mộ sâu sắc dành cho hình ảnh người thầy trên bục giảng đã gieo vào lòng cô Huyền ước mơ được trở thành giáo viên.

Cô Huyền bày tỏ: “Càng trưởng thành, ước mơ ấy đối với tôi càng mãnh liệt hơn bao giờ hết, đó không chỉ là khát vọng được đứng trên bục giảng, mà còn là mong muốn được truyền đi tri thức, khơi dậy đam mê, thắp sáng niềm tin và gieo những hạt giống tốt đẹp trong tâm hồn học trò.

Khi bước vào sự nghiệp trồng người, tôi càng thấu hiểu rằng dạy học không chỉ là một nghề, mà còn là một sứ mệnh thiêng liêng, chứa đựng tình yêu thương và trách nhiệm lớn lao.

Ngọn lửa yêu nghề chính là động lực nuôi dưỡng nơi tôi nghị lực vượt qua bao khó khăn, thách thức. Đồng thời, nó thôi thúc tôi không ngừng cố gắng, sáng tạo và đổi mới mỗi ngày, để mỗi giờ lên lớp, tôi không chỉ mong truyền đạt kiến thức mà còn khát khao truyền cảm hứng, khơi dậy đam mê môn Khoa học tự nhiên, phân môn Hóa học cho học trò. Đó là lý do khiến tôi lựa chọn, gắn bó và tự hào về nghề giáo cho đến hôm nay”.

Là một giáo viên giảng dạy môn Hóa học với hơn 24 năm kinh nghiệm, nhiều năm liền trực tiếp tham gia từ khâu phát hiện, tuyển chọn, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu, cô Huyền luôn trăn trở với hàng loạt câu hỏi: Làm thế nào để duy trì ngọn lửa say mê, tinh thần học hỏi trong suốt quá trình bồi dưỡng?; Làm thế nào để xây dựng chuyên đề theo lộ trình phù hợp, vừa đảm bảo tính logic, vừa phát huy tư duy sáng tạo của học sinh?; Làm thế nào để rèn cho các em kĩ năng tự học, tự nghiên cứu, và biết trình bày bài thi một cách mạch lạc, khoa học?;...

Trong 9 năm học gần đây (từ 2016–2017 đến 2024–2025), cô Huyền đã hướng dẫn 122 lượt học sinh của trường tham dự kỳ thi chọn học sinh giỏi môn Hóa học cấp thành phố, đạt 88 giải, gồm 5 giải Nhất, 23 giải Nhì, 27 giải Ba và 33 giải Khuyến khích.

Trong 7 năm học liên tiếp (từ 2017–2018 đến 2023–2024), với vai trò nhóm trưởng đội tuyển Hóa học thành phố Bảo Lộc (cũ) dự thi cấp tỉnh, cô Huyền cùng đồng nghiệp đã hướng dẫn 80 học sinh đạt giải cấp tỉnh, gồm 4 giải Nhất, 23 giải Nhì, 23 giải Ba và 30 giải Khuyến khích.

“Với tôi, giải thưởng hay danh hiệu chỉ là kết quả sau cùng, điều hạnh phúc và ý nghĩa hơn cả chính là được chứng kiến học trò trưởng thành, yêu thích môn học, tự tin, sáng tạo và không ngừng vươn lên. Các em chính là nguồn cảm hứng và động lực lớn nhất để tôi tiếp tục đổi mới, sáng tạo và cống hiến nhiều hơn nữa cho nghề giáo mà tôi đã chọn”, nữ Nhà giáo ưu tú chia sẻ.

Bên cạnh tham gia công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, cô Huyền còn trực tiếp hướng dẫn học sinh tham gia các cuộc thi nghiên cứu khoa học và nhiều lần đạt thành tích xuất sắc. Ảnh: NVCC.

Mặt khác, từ quá trình thực tiễn giảng dạy, cô Huyền đã xây dựng và triển khai sáng kiến “Một vài kinh nghiệm trong xây dựng các chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi môn Hóa học trung học cơ sở có hiệu quả”. Đây là đề tài mà nữ nhà giáo tâm đắc nhất, là kết quả của nhiều năm nghiên cứu và đồng hành cùng học sinh giỏi môn Hóa học.

Mục tiêu của sáng kiến là xây dựng hệ thống chuyên đề bám sát chương trình, có phân hóa rõ ràng theo 4 mức độ nhận thức, giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, kĩ năng giải quyết vấn đề và sáng tạo trong học tập môn Hóa học.

Theo cô Huyền chia sẻ, trong quá trình thực hiện, cô áp dụng nhiều phương pháp đổi mới và ứng dụng công nghệ hiện đại, cụ thể như: Thiết kế chuyên đề theo hướng mở, gắn lý thuyết với các bài tập vận dụng thực tiễn; Xây dựng ngân hàng bài tập phân hóa, giúp học sinh tiến bộ theo từng giai đoạn; Tích hợp STEM và ứng dụng công nghệ thông tin, giúp bài học sinh động và gần gũi; Chú trọng rèn luyện phương pháp tự học, tự nghiên cứu, khơi gợi tư duy độc lập, sáng tạo cho học sinh.

Sáng kiến này được công nhận ở cấp cơ sở theo Quyết định số 2327/QĐ-UBND ngày 07/7/2022; cấp tỉnh theo Quyết định số 1475/QĐ-UBND ngày 22/8/2022 và cấp toàn quốc theo Quyết định số 1738/QĐ-UBND ngày 08/9/2023.

Ngoài ra, từ sáng kiến trên, cô Nguyễn Thị Thu Huyền còn được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong chương trình “01 triệu sáng kiến – nỗ lực vượt khó, sáng tạo, quyết tâm chiến thắng đại dịch Covid-19”.

Khơi dậy tình yêu khoa học tự nhiên cho học sinh từ những điều gần gũi hằng ngày

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, việc phát triển phẩm chất và năng lực người học là định hướng trọng tâm của ngành giáo dục và đào tạo, thể hiện rõ trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 với quan điểm lấy người học làm trung tâm.

Để hiện thực hóa mục tiêu đó, giáo dục STEM được xem là một trong những giải pháp hiệu quả, bởi phương pháp này khuyến khích học sinh học thông qua trải nghiệm, khám phá và vận dụng kiến thức vào thực tiễn, qua đó hình thành tư duy và kỹ năng hành động.

Từ định hướng trên, cô Huyền cho rằng, đổi mới giáo dục bắt đầu từ đổi mới tư duy của người dạy. Từ việc “dạy điều mình có” chuyển sang “dạy điều học sinh cần”, mỗi bài học không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn giúp học sinh biết vận dụng, trải nghiệm và giải quyết vấn đề thực tiễn.

Đồng thời, trong từng tiết học, cô lồng ghép phương châm “học đi đôi với hành, lý thuyết gắn với thực tiễn” bằng cách tổ chức các hoạt động giáo dục STEM phù hợp với mục tiêu bài học và trình độ của học sinh.

Cụ thể, ở lớp 6, khi học về chất, dung dịch và sự tách chất, học sinh được thiết kế bình lọc nước bằng than hoạt tính, sỏi và cát, vừa học, vừa thực hành, vừa hiểu ý nghĩa bảo vệ môi trường.

Ở lớp 7, với chủ đề nguyên tử, cô hướng dẫn học sinh “Thiết kế mô hình nguyên tử Rutherford – Bohr” từ vật liệu tái chế, giúp các em vừa sáng tạo vừa hiểu sâu cấu tạo nguyên tử.

Sang lớp 8, khi tìm hiểu về phản ứng hóa học và dung dịch, học sinh được “Chế tạo pin chanh”, “Pha chế dung dịch nước muối sinh lý 0,9%”, hoặc “Tự làm quỳ tím từ hoa dâm bụt, hoa mua, hoa sim hoặc bắp cải tím”. Đây đều là những hoạt động vừa hấp dẫn vừa giúp học sinh học bằng trải nghiệm thực hành.

Đến lớp 9, khi học sinh đã có kiến thức nền tảng vững chắc, cô Huyền phát triển các dự án gắn với đời sống như “chế tạo xà phòng từ dầu ăn đã qua sử dụng”, vừa củng cố kiến thức phản ứng este hóa, vừa giáo dục ý thức bảo vệ môi trường và phát triển bền vững cho học sinh.

Bên cạnh đó, để các em hứng thú và chủ động hơn, nữ giáo viên kết hợp trò chơi với hoạt động học tập, hoạt động nhóm, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong giảng dạy để học sinh vừa học - vừa chơi – vừa được trải nghiệm.

Trong mỗi tiết dạy, cô Huyền luôn tổ chức các hoạt động STEM phù hợp với mục tiêu bài học và trình độ của học sinh. Ảnh: NVCC.

Từ các hoạt động giáo dục STEM, nhiều ý tưởng nhỏ trong lớp học được cô Huyền khuyến khích học sinh mở rộng thành đề tài nghiên cứu, tham gia các cuộc thi nghiên cứu khoa học kĩ thuật cấp thành phố và cấp tỉnh, mang lại kết quả tích cực và nhiều lần đạt thành tích xuất sắc.

“Tôi tin rằng, đổi mới giáo dục không chỉ nằm ở công cụ hay phương pháp, mà quan trọng hơn là ở tư duy và trái tim của người thầy. Khi người thầy dám thay đổi vì mục tiêu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, các em không chỉ hứng thú với môn học, nắm chắc kiến thức mà còn hình thành được năng lực tự học, tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề - những phẩm chất cốt lõi của công dân thế kỉ 21.

Đó chính là giá trị bền vững và ý nghĩa lớn lao nhất mà người thầy để lại trên hành trình gieo chữ, trồng người của mình”, cô Huyền nhấn mạnh.

Dạy học tích hợp không chỉ là "gom kiến thức"

Việc chuyển từ giảng dạy đơn môn Hóa học sang môn tích hợp Khoa học tự nhiên cũng đặt ra nhiều yêu cầu đối với mỗi giáo viên.

Cô Huyền chia sẻ: “Khoa học tự nhiên là môn học kết hợp kiến thức của Vật lí, Hóa học, Sinh học và Khoa học trái đất, đòi hỏi người thầy không chỉ vững chuyên môn, mà còn phải có tư duy tổng hợp, liên ngành và năng lực thiết kế bài học theo hướng phát triển năng lực học sinh.

Những ngày đầu tiếp cận chương trình mới, tôi thực sự cảm nhận rõ áp lực, phải học lại, đọc lại, thậm chí “làm mới” chính mình. Việc biên soạn bài giảng, lựa chọn thí nghiệm, thiết kế hoạt động tích hợp sao cho vừa khoa học, vừa hấp dẫn học sinh là cả một quá trình nỗ lực không ngừng.

Tôi chủ động tham gia các lớp tập huấn, tự học qua các khóa học trực tuyến, đọc thêm tài liệu liên môn và đặc biệt là trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp ở các phân môn khác. Từ đó, tôi nhận ra rằng dạy học tích hợp không chỉ là “gom kiến thức”, mà là giúp học sinh nhìn thế giới tự nhiên trong mối quan hệ tổng thể, khoa học và sinh động”.

Là một trong những nhà giáo tiêu biểu tham dự Đại hội thi đua yêu nước ngành Giáo dục lần thứ VIII, cô Nguyễn Thị Thu Huyền không giấu được sự xúc động và tự hào. Nữ giáo viên bày tỏ: “Tôi thấy mình may mắn và hạnh phúc khi được sống trong nghề cao quý này, nghề mà mỗi ngày đến lớp là một ngày trao đi yêu thương, gieo mầm tri thức và nhận lại những nụ cười trưởng thành của học trò.

Danh hiệu là vinh dự lớn lao, nhưng với tôi, đó không phải là đích đến, mà là một hành trình tiếp nối, hành trình của trách nhiệm, của sự cống hiến và lan tỏa tinh thần thi đua yêu nước trong từng tiết dạy, từng việc làm nhỏ mỗi ngày”.

Cô Thu Huyền (thứ 3 từ trái sang) tại Hội nghị điển hình tiên tiến ngành giáo dục tỉnh Lâm Đồng giai đoạn 2020-2025 và tuyên dương - khen thưởng học sinh xuất sắc năm học 2024-2025. Ảnh: NVCC.

Nữ giáo viên cũng kỳ vọng rằng, trong giai đoạn mới, phong trào thi đua yêu nước ngành Giáo dục sẽ ngày càng đi vào chiều sâu, thiết thực và sáng tạo, nơi mỗi thầy cô không chỉ thi đua trong “dạy tốt - học tốt”, mà còn trong đổi mới phương pháp, ứng dụng công nghệ, bồi dưỡng nhân cách và khơi dậy khát vọng cống hiến nơi học sinh.

“Tôi luôn khắc ghi lời Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua và những người thi đua là những người yêu nước nhất”.

Tôi mong ngành giáo dục sẽ tiếp tục xây dựng môi trường khuyến khích sáng tạo, để phong trào thi đua yêu nước trở thành hơi thở thường ngày của mỗi lớp học, mỗi giờ lên lớp, mỗi ánh mắt học trò”, nữ Nhà giáo ưu tú nhấn mạnh.

Phương Thảo