Nguy cơ dịch bệnh Chikungunya xâm nhập: Cảnh giác, nhưng không hoang mang

Chủ động phòng, chống

Tại Hải Phòng, UBND Thành phố đã khẩn trương chỉ đạo Sở Y tế, các sở ngành liên quan và chính quyền địa phương triển khai các biện pháp tăng cường phòng, chống dịch theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Kiểm dịch y tế tại cửa khẩu và cảng biển được duy trì 24/24h, đặc biệt chú trọng giám sát người trở về từ vùng có dịch.

Hà Tĩnh cũng đang siết chặt kiểm dịch tại các cửa khẩu, cảng biển, đồng thời tăng cường tuyên truyền phòng bệnh và diệt muỗi tại cộng đồng. CDC Hà Tĩnh cho biết, đã bố trí lực lượng trực 24/24h tại các cửa khẩu để giám sát sức khỏe người nhập cảnh, kịp thời phát hiện ca nghi ngờ và triển khai các biện pháp cách ly, điều tra dịch tễ nếu cần thiết.

Tại TP.HCM, tuy chưa ghi nhận ca mắc Chikungunya trong cộng đồng, nhưng hệ thống giám sát của ngành y tế vẫn đang hoạt động liên tục. Từ tháng 5/2025, Viện Pasteur TP.HCM đã triển khai giám sát virus Chikungunya, Zika và Dengue tại TP.HCM, Tây Ninh, An Giang. Kết quả bước đầu chưa phát hiện ca mắc Chikungunya, song nguy cơ dịch bệnh xâm nhập và bùng phát vẫn hiện hữu. Điều đáng chú ý là nhiều nghiên cứu cho thấy Chikungunya từng lưu hành tại Việt Nam.

Trong giai đoạn 2010 - 2014, Đơn vị Nghiên cứu lâm sàng Đại học Oxford phối hợp với Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP.HCM đã phát hiện một số ca mắc Chikungunya ở trẻ em tại các tỉnh phía Nam. Các chủng virus được xác định có nguồn gốc từ Ấn Độ Dương, tương đồng với các chủng ghi nhận ở Campuchia. Ngoài ra, các khảo sát huyết thanh sau đó tại TP.HCM, An Giang, Huế và Đắk Lắk đều phát hiện tỷ lệ nhất định người dân có kháng thể với virus Chikungunya, cho thấy bệnh đã từng xuất hiện từ thập niên 1980.

Không hoang mang

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết, dịch bệnh Chikungunya được ghi nhận lần đầu tiên tại Tanzania vào năm 1952. Trong thời gian gần đây, dịch bệnh đã bùng phát mạnh tại các đảo thuộc Ấn Độ Dương như La Réunion, Mayotte, sau đó lan rộng ra nhiều khu vực ở châu Phi, Nam Á và châu Âu.

Đặc biệt, tại tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc), khu vực giáp ranh với Việt Nam, trong nửa đầu năm 2025 đã ghi nhận hơn 4.800 ca mắc trở thành đợt bùng phát lớn nhất từ trước đến nay tại địa phương này. Tất cả các ca bệnh đều ở thể nhẹ, chưa ghi nhận trường hợp tử vong. Tại Singapore, tính đến ngày 2/8, đã ghi nhận 17 ca mắc Chikungunya, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm 2024, trong đó phần lớn là các trường hợp từng đến vùng có dịch.

Ông Võ Hải Sơn, Phó cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho hay, Việt Nam từng ghi nhận rải rác một số ca mắc Chikungunya, tuy nhiên chưa từng xảy ra dịch lớn. Còn theo PGS-TS.Trần Đắc Phu, cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng sự kiện y tế công cộng (Bộ Y tế) nhận định hiện chưa cần áp dụng các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt hay hạn chế đi lại qua biên giới.

Thay vào đó, việc tăng cường giám sát dịch tễ, phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ có biểu hiện sốt, phát ban từ vùng dịch trở về là rất cần thiết. Các cơ sở y tế cũng cần xét nghiệm để phân biệt rõ giữa Chikungunya và sốt xuất huyết nhằm tránh bỏ sót hoặc nhầm lẫn trong điều trị.

PGS-TS.Trần Đắc Phu khuyến cáo người dân không nên hoang mang, không cần đi xét nghiệm đại trà khi chưa có triệu chứng nghi ngờ hoặc yếu tố dịch tễ rõ ràng. Trong trường hợp mắc Chikungunya, phần lớn chỉ cần theo dõi và điều trị triệu chứng tại nhà, khác với sốt xuất huyết vốn cần được điều trị đúng phác đồ để phòng tránh biến chứng nguy hiểm. Bên cạnh đó, biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất hiện nay vẫn là kiểm soát muỗi truyền bệnh.

Việc phòng, chống Chikungunya cũng giống như phòng sốt xuất huyết, bao gồm diệt loăng quăng, bọ gậy, loại bỏ nơi muỗi sinh sản, nằm màn, mặc quần áo dài kể cả ban ngày. Nếu kiểm soát tốt các ổ dịch muỗi, chúng ta có thể phòng ngừa hiệu quả không chỉ Chikungunya mà cả sốt xuất huyết và Zika.

Để chủ động phòng, chống dịch bệnh Chikungunya, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp như đậy kín dụng cụ chứa nước, diệt loăng quăng định kỳ, loại bỏ vật dụng phế thải có thể đọng nước như vỏ chai, lốp xe cũ, mảnh sành vỡ, hốc cây...

Đồng thời, cần tích cực phối hợp với ngành y tế trong các đợt phun hóa chất diệt muỗi tại cộng đồng. Người dân trở về từ vùng có dịch nên chủ động theo dõi sức khỏe trong 12 ngày; nếu xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ như sốt, phát ban, đau khớp… cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn kịp thời.

Đến nay, vẫn chưa có vắc-xin hay thuốc điều trị đặc hiệu cho bệnh Chikungunya. Chính vì vậy, biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là tránh muỗi đốt và loại bỏ nơi sinh sản của muỗi.

Dương Ngân