Nguy hại khi lạm dụng thuốc giảm đau

Việc sử dụng thuốc giảm đau panacetamol đã trở thành thói quen của nhiều người

Dùng thuốc thành... thói quen

Gần 3 năm nay, thuốc giảm đau đã trở thành "vật bất ly thân" của bà Phạm Thị Duyên ở xã Tuấn Việt (Kim Thành). Từ năm 2023, bà đi khám, bác sỹ cho biết bà bị mắc chứng đau lưng. Cứ vài ba ngày, bệnh đau lưng của bà lại tái phát, từ đau âm ỉ đến dữ dội. Điều này khiến bà buộc phải tìm đến thuốc giảm đau như một phản xạ. Bà đi khám vài lần, bác sĩ kê thuốc, nhưng hết toa là đâu lại vào đấy.

Ban đầu, bà chỉ dùng thuốc vài lần mỗi tháng. Nhưng thời gian trôi qua, tần suất tăng dần, thuốc giảm đau bình thường không còn phát huy tác dụng, bà phải nhờ nhân viên y tế đến tận nhà để tiêm giảm đau.

“Không uống thuốc là không chịu nổi. Có những hôm thay đổi thời tiết khiến lưng tôi đau buốt không thể đi lại bình thường. Nhưng chỉ tiêm một mũi giảm đau là tôi thấy cơ thể nhẹ nhàng, đi lại dễ dàng. Cứ như vậy, thuốc giảm đau trở thành "pháo cứu hộ" mỗi khi cơn đau lưng ập tới và cũng trở thành thói quen", bà Duyên nói.

Là nhân viên văn phòng với đặc thù ngồi làm việc máy tính nhiều giờ mỗi ngày, chị Nguyễn Thị Khánh ở xã An Thượng (TP Hải Dương) thường xuyên bị đau mỏi cổ, vai, gáy, nhất là vào những ngày thời tiết thay đổi. Để tiếp tục công việc, chị chọn cách nhanh nhất là uống thuốc giảm đau.

Chị Khánh cho biết: “Có hôm đau ê ẩm cả vùng vai, tôi uống hai viên paracetamol là đỡ hẳn, làm việc được ngay. Dù biết lạm dụng thuốc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng không uống thì không làm nổi, mà nghỉ làm thì không được".

Thay vì đến các cơ sở y tế để tìm hiểu và điều trị nguyên nhân gây bệnh thì không ít người lại chọn dùng thuốc giảm đau như giải pháp để đối phó tạm thời. Đây là thực trạng đáng lo ngại đang diễn ra phổ biến trong cộng đồng. Việc lạm dụng thuốc giảm đau có thể khiến triệu chứng thuyên giảm tạm thời, nhưng không giải quyết được gốc rễ của bệnh. Nguy hiểm hơn, dùng thuốc kéo dài còn gây ra nhiều biến chứng như viêm loét dạ dày, tổn thương gan, thận, đau đầu do lạm dụng thuốc, thậm chí dẫn đến phụ thuộc thuốc.

Nguy hại đến sức khỏe

Người dân có thể dễ dàng tìm mua các loại thuốc giảm đau không kê đơn tại các nhà thuốc

Uống và tiêm thuốc giúp bà Duyên vượt qua những cơn đau tức thời nhưng tác dụng của thuốc không còn kéo dài như trước. Mới đây, được một người bạn giới thiệu, bà tìm đến phương pháp xoa bóp trị liệu và châm cứu ở vùng lưng. Tần suất những cơn đau lưng thưa dần nhưng bà vẫn thường xuyên tìm đến thuốc giảm đau. Dù từng được bác sĩ cảnh báo về nguy cơ tổn thương gan và đau đầu do lạm dụng thuốc, bà Duyên vẫn chưa thể dứt ra khỏi thói quen này.

Theo bác sỹ Nguyễn Khải Hoàn, Trưởng khoa Hồi sức tích cực và chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hải Dương, hằng năm, bệnh viện đều tiếp nhận những trường hợp bệnh nhân bị tổn thương gan, thận nghiêm trọng do lạm dụng thuốc giảm đau không đúng cách. Trong đó, không ít bệnh nhân đến bệnh viện trong tình trạng suy thận cấp, phải lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Việc sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường như paracetamol thường xuyên, liên tục cũng dẫn đến các tình trạng suy gan cấp.

“Chúng tôi gặp rất nhiều bệnh nhân tự ý dùng thuốc giảm đau trong thời gian dài mà không qua thăm khám. Có trường hợp còn dùng lại đơn thuốc giảm đau đã kê trước đó. Có người uống tới 6 - 8 viên paracetamol mỗi ngày suốt nhiều tuần để giảm đau đầu, đau lưng. Kết quả là men gan tăng cao, có trường hợp tổn thương gan, thận không hồi phục, buộc phải chuyển ghép gan và chạy thận", bác sỹ Hoàn nói thêm.

Ở Việt Nam, việc mua thuốc giảm đau không cần kê đơn là việc dễ dàng. Đây cũng là một trong nhiều nguyên nhân để thuốc giảm đau trở thành lựa chọn quen thuộc của nhiều người mỗi khi xuất hiện các triệu chứng đau đầu, mỏi cổ, đau cơ, đau lưng... Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc một cách tự ý, không theo chỉ định của bác sĩ đang dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe.

Thói quen tự mua thuốc không đơn, sử dụng theo “kinh nghiệm” hoặc theo lời mách của người quen đang khiến không ít người rơi vào vòng luẩn quẩn khi càng uống thuốc, cơn đau càng kéo dài và khó kiểm soát hơn. Nhiều trường hợp nặng phải chuyển sang tiêm truyền tại bệnh viện do thuốc uống không còn tác dụng. Tình trạng lạm dụng thuốc giảm đau diễn ra phổ biến, đặc biệt ở nhóm lao động văn phòng, người cao tuổi và phụ nữ trung niên. Nhiều người xem việc uống thuốc như một thói quen mỗi khi có biểu hiện đau nhức, thay vì tìm hiểu nguyên nhân hoặc đi khám chuyên khoa.

Các chuyên gia y tế cảnh báo, thuốc giảm đau không phải là “thần dược” và tuyệt đối không nên dùng như một giải pháp lâu dài. Người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng liều, không dùng liên tục quá 5 - 7 ngày mà không có chỉ định chuyên môn. Việc chủ quan với các loại thuốc tưởng như vô hại có thể phải trả giá bằng cả sức khỏe, thậm chí tính mạng.

Để sử dụng thuốc giảm đau an toàn, bệnh nhân cần tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn của các bác sĩ. Khi điều trị bệnh cần tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh thay vì tự ý uống thuốc giảm đau, không lạm dụng thuốc trong thời gian dài.

PV