Nguy hiểm rình rập khi mũ bảo hiểm 'đội cho có', để đối phó

Tràn lan mũ bảo hiểm giá rẻ, kém chất lượng

Một buổi chiều tháng 10, anh Nguyễn Toàn Hóa (phường Hoàng Liệt, Hà Nội) bị ngã xe khi tránh một người đi xe máy khác rẽ đột ngột. Cú ngã không quá mạnh, nhưng chiếc mũ bảo hiểm anh đội - loại "thời trang" mua vội ven đường với giá 70 nghìn đồng bị nứt vỡ. "May là tôi chỉ bị trầy xước. Nhưng nghĩ lại, nếu ngã mạnh hơn, chắc tôi đã bị chấn thương sọ não", anh Hóa chia sẻ.

Mũ bảo hiểm giá rẻ, không rõ nguồn gốc được bày bán công khai tại vỉa hè, góc phố...

Câu chuyện của anh Hóa không hiếm khi trên nhiều tuyến phố, rất dễ bắt gặp hình ảnh người đi xe máy đội những chiếc mũ bảo hiểm mỏng nhẹ, lớp vỏ nhựa sơ sài. Không ít loại chỉ là mũ thời trang dạng mũ lưỡi trai hoặc kiểu dáng nửa đầu không tem hợp quy, không rõ nguồn gốc, nhãn sản xuất được bày bán công khai với giá chỉ vài chục nghìn đồng ở khắp các ngõ phố, chợ cóc, vỉa hè hay cửa hàng tạp hóa.

Nhiều người nghĩ đơn giản mua vì nhẹ, rẻ, đẹp mắt mà quên mất rằng, mũ chỉ thực sự có ý nghĩa khi đủ khả năng bảo vệ.

Trong khi đó, Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 2:2021/QCVN (thay thế QCVN 2:2008/QCVN) quy định rõ, mũ bảo hiểm đạt chuẩn phải có 4 (thay vì 3 bộ phận chính như trước đây), đó là: Vỏ mũ là phần vỏ cứng bên ngoài, có tác dụng ngăn chặn các va đập trực tiếp vào đầu người đội; Đệm hấp thụ xung động bên trong thân mũ (đệm bảo vệ) có tác dụng giảm chấn động tới đầu người đội mũ; Quai đeo để cố định mũ; Lớp vải lót bên trong để đảm bảo dễ chịu cho người sử dụng.

Đồng thời phải có tem hợp quy (CR), ghi rõ tên nhà sản xuất, xuất xứ, thời gian sản xuất và kiểu mũ được phép lưu hành. Những sản phẩm không có đủ các yếu tố này đều không được coi là mũ bảo hiểm thật.

Thống kê từ Ủy ban ATGT Quốc gia, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã xảy ra hơn 9.300 vụ tai nạn giao thông đường bộ, làm chết hơn 5.140 người. Trong số này, có rất nhiều vụ tai nạn liên quan đến các ca chấn thương sọ não.

Khảo sát của Ủy ban ATGT Quốc gia cũng cho thấy, trong 540 mũ bảo hiểm được kiểm tra, có tới 25,9% chỉ là mũ lưỡi trai hoặc hàng giả, hoàn toàn không đủ khả năng giảm chấn. Loại mũ này thường xuất hiện tràn lan ở vỉa hè, cửa hàng tạp hóa, trên các sàn thương mại điện tử, thậm chí giả mạo nhãn hiệu của những nhà sản xuất uy tín, khiến người tiêu dùng khó nhận biết.

Nhiều người sử dụng mũ lưỡi trai là loại mũ có lớp vỏ nhựa mỏng, không có lớp xốp bảo vệ phần đầu, giá rẻ. không đảm bảo chất lượng.

Phó chủ tịch Chuyên trách Ủy ban ATGT Quốc gia Lê Kim Thành cho biết, sau gần 20 năm, quy định bắt buộc đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên mô tô, xe máy đã góp phần kéo giảm tai nạn giao thông bền vững từ 5 - 10% trên cả 3 tiêu chí: số vụ, số người chết và số người bị thương.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nhiều người, đặc biệt là người trẻ, chủ động chọn loại mũ không đạt chuẩn dù biết rõ rủi ro. Nguyên nhân chủ yếu là do tâm lý tiết kiệm chi phí. Mũ đạt chuẩn thường có giá từ 250.000 - 500.000 đồng, trong khi mũ rẻ chỉ vài chục đến hơn 100.000 đồng.

Không những thế, trên các trang mạng xã hội, hàng loạt mẫu mũ sặc sỡ, gắn sticker, kiểu dáng lạ mắt được rao bán rầm rộ, tạo xu hướng và thu hút đông đảo giới trẻ. Không ít sản phẩm gắn tem CR giả hoặc chưa qua kiểm định chất lượng nhưng vẫn tiêu thụ mạnh.

Thay đổi hành vi, nâng cao nhận thức

Luật sư Dương Văn Thực, Giám đốc Công ty Luật TNHH TLK cho biết, theo Nghị định 168, hành vi không đội mũ bảo hiểm, hoặc có đội nhưng không đúng quy cách khi tham gia giao thông sẽ bị xử phạt từ 400.000 - 600.000 đồng.

Tuy nhiên, trên thực tế, rất khó để xử lý các trường hợp đội mũ bảo hiểm thời trang, mũ lưỡi trai hoặc các loại mũ kém chất lượng khác. Bởi hiện nay, pháp luật không có khái niệm "mũ bảo hiểm thời trang" hay "mũ bảo hiểm lưỡi trai" dù các loại mũ này không đáp ứng tiêu chuẩn an toàn, không có chức năng bảo vệ thực sự.

Lực lượng CSGT phối hợp với các trường học trên địa bàn TP Hà Nội tổ chức nhiều buổi ngoại khóa, hướng dẫn học sinh kỹ năng tham gia giao thông an toàn.

Thiếu tá Nguyễn Hồng Quang, Đội CSGT đường bộ số 4, Phòng CSGT Công an TP Hà Nội cho biết, tình trạng sử dụng mũ không đạt chuẩn vẫn rất phổ biến. Nhiều người dân đội mũ chỉ để đối phó với CSGT.

Theo thiếu tá Quang, không chỉ tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn người tham gia giao thông trên các tuyến đường, thời gian qua lực lượng CSGT còn phối hợp với các trường học trên địa bàn TP Hà Nội tổ chức nhiều buổi ngoại khóa, hướng dẫn học sinh kỹ năng tham gia giao thông an toàn; tuyên truyền, hướng dẫn học sinh đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn, không sử dụng mũ kém chất lượng. Qua đó, giúp các em nâng cao nhận thức, hình thành thói quen.

Thời gian tới, Đội CSGT số 4 sẽ tiếp tục đồng hành với các nhà trường, nhằm lan tỏa văn hóa giao thông an toàn không chỉ trong học sinh mà còn tới mỗi gia đình, góp phần bảo vệ tính mạng và xây dựng nếp sống văn minh khi tham gia giao thông.

Theo ông Lê Kim Thành, thời gian tới, Ủy ban ATGT Quốc gia sẽ tiếp tục phát động các chiến dịch khuyến khích sử dụng mũ bảo hiểm đạt chuẩn và triển khai nhiều giải pháp quản lý chặt chẽ chất lượng sản phẩm.

Ông Thành cho rằng, bên cạnh việc tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm, điều quan trọng là phải thay đổi hành vi, nâng cao nhận thức. Phần lớn người dân chưa nhận thức hết tác hại của mũ giả; họ cho rằng tai nạn là chuyện của người khác, chứ không phải mình. Khi ý thức chưa thay đổi, mọi biện pháp hành chính chỉ mang tính tạm thời.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng đề xuất, cùng với việc xây dựng bộ nhận diện trực tuyến mũ đạt chuẩn, giúp người dân dễ dàng tra cứu tem hợp quy, tránh mua phải hàng giả, thì cần thiết có cơ chế hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, cơ quan quản lý và các hiệp hội tăng cường kiểm tra và xem xét công bố danh sách các cơ sở sản xuất, kinh doanh vi phạm để tăng tính răn đe.

Linh Đan