Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương: dấu ấn sâu đậm trong sự nghiệp đối ngoại và hội nhập quốc tế

Kinhtedothi - Trong gần một thập kỷ giữ cương vị Chủ tịch nước (1997–2006), đồng chí Trần Đức Lương để lại dấu ấn sâu đậm trong công cuộc đối ngoại và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Giai đoạn này chứng kiến sự tiếp nối và phát triển mạnh mẽ đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa và chủ động hội nhập quốc tế vì hòa bình, hợp tác và phát triển.

Định hình tư duy đối ngoại thời kỳ đổi mới

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhất là sau các Đại hội VIII (1996) và IX (2001), chính sách đối ngoại của Việt Nam được hoàn thiện cả về lý luận và thực tiễn. Trên cương vị Chủ tịch nước, đồng chí Trần Đức Lương đã tích cực tham gia chỉ đạo xây dựng và triển khai đường lối đối ngoại, đóng góp quan trọng vào việc giữ vững môi trường hòa bình, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Phương châm “Việt Nam sẵn sàng là bạn với tất cả các nước” được nâng tầm thành “Việt Nam sẵn sàng là bạn và đối tác tin cậy”, phản ánh tư duy đổi mới sâu sắc và khẳng định lập trường hợp tác lâu dài, cùng có lợi với cộng đồng quốc tế.

Một trong những dấu mốc quan trọng là việc Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào năm 1998 và đẩy mạnh đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), trở thành thành viên thứ 150 vào tháng 11/2006. Đây là bước ngoặt lớn, mở ra kỷ nguyên hội nhập sâu rộng của Việt Nam vào nền kinh tế toàn cầu.

Chủ tịch nước Trần Đức Lương và phu nhân đón Thủ tướng Thụy Điển Goran Persson và phu nhân tham dự lễ khai mạc Hội nghị cấp cao Á - Âu lần thứ 5 (ASEM 5), được tổ chức tại Hà Nội. Ảnh: TTXVN

Trong bài viết đăng trên báo Sài Gòn Giải Phóng, nguyên Thứ trưởng Bộ Công Thương Lương Văn Tự cho biết, Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị (ban hành ngày 21/12/2001) đánh dấu bước chuyển từ hội nhập thụ động sang hội nhập chủ động, toàn diện.

Dưới sự ủng hộ mạnh mẽ của Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Việt Nam tích cực đàm phán thương mại song phương và đa phương với 149 đối tác, trong đó có Mỹ, EU, Nhật Bản… Chủ tịch đã tiến hành nhiều hoạt động ngoại giao chiến lược nhằm thúc đẩy quá trình gia nhập WTO. Các chuyến công du tới nhiều quốc gia, đặc biệt là Brazil, Mexico và Mỹ – đối tác đàm phán khó khăn nhất – góp phần tháo gỡ những nút thắt quan trọng trong tiến trình này.

Việt Nam cam kết mở cửa thị trường hàng hóa với hơn 12.000 dòng thuế, dịch vụ với 12 ngành và trên 110 phân ngành, đồng thời tuân thủ các quy định về sở hữu trí tuệ và đầu tư. Ngày 31/12/2006, Việt Nam và Mỹ ký hiệp định song phương cuối cùng – một cột mốc chốt hạ cho hành trình đàm phán kéo dài 11 năm. Quá trình chuẩn bị gia nhập WTO chính thức hoàn tất, chỉ còn chờ thủ tục trong nước và quyết định kết nạp từ WTO.

Các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 07 (2001) và Nghị quyết 36 (2004) về công tác người Việt Nam ở nước ngoài cũng thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước, trong đó có sự tham gia chỉ đạo sâu sát của Chủ tịch nước Trần Đức Lương. Những định hướng này nhấn mạnh yêu cầu hội nhập trên nền tảng giữ vững bản sắc dân tộc và khuyến khích đồng bào xa Tổ quốc đóng góp cho công cuộc phát triển đất nước.

Tăng cường vị thế Việt Nam trên trường quốc tế

Trong thời gian đảm nhiệm chức vụ, Chủ tịch Trần Đức Lương đã chủ trì và tham gia nhiều sự kiện đối ngoại có ý nghĩa đặc biệt. Hội nghị cấp cao Pháp ngữ lần thứ VII (1997), Hội nghị cấp cao ASEAN VII (1998), ASEM 5 (2004) và APEC 2006 đều là những minh chứng rõ nét cho vai trò và uy tín ngày càng tăng của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Tổng thống Pháp Jacques Chirac trao Huân chương Bắc đẩu bội tinh tặng Chủ tịch nước Trần Đức Lương (Paris, 28/10/2002). Ảnh: TTXVN

Dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Trần Đức Lương, Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định quan trọng như Hiệp ước biên giới trên đất liền với Trung Quốc (1999), Hiệp định phân định Vịnh Bắc Bộ và Hiệp định hợp tác nghề cá (2000), góp phần xây dựng môi trường hòa bình, ổn định trong khu vực.

Tháng 11/2000, Chủ tịch nước Trần Đức Lương chính thức mời Tổng thống Mỹ Bill Clinton sang thăm Việt Nam – đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử có một tổng thống đương nhiệm của Mỹ đến Việt Nam. Đây là bước tiến lớn trong tiến trình bình thường hóa và mở rộng quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ. Ngày 10/12/2000, Hiệp định Thương mại song phương giữa hai nước chính thức có hiệu lực, tạo tiền đề cho sự phát triển vượt bậc trong quan hệ kinh tế.

Thời kỳ của Chủ tịch Trần Đức Lương cũng ghi nhận những bước tiến mạnh mẽ trong việc nâng cấp quan hệ song phương với các đối tác lớn. Quan hệ với Nga, Nhật Bản, Ấn Độ được đưa lên tầm Đối tác chiến lược; trong khi đó, nhiều nước khác trở thành Đối tác toàn diện của Việt Nam. Đây là cơ sở quan trọng để Việt Nam mở rộng không gian đối ngoại, đa dạng hóa quan hệ quốc tế và tăng cường năng lực tự chủ chiến lược.

Di sản và tầm ảnh hưởng

Sau khi kết thúc nhiệm kỳ, Chủ tịch Trần Đức Lương vẫn tiếp tục tham gia vào các hoạt động tư vấn chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước. Ông được Nhân dân và đồng chí kính trọng không chỉ bởi những thành tựu cụ thể, mà còn bởi phong cách lãnh đạo khiêm tốn, sâu sắc và gần gũi.

Chủ tịch Trần Đức Lương để lại bài học quý giá về vai trò của một nhà lãnh đạo có tầm nhìn, biết kết nối nội lực với ngoại lực để đưa đất nước phát triển bền vững. Nhiều chính sách đối ngoại và quan hệ quốc tế mà ông đặt nền móng vẫn đang tiếp tục tạo đà cho Việt Nam hội nhập sâu rộng và vững vàng tiến bước trong thế kỷ XXI.

Di sản của Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương không chỉ nằm ở những văn kiện hay cột mốc đã đạt được, mà còn ở tư duy chiến lược và tinh thần chủ động hội nhập – những yếu tố vẫn đang hiện diện và phát huy trong đường lối đối ngoại hiện đại của Việt Nam.

Ngân Hà