Nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhưng gây tranh cãi nhất lịch sử
'Chết vì tuổi già' tưởng như là cụm từ quen thuộc nhưng cách đây hơn một thế kỷ, nó trở thành nguyên nhân gây tranh cãi. Thậm chí, nhiều nơi cấm sử dụng từ này trong giấy chứng tử.
Chúng ta có thể nói về những người chết vì tuổi già trong lời nói hàng ngày. Nhưng người thực sự chết vì tuổi già về mặt y học trong thế kỷ XXI là ai? Theo Conversation, nguyên nhân cái chết mơ hồ như vậy không chỉ đặt ra câu hỏi về việc ai đó chết như thế nào mà còn có thể gây khó khăn cho gia đình, người thân ở lại.
Con người chết bằng nhiều cách
Nguyên nhân tử vong hàng đầu ở Anh và xứ Wales là chứng mất trí nhớ, bệnh Alzheimer, bệnh tim, bệnh mạch máu não (như đột quỵ), ung thư và Covid-19.
Các thủ phạm đáng chú ý khác gồm các bệnh mạn tính về đường hô hấp dưới (như hen suyễn), cúm, viêm phổi.
Trên thực tế, “tuổi già” là nguyên nhân gây tử vong - cùng với mô tả mơ hồ về “mệt yếu” - thường được phân loại là “các triệu chứng, dấu hiệu và tình trạng không xác định”.
Nhóm này nằm trong 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu nhưng đang ở mức thấp hơn Covid-19, trung bình trong khoảng thời gian 5 năm, thấp hơn cả bệnh cúm và viêm phổi.
Những số liệu này khá tương đồng với Mỹ. Theo Insider, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) theo dõi những gì khiến người dân thực sự chết tại nước này. Năm 2020, CDC cho biết nguyên nhân số một gây tử vong cho những người trên 65 tuổi là bệnh tim, sau đó là ung thư, Covid-19, bệnh mạch máu não (thường dẫn đến đột quỵ) và bệnh Alzheimer.
Những cái chết vì "tuổi già" thường là sự ra đi lặng lẽ, như cách trái tim người lớn tuổi nào đó ngừng đập trong giấc ngủ. Nhưng kết luận sẽ thường là người này bị đau tim vào ban đêm. Một ví dụ khác là ai đó bị ngã và gãy xương hông, sống sót sau cuộc phẫu thuật, nhưng bị viêm phổi và chết do nhiễm trùng.
Chết vì tuổi già là nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhưng ít được nhắc đến. Ảnh: Health.
Lịch sử của "chết vì già yếu"
Tuổi già là một phạm trù gây ra cái chết và có lịch sử lâu đời. Nó là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong thế kỷ XIX, cùng với mô tả mơ hồ về trạng thái "được tìm thấy đã chết".
Con người không phải lúc nào cũng sống đủ lâu để bước vào giai đoạn già đi. Họ thường chết trước khi các tế bào da bắt đầu chảy xệ, cơ bắp teo tóp. Thay vào đó, chúng ta thường qua đời vì những căn bệnh chưa có vaccine, thuốc chữa như bệnh lao, đậu mùa. Một số người chết vì nhiễm trùng đường tiêu hóa, có thể gây tiêu chảy. Ở nhiều nước trên thế giới, tiêu chảy vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em, cùng với sốt rét và viêm phổi.
Khoảng những năm 1950 (ít nhất là ở Mỹ và các quốc gia giàu có khác), chúng ta bắt đầu sống lâu hơn gần gấp đôi so với tổ tiên cách đó một thế kỷ.
Vào giữa thế kỷ XIX, việc khai tử được thực hiện theo Đạo luật đăng ký khai sinh và khai tử 1836 (Anh). Sau đó, một xuất bản mang tính bước ngoặt với Bảng phân loại các nguyên nhân tử vong do nhà thống kê và nhân khẩu học người Pháp Jacques Bertillon ra đời.
Nhà triết học người Canada Ian Hacking đã viết chết vì bất cứ thứ gì khác ngoài những gì có trong danh sách chính thức bị cho là "bất hợp pháp, ví dụ, chết vì tuổi già". Những dữ kiện này cho thấy việc cung cấp nguyên nhân tử vong chính xác là rất quan trọng. Đây là công cụ có giá trị để theo dõi các xu hướng tử vong ở các cấp độ dân số khác nhau.
"Tuổi già" thường là phương án cuối cùng sử dụng trong giấy chứng tử của những người tử vong không rõ nguyên nhân. Ảnh: Healthline.
"Tuổi già" đã trở thành cụm từ cuối cùng để mô tả một cái chết không rõ nguyên nhân. Điều này cũng xảy ra đối với những người chết vì một số biến chứng, nhưng không thể khám nghiệm tử thi để tìm nguyên nhân cái chết chính xác.
Một lý do khiến cụm từ “tuổi già” hiếm khi được sử dụng làm nguyên nhân gây tử vong vào thế kỷ XX và XXI đó là nó không làm thỏa mãn gia đình của những người đã khuất.
Nghiên cứu cho thấy các gia đình muốn thông tin về việc người thân của họ đã chết như thế nào, không chỉ vì nó có thể hữu ích cho việc quản lý vấn đề sức khỏe mà còn giúp họ lựa chọn hậu sự.
Cái chết không rõ nguyên nhân có thể khiến người ở lại thêm đau buồn và bị chấn thương, đặc biệt nếu người thân ra đi đột ngột hoặc bất ngờ. Xác định cách họ chết là một phần trong cách các thành viên gia đình kiểm soát được nỗi đau của họ và tưởng nhớ những người đã khuất.
