Nhà máy thép Azovstal 'như một thành phố bên trong thành phố'

Tổng thống Vladimir Putin ngày 21/4 chúc mừng Nga đã "giải phóng" Mariupol sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu nói rằng quân đội đã kiểm soát thành phố, ngoại trừ nhà máy Azovstal.

Tuyên bố của ông Putin phản ánh tầm quan trọng của thành phố miền Nam, và được xem như nỗ lực tuyên bố chiến thắng mà không cần phải xông vào phòng tuyến cuối cùng của Ukraine tại nhà máy thép Azovstal.

Tuy nhiên, Ukraine chưa xác nhận thành phố Mariupol thất thủ.

Giằng co tại Azovstal

“Azovstal rất khó để bị kiểm soát, và người Nga có thể mất nhiều binh lính, nguồn lực, quan trọng là thời gian ở đây”, chuyên gia quân sự Ukraine Oleh Zhdanov nói. “Nơi đây như một thành phố bên trong thành phố khác, và giao tranh tại đây có thể mất nhiều tháng”.

Ông nói thêm chừng nào Mariupol chưa thất thủ, quân Nga sẽ không thể triển khai thêm các lực lượng tinh nhuệ đến những nơi khác cho kế hoạch mà họ gọi là "giải phóng" Donbas.

Việc ông Putin ra lệnh siết chặt vòng vây có thể làm quân Nga phải tăng cường lực lượng triển khai các chốt kiểm soát, do đó chưa thể tập hợp quân đội đến miền Đông Ukraine.

Bộ Quốc phòng Nga ước tính vẫn còn hơn 2.000 binh lính Ukraine cố thủ tại khu phức hợp Azovstal, rộng gần 11 km2. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng vẫn còn khoảng 1.000 dân thường bị mắc kẹt trong nhà máy.

Azovstal có 24 km đường hầm dưới lòng đất, cho phép Ukraine di chuyển cơ động để đẩy lùi bước tiến của Nga. Trước khi chiến sự nổ ra, giới chức Ukraine cho biết nơi đây đã tích trữ nhiều lương thực và nước uống đề phòng Nga tấn công.

Khói bốc lên tại nhà máy thép Azovstal hôm 21/4. Ảnh: Reuters.

Toan tính của ông Putin

Tổng thống Putin hôm 21/4 đã gặp và chúc mừng Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu với việc "kiểm soát thành công trung tâm quan trọng ở miền Nam như Mariupol".

Ông Shoigu báo cáo ngoại trừ Azovstal, Nga đã kiểm soát toàn bộ thành phố Mariupol, và sẽ mất ba đến bốn ngày để đánh đuổi quân Ukraine ra khỏi nhà máy thép. Ông Putin ra lệnh không xông vào Azovstal, mà thắt chặt vòng vây để "một con ruồi cũng không thể lọt ra".

Việc ông Putin ra lệnh như vậy phản ánh tổng thống Nga muốn chiến thắng mà hạn chế đổ máu, thay vào đó sẽ chờ đợi quân Ukraine đầu hàng sau khi hết lương thực và đạn dược. Ông Putin không nói gì đến việc ngừng ném bom nhà máy, theo South China Morning Post.

Oleksiy Arestovich, cố vấn Tổng thống Zelensky, nói rằng tuyên bố chiến thắng của ông Putin phản ánh thực tế quân đội Nga “không thể kiểm soát được Azovstal”.

Cựu chuẩn đô đốc Anh Chris Parry cho biết Moscow dường như thay đổi cách tiếp cận, “không còn cố kiểm soát những cứ điểm khó chiếm trong thành phố, thay vào đó kiểm soát các vùng lãnh thổ, sau đó bao vây quân đội Ukraine và tuyên bố chiến thắng”.

Bảy tuần bao vây Mariupol

Từ khi bắt đầu nhắm đến Mariupol vào 1/3, quân đội Nga đã dùng pháo và tên lửa bắn vào nhiều cơ sở hạ tầng của thành phố, khiến Mariupol trở thành nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất trong “chiến dịch quân sự đặc biệt”.

Ukraine đã phản ứng bằng việc gửi những lực lượng tốt nhất phòng thủ Mariupol, bao gồm Lữ đoàn Thủy quân lục chiến 36, lực lượng của Bộ Nội vụ, lực lượng biên phòng và Trung đoàn Azov.

Nga cũng triển khai lực lượng thiện chiến của Cộng hòa Chechnya thuộc Nga, tổ chức nhiều cuộc giao tranh trên các tuyến đường ở Mariupol.

Sau nhiều tuần giao tranh, hai bên đều chịu những tổn thất, nhưng lực lượng Nga dần có những bước tiến và đẩy lùi được Ukraine về phòng thủ tại Azovstal, được coi là pháo đài cuối cùng.

Thị trưởng Mariupol Vadym Boychenko nói rằng ít nhất 21.000 người đã thiệt mạng. Chỉ còn khoảng 120.000 người ở lại Mariupol, so với dân số 450.000 người.

Các binh sĩ của lực lượng Cộng hòa Chechnya thuộc Nga ở gần khu quản lý nhà máy Azovstal ngày 21/4. Ảnh: Reuters.

Công ty công nghệ vũ trụ Mỹ Maxar Technologies công bố hôm 21/4 cho thấy hơn 200 ngôi mộ có thể mới được xây dựng gần thành phố Mariupol. Hình ảnh vệ tinh cho thấy các ngôi mộ được xếp thành hàng dài. Theo Maxar, khu mộ bắt đầu được mở rộng từ ngày 23-26/3, Reuters đưa tin.

Mariupol đã là mục tiêu chính của Nga trong giai đoạn đầu chiến sự. Việc kiểm soát thành phố sẽ giúp Moscow thiết lập hành lang trên bộ nối bán đảo Crimea đến vùng Donbas. Bên cạnh đó, Ukraine cũng sẽ mất đi cảng biển quan trọng cùng nhiều hoạt động công nghiệp mang lại giá trị cao.

Cảnh hoang tàn bên trong Mariupol Đoạn video quay ngày 21/4 cho thấy thành phố cảng Mariupol của Ukraine bị tàn phá nặng nề sau nhiều tuần bị lực lượng Nga tấn công.

Trần Hoàng

South China Morning Post