Nhà trường được cấp bằng THPT: Bước tiến trong quản trị giáo dục phổ thông

Trong dự thảo sửa đổi Luật Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD – ĐT) vừa đề xuất giao quyền cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT) cho hiệu trưởng các trường THPT, thay vì Giám đốc Sở GD - ĐT như hiện nay. Đề xuất này đang thu hút sự quan tâm lớn từ dư luận, đặc biệt từ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong ngành. Nhiều ý kiến cho rằng, đây là bước đi phù hợp với tinh thần phân cấp, trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, đồng thời góp phần nâng cao trách nhiệm, hiệu quả quản trị tại từng nhà trường.

Một lãnh đạo trường THPT Thuận Hóa (Tp.Huế) chia sẻ, nếu được giao quyền cấp bằng, nhà trường sẽ chủ động hơn trong khâu tổng kết, xét công nhận tốt nghiệp và trao bằng cho học sinh. Tuy nhiên, đi kèm với "quyền lực" là trách nhiệm lớn. Mỗi hiệu trưởng sẽ phải siết chặt hơn quy trình đánh giá, đảm bảo minh bạch, công bằng, tránh những sai sót ảnh hưởng đến quyền lợi của học sinh.

Khi được hỏi về vấn đề này, nhiều hiệu trưởng khác ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Trị cũng đồng thuận, song nhấn mạnh cần có hướng dẫn chi tiết, hệ thống kiểm tra - giám sát đi kèm để tránh xảy ra tình trạng tiêu cực hoặc thiếu đồng nhất giữa các trường.

Hiệu trưởng có thể được cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông cho học sinh.

Em B.T.T, học sinh lớp 12 trường THPT Nguyễn Trường Tộ (Tp.Huế) cho rằng, nếu hiệu trưởng ký bằng thì cảm giác thân thuộc hơn và mong dù ai ký thì miễn là tấm bằng được công nhận rộng rãi và có giá trị trong các kỳ tuyển sinh, xét việc là được.

Em Nguyễn Tuấn Anh, học sinh Trường THPT Lý Tự Trọng, huyện Thạch Hà (Hà Tĩnh) bày tỏ quan điểm: "Hiệu trưởng nhà trường cấp bằng tốt nghiệp THPT, tạo tâm lý của chúng em giảm được nhiều áp lực trong quá trình học. Trước đây, các anh chị học khóa trước phải chờ sự phê duyệt từ Sở rồi mới cấp bằng cho học sinh, điều này gây không ít chậm trễ, đặc biệt với những bạn học sinh có nguyện vọng du học, hoặc cần hồ sơ sớm để đi làm, xuất khẩu lao động nước ngoài...". Nhiều phụ huynh tỏ ra ủng hộ đề xuất và đồng nhất ý kiến hiệu trưởng là người gần gũi với học sinh và phụ huynh, hiểu rõ tình hình thực tế của từng lớp học, từng học sinh.

Tuy nhiên, một số phụ huynh khác cũng bày tỏ lo ngại như chị Lê Thị Bích Hoa, trú tại quận Thuận Hóa (Tp.Huế) lo lắng, nếu không có cơ chế giám sát rõ ràng, có thể xảy ra tình trạng "xin - cho" trong việc xét tốt nghiệp, làm mất lòng tin của xã hội. Liên quan đến đề xuất này, dưới góc nhìn pháp lý, luật gia Nguyễn Văn Kỷ, Giám đốc Công ty Luật Kỷ Nguyễn và Cộng sự viện dẫn, theo Luật Giáo dục 2019 đã quy định, hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm toàn diện về hoạt động chuyên môn của nhà trường. Bằng tốt nghiệp THPT là sự xác nhận kết quả học tập do nhà trường tổ chức, xét duyệt và giảng dạy. Do đó, việc để một người không trực tiếp tham gia vào quá trình dạy và học (lãnh đạo Sở) ký bằng là một hình thức "tập trung quyền lực" không cần thiết nữa trong bối cảnh hiện nay. Thay đổi này cũng giảm sự trùng lặp về chức năng, làm rõ ranh giới giữa quản lý hành chính của Sở và quản trị chuyên môn của các trường.

Ngoài ra, cũng theo luật gia Kỷ, việc giao quyền cấp bằng tốt nghiệp THPT cho hiệu trưởng sẽ củng cố vai trò và trách nhiệm của hiệu trưởng trong quản lý chất lượng. "Họ sẽ phải nâng cao năng lực quản trị, kiểm soát chặt chẽ quá trình xét công nhận tốt nghiệp. Đồng thời, hiệu trưởng sẽ chịu trách nhiệm giải trình nếu có sai sót, tiêu cực hoặc không minh bạch. Đây là yếu tố then chốt giúp thúc đẩy tự chủ đi đôi với trách nhiệm, từ đó nâng cao chất lượng quản trị giáo dục nhà trường", vị luật gia này nhấn mạnh.

Đề xuất chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp THPT từ Giám đốc Sở GD - ĐT sang Hiệu trưởng các trường THPT được xem là đề xuất tiến bộ, phù hợp với bối cảnh đổi mới hiện tại.

Bên cạnh mỗi trường làm một kiểu, gây ra sự không đồng nhất giữa các địa phương; nguy cơ tiêu cực trong quá trình xét tốt nghiệp nếu thiếu kiểm soát chặt chẽ…, Giám đốc Công ty Luật Kỷ Nguyễn và Cộng sự cho rằng, Bộ GD - ĐT cần ban hành một bộ quy chuẩn xét công nhận và cấp bằng thống nhất trên toàn quốc. Ngoài ra, Bộ cần xây dựng hệ thống văn bằng điện tử tích hợp dữ liệu quốc gia, để xác minh và theo dõi hiệu quả hơn; song song đó là tăng cường thanh tra, kiểm định định kỳ từ phía Sở và Bộ, đảm bảo tính minh bạch.

Qua tìm hiểu của chúng tôi, đề xuất giao hiệu trưởng cấp bằng THPT được lãnh đạo các trường học, giáo viên, học sinh… trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh bày tỏ đồng tình. Hầu hết cho rằng, đây là đề xuất phù hợp với chủ trương tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp, đồng thời phù hợp với mục tiêu phổ cập giáo dục.

Trao đổi với phóng viên, thầy Nguyễn Hồng Sơn, Hiệu trưởng trường THPT Nghèn, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh) chia sẻ: "Việc chuyển giao quyền cấp bằng tốt nghiệp THPT cho hiệu trưởng như dự thảo là hoàn toàn phù hợp và có khả thi. Nhà trường cấp bằng thể hiện sự phân cấp, phân quyền trong quản lý giáo dục và nâng cao vai trò trách nhiệm của các trường hơn".

Thầy Sơn cũng cho biết thêm, nếu nhìn ở góc độ quản trị, việc giao quyền cho hiệu trưởng là bước đi phù hợp với nguyên tắc "nơi nào đào tạo, nơi đó cấp bằng", góp phần nâng cao năng lực tự chủ và trách nhiệm giải trình của nhà trường. Đây là xu hướng tất yếu trong cải cách giáo dục nhưng cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt tâm lý xã hội và quy định pháp lý để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và sự đồng thuận trong toàn ngành.

Ông Nguyễn Hồng Cường, Phó Giám đốc Sở GD - ĐT Hà Tĩnh khẳng định, đề xuất chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp THPT từ Giám đốc Sở GD - ĐT sang Hiệu trưởng các trường THPT là đề xuất tiến bộ, phù hợp với bối cảnh đổi mới hiện tại, và khi áp dụng sẽ mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho học sinh cũng như phụ huynh. Ông Cường cho rằng, đây là bước tiến trong quản trị giáo dục phổ thông.

PV Miền Trung