Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung: Người kể chuyển bằng giai điệu
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, tác giả của những bản nhạc tình lãng mạn và ca khúc thiếu nhi đình đám, tiếp tục ghi dấu ấn mạnh mẽ với ca khúc 'Viết tiếp câu chuyện hòa bình'.
Là một nhạc sĩ, anh luôn tìm cách cân bằng giữa tính nghệ thuật truyền thống và sức lan tỏa đại chúng, để âm nhạc không chỉ chạm đến trái tim người nghe mà còn lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng, đến mọi tầng lớp khán giả.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam 2/9, ca khúc trở thành hiện tượng, được khán giả khắp nơi đồng lòng thể hiện và vang lên trên các sân khấu lớn toàn quốc.
Trong cuộc trò chuyện với Báo Thế giới và Việt Nam, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đã chia sẻ về cảm xúc của mình khi thấy âm nhạc chạm đến cộng đồng và thông điệp sâu sắc mà anh muốn gửi gắm đến thế hệ trẻ.
Xin chào nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, trong dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình” tiếp tục được phủ sóng khắp nơi. Cảm xúc của anh thế nào khi chứng kiến ca khúc của mình trở thành một hiện tượng?
Tôi vô cùng vui, hạnh phúc và tự hào. Bởi vì bài hát của mình không chỉ thành một “hit” mà còn lan tỏa đến mọi tầng lớp, từ các bạn trẻ, các cô chú lớn tuổi, chiến sĩ, cán bộ đến cả các em thiếu nhi. Gần đây tôi còn thấy rất nhiều trường học, đơn vị tổ chức đồng ca, flashmob ca khúc này.
Điều đó khiến tôi xúc động vì bài hát không chỉ gắn với tinh thần yêu nước mà còn kết nối thế hệ trẻ với những sự kiện quan trọng của đất nước. Với một nhạc sĩ, được đóng góp dù nhỏ bé vào không khí đại lễ của Tổ quốc đó là một niềm tự hào vô cùng lớn.
“Viết tiếp câu chuyện hòa bình” đang được khán giả gọi là “ca khúc quốc dân”. Anh có bất ngờ khi một ca khúc sáng tác từ 2023 lại bùng nổ mạnh mẽ, đạt hàng tỷ lượt xem chỉ trong thời gian ngắn? Anh có coi đây là một cột mốc đặc biệt trong sự nghiệp sáng tác của mình không?
Thực sự tôi rất bất ngờ. Khi sáng tác “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, tôi không nghĩ ca khúc lại viral mạnh mẽ đến vậy. Với tôi, đây chính là một cột mốc đặc biệt trong sự nghiệp sáng tác. Ban đầu, tôi chỉ xem đó như một thử thách mới, viết về quê hương, đất nước - một hướng đi khác hẳn với dòng nhạc thị trường vốn thiên về tình yêu. Tôi biết những ca khúc đề tài Tổ quốc thường khó có cơ hội lan tỏa rộng rãi, bởi thị trường âm nhạc đa phần chạy theo thị hiếu khán giả và bảng xếp hạng. Điều tôi làm khi ấy chỉ đơn giản vì thấy ý nghĩa và muốn thử sức mình. Tôi hiểu rõ thị trường âm nhạc khắc nghiệt như thế nào. Nhưng may mắn là ca khúc đã gặp được nhiều yếu tố thuận lợi ra mắt đúng thời điểm, trong một năm đặc biệt với nhiều ngày lễ lớn của đất nước; cùng với sự cởi mở của các nhà tổ chức, các chương trình nghệ thuật quy mô quốc gia đã tạo “mảnh đất” để âm nhạc về quê hương, đất nước có cơ hội vang xa. Và tôi hạnh phúc khi ca khúc của mình trở thành một phần trong dòng chảy đó.
Anh từng được biết đến nhiều nhất với các bản nhạc tình lãng mạn, sau đó là loạt ca khúc thiếu nhi đình đám. Vì sao anh lại quyết định bước sang sáng tác về đất nước, hòa bình? Khi nhìn lại hành trình từ nhạc tình, nhạc thiếu nhi và nay là ca khúc phủ sóng Nhân dịp Quốc khánh 2/9, anh thấy mình đã thay đổi thế nào trong tư duy sáng tác?
Tôi nghĩ âm nhạc của mình luôn song hành với sự trưởng thành và nhận thức của bản thân. Ngày trẻ, tình yêu đôi lứa là điều quan trọng nhất, nên tôi viết nhạc tình để dành tặng cho những mối tình của mình. Khi trưởng thành hơn, tôi nhận ra tình yêu của cha mẹ, tình cảm gia đình mới là thứ bền vững và đáng quý, thế là tôi viết nhạc về cha, về mẹ. Đến khi có con, tôi lại nhận thấy trẻ thơ mới thực sự là điều quan trọng nhất trong cuộc đời mình. Với vai trò một người cha đồng thời là nhạc sĩ, tôi mong muốn xây dựng một “khu vườn âm nhạc” dành cho thiếu nhi, để con tôi và cả con của bạn bè, khán giả có thể thụ hưởng. Bởi đã rất lâu rồi thiếu nhi chưa có những ca khúc mới đúng nghĩa, và nếu mình làm được thì tại sao không thử? Giờ đây, khi đã lo chu toàn cho cha mẹ, tạm yên tâm với trách nhiệm dành cho con cái, tôi thấy mình có thể dồn tâm sức để viết những ca khúc mang thông điệp tốt đẹp, ý nghĩa cho xã hội và cho khán giả. Đó là lý do tôi bước sang sáng tác về quê hương, đất nước. Có thể trong tương lai, khi cảm xúc và nhận thức của tôi thay đổi, tôi sẽ viết về những điều khác, nhưng chắc chắn vẫn luôn trung thành với trái tim và cảm xúc của chính mình. Thực ra trong tư duy sáng tác, tôi vẫn kiên định với một lý tưởng duy nhất, viết về những gì tốt đẹp. Với tình yêu, tôi luôn hướng đến sự lãng mạn, tích cực, ngay cả khi chia tay hay thất tình, vẫn có niềm tin vào ngày mai. Với gia đình hay thiếu nhi cũng vậy, âm nhạc của tôi luôn gửi gắm thông điệp tích cực, ấm áp. Và bây giờ, khi viết về quê hương, đất nước, tôi vẫn giữ vững quan điểm đó, lan tỏa những điều tốt đẹp, viết những giai điệu chạm đến cảm xúc.
Tôi tin rằng, chỉ cần mình trung thực với cảm xúc và kiên định với tình yêu âm nhạc, mỗi ca khúc viết ra đều có cơ hội chạm đến trái tim khán giả. Tôi cố gắng chạm đến cảm xúc của khán giả càng nhiều càng tốt và tôi luôn trung thành với cảm xúc của mình. Nghĩa là tôi cảm nhận được gì thì tôi sẽ viết ra điều đó, tôi yêu thích dòng nhạc gì thì tôi sẽ viết ra dòng nhạc đó, đó chính là sự nhất quán trong tư duy sáng tác của tôi.
Theo anh, điểm chung và khác biệt lớn nhất khi anh viết về ba mảng đề tài: tình yêu - thiếu nhi - đất nước là gì?
Điểm chung lớn nhất là tôi luôn sáng tác bằng cảm xúc thật của mình. Tôi rung động trước tình yêu thì viết về tình yêu, tôi yêu thương trẻ nhỏ thì viết nhạc thiếu nhi, và khi tình yêu dành cho Tổ quốc dâng trào, tôi viết những ca khúc về đất nước. Sự khác biệt nằm ở thông điệp và cách thể hiện trong từng mảng. Với tình yêu, âm nhạc thường nhẹ nhàng, sâu lắng, có khi da diết, thậm chí mang chút nỗi buồn. Với thiếu nhi, phong cách cần trẻ trung, vui tươi, giai điệu ngắn gọn, dễ hát, dễ nhớ để các bé dễ tiếp nhận. Còn khi viết về quê hương, đất nước, cảm xúc phải được truyền tải bằng sự hào hùng, tự hào, biết ơn và khát khao cống hiến. Mỗi mảng đề tài đều mang đến một nguồn năng lượng cảm xúc khác nhau, nhưng tất cả đều xuất phát từ trái tim và sự chân thành.
Có ý kiến cho rằng viết nhạc tình dễ chạm đến trái tim cá nhân, viết nhạc thiếu nhi là gieo hạt giống tâm hồn, còn viết nhạc về đất nước lại gắn với trách nhiệm cộng đồng. Anh nghĩ thế nào về nhận định này?
Tôi hoàn toàn đồng ý, và thực ra đó cũng là quan điểm sáng tác của tôi. Nhạc tình là xuất phát từ chính trải nghiệm cá nhân. Khi rung động trước tình yêu, tôi viết để lưu giữ cảm xúc của riêng mình và chia sẻ với những ai có cùng tâm trạng. Còn với nhạc thiếu nhi, tôi coi đó như việc gieo những hạt giống tâm hồn cho trẻ nhỏ. Đó là những hạt giống của “chân - thiện - mỹ”. “Chân” là sự chân thật, thuần khiết; “thiện” là lòng nhân ái, tình yêu thương cha mẹ, thầy cô, bạn bè, thiên nhiên và cả chính bản thân; “mỹ” là cái đẹp, từ vẻ đẹp của tiếng Việt, giai điệu, ca từ. Khi trẻ được nuôi dưỡng bằng những giá trị ấy, đó sẽ trở thành nền tảng quan trọng để các em trưởng thành về nhân cách. Còn nhạc về quê hương, đất nước lại gắn liền với trách nhiệm cộng đồng. Nó không chỉ là sự bày tỏ tình yêu Tổ quốc, mà còn là cách giữ gìn lịch sử, truyền tải niềm tự hào và tinh thần đoàn kết đến khán giả. Khi viết nhạc về đất nước, tôi cũng mong mình góp phần thắp lên ngọn lửa yêu nước, để lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng, đến với khán giả của mình.
Khi thấy học sinh, sinh viên ở nhiều trường đồng loạt cover, đồng diễn ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”, anh có bất ngờ không?
Tôi thực sự bất ngờ và rất vui mừng. Bởi ca khúc này không chỉ dừng lại như một “hit” giống các bài tình ca trước đây, mà đã trở thành một làn sóng, một sân chơi để học sinh, sinh viên bày tỏ tình yêu nước theo cách riêng của mình. Qua đó, các em còn thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa thầy cô và học trò trong mỗi ngôi trường, cũng như khắp nơi trên cả nước. Điều quan trọng là những thông điệp, tư tưởng trong bài hát đã được lan tỏa một cách tự nhiên, đầy hứng khởi, tạo cảm hứng cho thế hệ trẻ. Đặc biệt, khi các em thiếu nhi - những chủ nhân tương lai của đất nước hát vang ca khúc này, tôi càng cảm thấy tự hào và hạnh phúc.
Phiên bản mới với ca sĩ Tùng Dương tại Concert Quốc gia “Tổ Quốc trong tim” đem lại cho anh trải nghiệm và cảm xúc như thế nào?
Đó là một trải nghiệm vô cùng đặc biệt, có lẽ cả đời một nhạc sĩ chỉ cần một lần như vậy thôi cũng đã đủ hạnh phúc. Trước hơn 50.000 khán giả cùng hòa giọng trong ca khúc của mình, tôi cảm giác như đang sống trong một giấc mơ. Bản thân tôi cũng là một trong số 50.000 người ấy, cất tiếng hát và thấy lòng rưng rưng xúc động, tràn đầy tự hào. Điều khiến tôi càng mãn nguyện hơn là bài hát đã được truyền tải đúng tinh thần mà tôi mong muốn, lời ca vang lên đầy đủ, mạnh mẽ, hào hùng và ngập tràn năng lượng. Đó thực sự là khoảnh khắc tuyệt vời trong sự nghiệp sáng tác của tôi.
Anh nhìn nhận vai trò của mạng xã hội ra sao trong việc biến một ca khúc ý nghĩa thành trào lưu lan tỏa đến hàng triệu người trẻ?
Mạng xã hội đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đó chính là “sân chơi” và gần như là “thế giới thứ hai” của giới trẻ. Nếu muốn âm nhạc tiếp cận được thế hệ này, chắc chắn không thể thiếu mạng xã hội. Tôi cho rằng, thay vì né tránh hay chối bỏ, chúng ta nên biết lắng nghe, tận dụng và thích nghi với sự phát triển của công nghệ. Đó là xu thế không thể đảo ngược, và chỉ khi hòa nhập vào môi trường ấy, âm nhạc mới thật sự lan tỏa rộng rãi. May mắn là trong quá trình này, tôi nhận được sự đồng hành của nhiều producer trẻ. Với khả năng nắm bắt xu hướng và tiếp cận nhanh với khán giả, họ đã giúp ca khúc đến với công chúng, đặc biệt là giới trẻ, một cách tự nhiên và nhanh chóng nhất.
Thông điệp “Viết tiếp câu chuyện hòa bình” mà anh muốn gửi đến thế hệ trẻ hôm nay là gì?
Đó chính là lòng biết ơn. Tôi tin rằng biết ơn là nền tảng của mọi điều tốt đẹp. Chúng ta cần nhìn về quá khứ để thấy rõ những mất mát, hy sinh mà cha ông đã trải qua, những dòng máu và xương thịt đã ngã xuống, những thanh niên tuổi mười tám, đôi mươi ra đi mãi không trở về, những bà mẹ mất con, những gia đình mất đi người thân yêu nhất. Khi bước vào bảo tàng, thấy lại những mảnh đất từng bị “bom cày, đạn xới”, chúng ta mới thật sự cảm nhận sâu sắc giá trị của hòa bình và trân trọng cuộc sống yên bình mình đang có hôm nay. Từ lòng biết ơn ấy, sẽ nảy sinh sự trân trọng, trân trọng hòa bình, trân trọng từng khoảnh khắc bình yên. Và khi đã biết trân trọng, chúng ta sẽ có khát vọng cống hiến, giữ gìn, phát triển và làm cho những giá trị ấy trở nên bền vững, tốt đẹp hơn. Để những giá trị tốt đẹp ấy, những giá trị truyền thống lịch sử sẽ được kéo dài, được vững bền mãi. Đó chính là thông điệp cốt lõi tôi muốn gửi gắm trong ca khúc này.
Sau hiện tượng lần này, anh có dự định tiếp tục viết thêm những ca khúc về đất nước, hòa bình, lòng tự hào dân tộc không?
Tôi luôn trung thành với trái tim và cảm xúc của mình. Nếu có một câu chuyện, một khoảnh khắc nào đó thực sự chạm đến sự rung động trong tim, tôi chắc chắn sẽ viết. Và tôi cũng mong muốn có thể dần hoàn thiện một “bức tranh âm nhạc” đầy đủ hơn về đề tài quê hương, đất nước.
Trong vai trò một nghệ sĩ, anh thấy trách nhiệm lớn nhất của mình với xã hội hiện nay là gì? Nếu phải tự định nghĩa hành trình âm nhạc của mình chỉ bằng một câu, anh sẽ chọn câu nào?
Tôi nghĩ trách nhiệm lớn nhất của một nhạc sĩ là lan tỏa những thông điệp đẹp, ý nghĩa và nhân văn. Trước đây, tôi từng nghĩ viết nhạc chỉ đơn giản là kể câu chuyện tình yêu của riêng mình. Nhưng đến hôm nay, tôi nhận ra âm nhạc còn có sức mạnh lớn hơn nhiều, nó có thể thay đổi suy nghĩ, thái độ, ước mơ và khát vọng của một con người; từ đó ảnh hưởng đến một gia đình, một cộng đồng, thậm chí một đất nước và cả thế giới. Với tôi, đó mới là ý nghĩa lớn nhất của một bài hát và cũng là sứ mệnh của một nhạc sĩ. Nếu phải định nghĩa hành trình âm nhạc của mình bằng một câu, thì đó chính là: “Tôn vinh và lan tỏa những điều tốt đẹp trong cuộc sống.”
