Nhạc sĩ Văn Cao - người đã hiến dâng cho đất nước bản Quốc ca bất hủ

Nhạc sĩ Văn Cao.

Theo tư liệu trong cuốn sách “Văn Cao – người đi dọc biển” của nhạc sĩ Thụy Kha, năm 1976, năm ra đời bài “Mùa xuân đầu tiên” như một tiếng reo vui, lần đầu tiên Văn Cao kể về hoàn cảnh ra đời của bài Tiến quân ca. Đó là vào năm 1944, khi cuộc đấu tranh cách mạng đang ở cao trào, nhạc sĩ Văn Cao gặp Vũ Quý, một cán bộ Việt Minh. Ông Vũ Quý đề nghị Văn Cao thoát ly đi hoạt động cách mạng và giao nhiệm vụ đầu tiên cho Văn Cao là sáng tác một bài hát cho quân đội cách mạng. Văn Cao lúc ấy, chưa biết đến chiến khu, chỉ biết những con đường Phố Ga, đường Hàng Bông, đường Bờ Hồ (Hà Nội) theo thói quen đi và cũng chưa gặp các chiến sĩ quân đội cách mạng trong khóa quân chính đầu tiên và không biết họ hát như thế nào... tác giả “đang nghĩ cách viết một bài hát thật giản dị cho họ có thể hát được…”.

Ông đã trăn trở, tìm kiếm những âm thanh, hình ảnh trong buổi chiều đi dọc các con phố Hà Nội… và ông đã viết được những nét nhạc đầu tiên của bài “Tiến quân ca”. Ông đã chỉnh sửa và hoàn thiện bài hát nhiều ngày sau đó tại căn gác số 45 Nguyễn Thượng Hiền, Hà Nội trong những ngày đông ảm đạm, đói, rét, khổ cực.

“Đoàn quân Việt Nam đi,

Chung lòng cứu quốc

Bước chân rộn vang trên đường gập ghềnh xa…”.

Ngày 19/8/1945, tại Quảng trường Nhà hát Lớn, trong cuộc nổi dậy cướp chính quyền về tay nhân dân đánh dấu thành công của Tổng khởi nghĩa tháng Tám, cờ đỏ sao vàng đã được kéo lên và vang lên bài “Tiến quân ca” với sự có mặt của hàng chục vạn đồng bào.

Ngày 2/9/1945, ở Quảng trường Ba Đình lịch sử, “Tiến quân ca” lại vang lên trong sự xúc động của hàng triệu đồng bào.

Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập, năm 1946, Quốc hội khóa I đã chính thức quyết định chọn “Tiến quân ca” làm Quốc ca Việt Nam. Trong bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam năm 1946, tại Điều 3, ghi rõ: Quốc ca là bài “Tiến quân ca”.

Đã 80 năm trôi qua, Quốc ca đã trở thành hành khúc, đồng hành cùng dân tộc, cùng nhân dân Việt Nam trong suốt những năm tháng lâu dài và gian khổ đấu tranh giành độc lập, thống nhất và xây dựng Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa.

Gia đình nhạc sĩ Văn Cao hiến tặng “Tiến quân ca” cho đất nước và nhân dân Việt Nam, ngày 15/07/2016. Ảnh: VGP.

80 năm qua, biết bao nhiêu thế hệ người Việt Nam đã thuộc lòng “Tiến quân ca”, bản nhạc như lời hiệu triệu, như được cất lên từ tiếng gọi của non sông gấm vóc Việt Nam. Sức mạnh tinh thần mà bản Quốc ca trao truyền cho mọi thế hệ người Việt Nam không thể tính bằng giá trị cụ thể. Bởi thế mà theo di nguyện của nhạc sĩ, gia đình đã hiến tặng bản quyền "Tiến quân ca" cho Tổ quốc và nhân dân Việt Nam.

“Tiến quân ca” đã đủ làm nên một tên tuổi lớn, một sự nghiệp lớn nhưng Văn Cao không chỉ có hiến dâng cho đất nước Quốc ca, ông còn là một nhạc sĩ lớn của nền tân nhạc Việt Nam với "Buồn tàn thu", "Thiên thai", "Bến xuân", "Thu cô liêu", "Cung đàn xưa", "Đàn chim Việt"... mà mỗi tác phẩm đều là một tuyệt tác.

Sau này trong những năm tháng kháng chiến ông còn sáng tác "Bắc Sơn", "Làng tôi", “Hải quân Việt Nam", "Trường ca sông Lô", "Tiến về Hà Nội"... đều là những tác phẩm lớn.

Đặc biệt, đến năm 1976, sau khi nước nhà thống nhất, đời sống riêng của nhạc sĩ sau những năm buồn bã cũng đã vui lên, trái tim ngập tràn cảm xúc của ông đã cho ra đời một bản nhạc trác tuyệt khác, nhạc phẩm "Mùa xuân đầu tiên" như một tiếng reo vui “Từ đây người biết yêu người...”

Nhạc sĩ Văn Cao tên thật là Nguyễn Văn Cao, sinh ngày 15/11/1923, tại Lạch Tray, Hải Phòng, nhưng quê gốc ở thôn An Lễ (huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định cũ).

Ngày 10/7/1995, sau một thời gian mắc bệnh ung thư phổi, nhạc sĩ Văn Cao mất tại bệnh viện Hữu Nghị, Hà Nội.

Năm 1996, một năm sau khi mất, nhạc sĩ Văn Cao được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh trong đợt trao giải đầu tiên. Ông cũng đã được Nhà nước Việt Nam trao tặng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Ba,...

Tên ông cũng được đặt cho nhiều con phố đẹp ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Huế, Đà Nẵng, Nam Định (cũ),...

Khôi Nguyên