Nhận diện tính ghen tuông và thói đố kỵ

Ghen ghét đố kỵ người khác, nói chung là một điều vô lý. Dù ta có ghen tức với người khác thế nào đi chăng nữa thì ta cũng không ngăn cản họ bớt giàu có hơn hoặc làm cho họ giảm mất những đức tính tốt đi. Có chăng nó chỉ làm cho chúng ta thêm đau khổ mà thôi. Ngoài ra, có gì đáng lên án hơn khi chỉ vì ganh ghét mà chúng ta tìm mọi cách phá những thành công và sự giàu sang của người khác. Bảo đảm không cần phải nghi ngờ gì hết, không chóng thì chầy, sự đố kỵ ấy sẽ quật ngược lại mà hại đến chúng ta.

Ghen ghét đố kỵ vì một lý do nào đi chăng nữa cũng là điều sai trái. Xã hội ngày nay được sung túc là do liên quan đến nhiều người, nhiều yếu tố khác nhau. Một khi có đôi ba người trong xã hội thành công thì đó chính là “lợi tức” của toàn xã hội gặt hái được, và suy cho cùng thì thành công của họ cũng đem lại lợi ích cho mỗi người chúng ta. Khi ta gặp được những người thành công trong xã hội thì ta phải nhận định rõ ràng, cái thành công của họ rồi cũng đem lại tác dụng tốt cho chính ta. Như thế chúng ta hãy vui với thành công của người thay vì cứ lấy đó mà giận dữ, đố kỵ để tự hành hạ thân mình.

Lẽ thường, một khi yêu thích ai thì ta vui với thành công của họ, còn không thì ngược lại. Nhưng đúng hơn mà nói, chúng ta cũng nên vui với những thành công của người không quen biết, không đem lại lợi ích trực tiếp cho mình. Nếu những người này thành công thì xã hội cũng sẽ được hưởng một phần tốt đẹp nào đó.

Càng có nhiều người thành công thì xã hội càng thêm tiến bộ. Thành công này, dĩ nhiên là phải có thành công đạo đức đi kèm. Nếu chỉ nghĩ đến riêng tư thì chúng ta không bao giờ có thể đem lại cơm no áo ấm và cuộc sống hạnh phúc cho toàn xã hội được. Xã hội muốn tiến bộ thì cần phải có số đông những người tài giỏi, đạo đức, chịu khó làm việc.

Nhưng ngay cả trường hợp chúng ta biết rõ có người giàu có và thông minh hơn mình nhưng họ chỉ chăm lo cho cuộc sống riêng tư của họ mà xã hội không được hưởng lợi ích gì hết thì chúng ta cũng không nên đố kỵ. Thử hỏi, có lợi ích gì cho chúng ta không, một khi chúng ta cứ quay cuồng ganh tỵ cùng họ? Và tại sao người khác lại không có được cái mà chính chúng ta cũng mong ước?

Tôi dành nhiều cảm thông cho việc ghen tuông hơn là đố kỵ, mặc dù đây cũng là một cảm giác không tốt. Cảm giác ấy xuất hiện khi chúng ta bị người bạn đời lợi dụng lòng tin tưởng của mình. Thí dụ, hai người thương yêu nhau thực sự rồi đi đến quyết định cùng chung sống. Họ hiểu nhau và hoàn toàn đặt tin tưởng ở nhau, họ sinh con và quyết định xây dựng cuộc sống gia đình hạnh phúc. Nếu ngày nào đó, một trong hai người đi yêu người khác, thì ghen tuông xảy ra là điều dễ hiểu.

Dalai Lama

(Phương Tôn chuyển ngữ)