Nhân rộng mô hình 'cổng trường an toàn': Hà nội hướng tới văn hóa giao thông bền vững

Hàng loạt “cổng trường an toàn” ra đời

Vừa qua, tại Trường Tiểu học Vạn Phúc (quận Hà Đông), Ban An toàn giao thông TP Hà Nội phối hợp cùng tổ chức Vital Strategies, đại diện Quỹ Bloomberg Philanthropies tổ chức cuộc họp kỹ thuật và tham quan thực tế trong khuôn khổ Dự án Sáng kiến Bloomberg Philanthropies vì An toàn giao thông Đường bộ Toàn cầu, giai đoạn 2021-2025.

Theo ông Nguyễn Đức Toàn, Trưởng phòng Quản lý đường sắt đô thị (Sở Xây dựng Hà Nội), điều phối viên dự án, hợp phần hạ tầng tập trung vào thiết kế lại không gian giao thông quanh cổng trường, nhằm giảm thiểu nguy cơ va chạm và nâng cao tính an toàn. Các hạng mục như bổ sung dải phân cách mềm, sơn kẻ đường, bố trí biển báo, gờ giảm tốc, vùng chờ phụ huynh – học sinh... được thực hiện trên cơ sở đánh giá thực tế về mật độ phương tiện và đặc thù từng khu vực.

Mô hình “Cổng trường an toàn giao thông” tại Hà Nội thời gian gần đây giúp thay đổi cách ứng xử của cộng đồng với không gian quanh trường học

Từ năm 2023 đến nay, mô hình đã được thí điểm tại bốn điểm trường gồm: Nguyễn Du (Hà Đông), Xuân Đỉnh (Bắc Từ Liêm), Sài Sơn (Quốc Oai) và Vạn Phúc (Hà Đông). Ghi nhận tại những nơi này cho thấy hiệu quả rõ rệt, tình trạng ùn tắc giảm đáng kể, gần như không còn xảy ra va chạm nghiêm trọng.

Điều đáng chú ý là mô hình không chỉ dừng ở việc cải tạo hạ tầng, mà còn chuyển hướng tư duy quản lý giao thông: từ điều tiết, xử lý sang bảo vệ, phòng ngừa. Việc thiết kế giao thông lấy trẻ em làm trung tâm không chỉ phản ánh sự tiến bộ trong quản trị đô thị, mà còn thể hiện trách nhiệm của chính quyền đối với an toàn cộng đồng.

Giao thông đô thị không thể điều chỉnh bằng mệnh lệnh hành chính thuần túy. Hiệu quả của mô hình “Cổng trường an toàn” trước hết đến từ sự đồng thuận của người dân. Khi phụ huynh hiểu rằng việc thu hẹp lòng đường hay đặt gờ giảm tốc không phải gây phiền toái mà là để bảo vệ con em mình, họ sẵn sàng chấp nhận và hợp tác.

Theo ông Toàn, yếu tố địa hình, không gian và thói quen sinh hoạt của từng khu vực rất khác nhau, nên mô hình phải được áp dụng linh hoạt, tránh rập khuôn. Chính quyền cơ sở và nhà trường giữ vai trò trọng tâm trong việc tuyên truyền, điều tiết giờ đón, trả học sinh và hướng dẫn phụ huynh dừng đỗ đúng nơi quy định. Đây cũng là yếu tố then chốt quyết định tính bền vững của mô hình trong giai đoạn nhân rộng.

Ông Phạm Vũ Hùng, Phó Giám đốc Công ty CP Quản lý và Xây dựng đường bộ I Hà Tây là đơn vị trực tiếp thi công, cho biết quá trình phối hợp với chuyên gia quốc tế giúp đơn vị nâng cao năng lực tổ chức giao thông dựa trên dữ liệu. Các chi tiết như gờ giảm tốc cao 9 cm, sơn phản quang, vùng chờ phụ huynh hay cọc tiêu mềm đều được tính toán kỹ lưỡng trên cơ sở nghiên cứu hành vi người điều khiển phương tiện.

Đó là sự khác biệt giữa “làm đường” theo thói quen và “tổ chức giao thông” theo khoa học – bước chuyển quan trọng trong quản lý hạ tầng đô thị.

Hướng đến chính sách dài hạn

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Nguyễn Quốc Phong khẳng định, sau hơn một năm triển khai, dự án đã mang lại những thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi của học sinh, phụ huynh, giáo viên. Đây là nền tảng quan trọng để thành phố tiếp tục mở rộng mô hình.

Theo Dự án sáng kiến Bloomberg Philanthropies vì ATGT đường bộ toàn cầu, giai đoạn 2021-2025, Hà Nội sẽ làm lối đi bộ nổi cho học sinh sang đường có kết cấu bằng bê tông nhựa (atphalt), chiều cao 9 cm, được kẻ bằng sơn dẻo nhiệt màu trắng - vàng, có phản quang để tăng khả năng nhận diện. Đồng thời sắp xếp lại vị trí đỗ xe cho phụ huynh, lòng đường được thu hẹp bằng các cọc tiêu trụ dẻo. Tại một số khu vực có thể cắm biển hạn chế tốc độ, hạn chế phương tiện trong giờ cao điểm. Thời gian thi công bắt đầu từ ngày 2/12. Mục tiêu của Dự án là nhằm nâng cao mức độ an toàn giao thông nhằm giảm thiểu tử vong và thương tích liên quan đến tai nạn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội, thông qua sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế về mặt kỹ thuật, đào tạo và nguồn lực trong các lĩnh vực: tuyên truyền, cưỡng chế, kỹ thuật hạ tầng giao thông và giám sát, thống kê dữ liệu về tai nạn giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Trước mỗi cổng trường được lắp đặt hệ thống phân luồng giao thông giúp giảm ùn tắc.

Điều đó cho thấy, mô hình “Cổng trường an toàn giao thông” không chỉ là một dự án thí điểm mang tính phong trào, mà đang trở thành hướng đi chiến lược trong xây dựng thành phố an toàn, thân thiện với trẻ em, một tiêu chí của đô thị văn minh hiện đại.

Sự tham gia của các tổ chức quốc tế như Quỹ Bloomberg Philanthropies, Vital Strategies còn mở ra cơ hội để Hà Nội tiếp cận phương pháp quản trị giao thông tiên tiến, học hỏi cách làm của nhiều quốc gia phát triển trong việc thiết kế đường phố an toàn và thu thập dữ liệu tai nạn giao thông làm căn cứ hoạch định chính sách.

Từ mô hình kỹ thuật đến văn hóa giao thông bền vững

Bàn về an toàn giao thông, không thể chỉ nói đến hạ tầng hay chế tài. Gốc rễ của vấn đề nằm ở văn hóa tham gia giao thông, yếu tố được hình thành từ nhận thức và hành vi của mỗi cá nhân.

Khi những đứa trẻ được dạy cách sang đường đúng luật, được quan sát người lớn tuân thủ quy định, thì chính các em sẽ trở thành “hạt nhân” lan tỏa thói quen văn minh trong tương lai. Bởi vậy, mỗi “cổng trường an toàn” không chỉ bảo vệ học sinh hôm nay, mà còn gieo nền nếp giao thông cho cả một thế hệ sau.

Theo bà Kelly Larson, Giám đốc Chương trình an toàn giao thông của Quỹ Bloomberg Philanthropies, mỗi năm thế giới có khoảng 1,3 triệu người tử vong vì tai nạn giao thông. “Đó không phải là con số mang tính ngẫu nhiên, mà phản ánh mức độ an toàn của hệ thống giao thông đô thị. Việc can thiệp dựa trên bằng chứng là cách hiệu quả để giảm thiểu thương vong,” bà nhấn mạnh.

Từ góc nhìn đó, Hà Nội đang bước những bước đi đúng hướng: tiếp cận quản lý giao thông dựa trên dữ liệu, tăng cường phối hợp giữa cơ quan nhà nước, nhà trường và cộng đồng dân cư, đồng thời đề cao giá trị an toàn con người trong mọi quyết sách phát triển hạ tầng.

Nhìn ở tầm dài hạn, “Cổng trường an toàn giao thông” là mô hình nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn. Nó cho thấy sự chuyển dịch trong tư duy quản trị – từ quản lý theo sự vụ sang xây dựng môi trường an toàn cho người dân. Nếu được duy trì và mở rộng với cách làm bài bản, mô hình này hoàn toàn có thể trở thành hạt nhân hình thành văn hóa giao thông đô thị mới.

Một thành phố văn minh không chỉ được đo bằng chiều cao của những tòa nhà hay độ rộng của đại lộ, mà còn ở chỗ một đứa trẻ có thể sang đường an toàn sau giờ tan học. Khi mỗi cổng trường trở thành một “vùng an toàn”, Hà Nội sẽ tiến thêm một bước trên hành trình xây dựng đô thị nhân văn, nơi phát triển và an toàn được đặt song hành.

Mỗi “cổng trường an toàn” được hình thành không chỉ nhờ vài nét sơn kẻ hay biển báo, mà là kết quả của một quá trình phối hợp đồng bộ giữa chính quyền, trường học, phụ huynh và toàn xã hội. Khi trẻ em được an toàn ngay trước cổng trường, đó cũng là thước đo cho sự văn minh của đô thị và hiệu quả của các chính sách hướng tới con người.

Hà Nội đang có cơ hội để mô hình này trở thành một tiêu chuẩn trong quy hoạch giao thông đô thị, nơi mỗi tuyến phố, mỗi nút giao đều được thiết kế vì sự an toàn và hạnh phúc của công dân nhỏ tuổi. Điều quan trọng hơn cả, từ những điều chỉnh nhỏ ở cổng trường hôm nay, một thế hệ tương lai có thể lớn lên trong môi trường văn hóa giao thông tử tế, biết tôn trọng luật lệ và mạng sống con người. Khi đó, “cổng trường an toàn” không chỉ là một mô hình, mà là biểu tượng của một thành phố đáng sống, bắt đầu từ những bước chân nhỏ bé nhất.

Hoài Anh