Nhân rộng mô hình thu gom rác thải trên biển

Rác thải được ngư dân thu gom từ ngoài biển đưa về cảng cá Dân Phước để xử lý. Ảnh: ANH NGỌC

Cơ quan Hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp vừa phối hợp với Trung tâm Chuyển giao công nghệ và thủy sản Việt Nam, Hội Nghề cá Phú Yên tổ chức hội thảo báo cáo kết quả sơ bộ thực hiện dự án thí điểm Thu gom rác thải nhựa ngoài biển với sự đồng thuận của cộng đồng ngư dân được triển khai tại TX Sông Cầu. Qua hội thảo này, các đại biểu đánh giá mô hình đạt được những kết quả bước đầu và đưa ra những giải pháp trong thời gian tới.

Bước đầu mang lại hiệu quả

Dự án thí điểm Thu gom rác thải nhựa ngoài biển với sự đồng thuận của cộng đồng ngư dân được triển khai tại cảng cá Dân Phước, phường Xuân Thành (TX Sông Cầu) từ tháng 3/2021 đến nay. Dự án này sẽ hỗ trợ và khuyến khích ngư dân địa phương thu gom và mang rác thải mắc vào lưới đánh cá về các điểm thu gom trên bờ; xây dựng mô hình cộng đồng ngư dân tham gia thu gom rác thải nhựa trên biển tại khu vực cảng cá Dân Phước; nâng cao nhận thức của cộng đồng ngư dân về vấn đề rác thải nhựa; thành lập và vận hành đội ngư dân xung kích; chia sẻ kinh nghiệm triển khai dự án để nhân rộng mô hình tại các cảng khác.

Ngư dân Trần Chí Thượng, chủ tàu cá PY94202TS, hành nghề lưới kéo ở khu phố Vạn Phước, phường Xuân Thành, cho biết: Tình trạng ô nhiễm môi trường khu vực biển gần bờ, đặc biệt là khu vực vịnh Xuân Đài thời gian qua là rất nghiêm trọng. Khi biết có dự án thí điểm Thu gom rác thải nhựa ngoài biển, gia đình tôi đã đăng ký tham gia. Dự án này đến nay đã thành công bước đầu, một lượng lớn rác thải ngoài biển đã được ngư dân đưa vào bờ để xử lý. Một thành công khác đó là ý thức bảo vệ môi trường của người dân, đặc biệt là ngư dân đã được nâng cao, mọi người cùng chung tay bảo vệ môi trường, làm sạch môi trường biển, đầm vịnh. Tuy nhiên, số lượng tàu cá và ngư dân tham gia mô hình này chưa nhiều, sau khi kết thúc dự án, tỉnh cần quan tâm đầu tư, duy trì mô hình này và nhân rộng ra các địa phương khác trong tỉnh.

Dự án thí điểm Thu gom rác thải nhựa ngoài biển với sự đồng thuận của cộng đồng ngư dân được triển khai tại cảng cá Dân Phước từ tháng 3/2021 và sẽ kết thúc vào cuối tháng 3/2022. Đến nay có 37 tàu đánh cá lưới kéo đáy với khoảng 160 ngư dân ở TX Sông Cầu tham gia dự án này. Do tình hình dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, thời gian hoạt động bắt đầu từ tháng 10/2021 đến nay. Ông Hà Viên, Giám đốc Ban quản lý Cảng cá Phú Yên, cho biết: Đến nay, hơn 6 tấn rác thải biển đã được thu gom. Khi rác đưa về đến cảng cá Dân Phước sẽ được phân loại, trong đó có hơn 1,5 tấn rác thải có thể tái chế, còn lại được đưa đến bãi rác của thị xã để xử lý.

Bà Fanny Quertamp, chuyên gia cao cấp dự án Suy nghĩ lại về nhựa - Giải pháp kinh tế tuần hoàn cho rác thải biển, đại diện Cơ quan Hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp tại Việt Nam, cho biết: Dự án Suy nghĩ lại về nhựa - Giải pháp kinh tế tuần hoàn cho rác thải biển do Liên minh châu Âu và Bộ Hợp tác kinh tế và phát triển Liên bang Đức tài trợ với kinh phí 10 triệu euro, được triển khai tại 7 quốc gia; Cơ quan Hợp tác Đức và Cơ quan Hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp thực hiện. Ở Phú Yên được triển khai thí điểm tại TX Sông Cầu, với nguồn vốn 65.000 euro. Mục tiêu của dự án là hỗ trợ quá trình chuyển đổi hướng đến sản xuất và tiêu dùng bền vững đối với sản phẩm nhựa ở Đông Á và Đông Nam Á nhằm góp phần giảm đáng kể rác thải biển; góp phần tăng cường quan hệ hợp tác của EU với các nước trong khu vực trong các lĩnh vực của kinh tế tuần hoàn, giảm rác thải nhựa và rác thải biển như đã nêu trong chiến lược EU về nhựa.

Sau khi đưa vào cảng cá Dân Phước, rác thải được phân loại và xử lý. Ảnh: ANH NGỌC

Cần duy trì và nhân rộng mô hình

Ông Rui Ludovino, Tham tán thứ nhất, Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam, cho biết: Ô nhiễm nhựa chính là một mối lo ngại mang tính toàn cầu, đang gây ra các vấn đề về môi trường, kinh tế và sức khỏe. Mỗi năm, hơn 8 triệu tấn rác thải đổ ra biển. Nếu chúng ta tiếp tục gây ô nhiễm với tốc độ như hiện nay, thì tới năm 2050 lượng nhựa trên biển sẽ nhiều hơn lượng cá. Đông Á và Đông Nam Á thuộc khu vực điểm nóng chính của thế giới về tình trạng rò rỉ rác thải nhựa ra đại dương và những tác động tiềm tàng đối với đa dạng sinh học. Điều này có thể bắt nguồn từ một số nguyên nhân như hoạt động quản lý chất thải rắn, thu gom - xử lý nước thải còn yếu, thiếu cơ sở hạ tầng và do người dân thiếu ý thức. Rác thải nhựa trên biển đang đe dọa nghiêm trọng đến sinh vật biển và ảnh hưởng đến chính con người chúng ta. Hơn bao giờ hết, con người cần nhìn nhận rõ hơn những tác hại này và có biện pháp xử lý kịp thời ngay bây giờ.

Theo thống kê, hiện mỗi gia đình sử dụng trung bình 1kg túi ni lông/tháng, trong đó hơn 80% bị thải bỏ sau khi dùng một lần. Việc thải bỏ rác thải nhựa ra biển, các đầm vịnh sẽ đe dọa phá hủy các hệ sinh thái biển, ô nhiễm môi trường biển, giảm nguồn lợi thủy sản. Ông Lâm Duy Dũng, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu, cho biết: Nhằm triển khai tốt Chương trình hành động của Tỉnh ủy về tăng cường công tác bảo vệ môi trường, UBND TX Sông Cầu kêu gọi toàn thể người dân trên địa bàn cùng nhau nhận thức và hành động, làm cho môi trường ngày càng xanh - sạch - đẹp. Mỗi cá nhân, gia đình, ngư dân, cơ sở sản xuất, kinh doanh… hãy tích cực tham gia giảm thiểu rác thải, nhất là rác thải nhựa, không thải bỏ rác thải bừa bãi xuống đầm, vịnh, biển; hãy làm cho biển thật sạch và đẹp, làm cho cuộc sống của chúng ta ngày càng tốt hơn.

Rác thải nhựa đã ảnh hưởng và gây ô nhiễm nghiêm trọng đến môi trường, đặc biệt là môi trường ven biển. Thời gian qua, ngành TN-MT, ngành NN-PTNT và các địa phương đã đưa ra nhiều giải pháp, triển khai nhiều hoạt động với mục tiêu khuyến khích người dân chung tay bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì hiện nay ở Phú Yên vẫn còn những mặt hạn chế, tồn tại về môi trường, đặc biệt là vấn đề ô nhiễm môi trường biển, ô nhiễm môi trường tại các đầm vịnh ven biển. Tại vịnh Xuân Đài (TX Sông Cầu) đã từng xảy ra nhiều đợt ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, nổi bật nhất là sự cố ô nhiễm môi trường xảy ra vào tháng 5/2017 đã làm thủy sản tự nhiên và thủy sản nuôi ở vịnh Xuân Đài chết hàng loạt.

“Dự án thí điểm Thu gom rác thải nhựa ngoài biển với sự đồng thuận của cộng đồng ngư dân được triển khai tại cảng cá Dân Phước bắt đầu giải quyết được việc thu gom rác thải trên biển, giải quyết vấn đề ô nhiễm hữu cơ tầng đáy tại khu vực biển ven bờ. Phú Yên mong muốn tiếp tục hợp tác, nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ của Liên minh châu Âu, Bộ Hợp tác kinh tế và phát triển Liên bang Đức, Cơ quan Hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp, Cơ quan Hợp tác Đức và nhiều tổ chức quốc tế trong việc triển khai dự án xử lý ô nhiễm môi trường”, ông Nguyễn Thái Hòa, Phó Giám đốc Sở TN-MT nói.

Sở TN-MT sẽ phối hợp với Sở NN-PTNT và các địa phương ven biển tham mưu cho UBND tỉnh tiếp tục duy trì mô hình thu gom rác thải trên biển sau khi dự án kết thúc, đồng thời nhân rộng mô hình này ra các địa phương ven biển, đặc biệt là tại các cảng cá trên địa bàn tỉnh. Sở TN-MT mong muốn ngư dân ven biển có những hành động thiết thực cùng chung tay bảo vệ môi trường, cùng tham gia mô hình để từng bước hướng đến một Phú Yên xanh - sạch - đẹp.

Phó Giám đốc Sở TN-MT Nguyễn Thái Hòa

ANH NGỌC