Nhanh chóng lấy ngòi kim đúng cách, giảm biến chứng do ong đốt
Vừa qua, tại Cai Lậy, Đồng Tháp, một bác cao tuổi bị đàn ong lạ ngoài vườn vây đốt khoảng 100 vết trên đầu, cổ, ngực... được hàng xóm đưa đi bệnh viện cấp cứu kịp thời. Để giúp người dân biết cách sơ cứu khi bị ong đốt, chúng tôi xin được chia sẻ như sau.
Trong tự nhiên, không phải loài ong nào cũng để lại kim, còn gọi là ngòi kim, sau khi đốt. Chỉ riêng ong mật, ong ruồi và ong khoái..., kim đốt có gai li ti như lưỡi câu.
Khi đốt, những chiếc gai này móc chặt vào da người, khiến toàn bộ kim cùng túi nọc bị kéo đứt khỏi bụng ong. Con ong sẽ chết, nhưng phần kim còn lại trên da vẫn tiếp tục bơm nọc độc 1 - 2 phút nhờ hệ cơ tự co bóp. Riêng loài ong vò vẽ, ong bắp cày có ngòi trơn, không có gai nên không để lại ngòi và có thể đốt nhiều lần.
Nọc ong mật chứa melittin, phospholipase A2 và nhiều enzyme gây đau, rát, sưng nề. Tuy nhiên, điều đáng lo nhất là ngộ độc toàn thân nếu bị đốt nhiều mũi. Theo y văn, chỉ cần trên 30 - 50 mũi đã có thể gây tổn thương mô, tan máu và tiêu cơ vân.
Trên 100 mũi, nạn nhân có nguy cơ cao rơi vào suy thận cấp, rối loạn điện giải, tăng men gan và thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu sớm. Trẻ em, người lớn tuổi và người có bệnh nền càng dễ diễn tiến nặng. Đáng chú ý, chỉ một mũi ong cũng đủ gây phản vệ ở người cơ địa dị ứng.
Trong các bước xử trí ban đầu, quan trọng nhất là lấy kim ong ra thật sớm, tốt nhất trong 30 giây đầu. Nhưng cách lấy phải đúng. Tuyệt đối không dùng nhíp để nhổ, vì nhíp sẽ kẹp vào túi nọc nằm ngay phía sau mũi kim.
Khi bị bóp, túi nọc hoạt động như đáy một ống tiêm bị ép mạnh, làm toàn bộ độc tố phóng vào da nhanh hơn. Đây chính là lý do nhiều trường hợp sau khi dùng nhíp lại sưng đau nặng hơn.
Vì vậy, người dân lấy kim đúng cách là “cạo ngang” bằng cạnh muỗng ăn canh hay lưỡi dao cùn, thẻ ATM, móng tay gạt ra, hoặc bất cứ vật phẳng nào có mép cứng.
Khi cạo, người dân chỉ cần đặt mép muỗng sát mặt da, ngay dưới kim, rồi quẹt ngang một cái như gạt vết bụi khỏi da. Động tác này giúp hất phần kim ra khỏi da, nhưng không tạo lực nén lên túi nọc nên không làm tăng lượng độc đi vào cơ thể.
Sau khi lấy kim, rửa sạch bằng xà bông, chườm lạnh và theo dõi. Nếu xuất hiện nổi mề đay toàn thân, khó thở, chóng mặt hoặc nếu nạn nhân bị hơn vài chục mũi, cần đưa đến cơ sở y tế ngay để xử trí phản vệ, truyền dịch và theo dõi chức năng thận, men cơ. Những trường hợp trên 100 mũi thường phải được điều trị tại khoa Hồi sức, làm xét nghiệm và có thể cần lọc máu.
Bất cứ loại ong nào chích, người dân không nên coi nhẹ, nhất là ở trẻ em và người có cơ địa dị ứng, người có bệnh nền.
