Nhập khẩu gạo của khu vực tư nhân Nhật Bản tăng mạnh

Theo Nikkei Asia, nhập khẩu gạo của khu vực tư nhân Nhật Bản đã tăng gấp 104 lần trong năm nay do giá gạo trong nước tăng cao khiến các loại gạo nhập khẩu trở nên cạnh tranh hơn, ngay cả khi phải chịu thuế nhập khẩu.

Gạo tại kho dự trữ ở Fukushima, Nhật Bản. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Theo số liệu do Bộ Tài chính Nhật Bản công bố ngày 25/12, tổng lượng nhập khẩu đạt 92.968 tấn trong giai đoạn từ tháng 1 – 11/2025, trong khi con số này chỉ là 897 tấn cùng kỳ năm ngoái.

Lượng gạo nhập khẩu của khu vực tư nhân thường dao động từ 600 - 800 tấn mỗi năm, nhưng đã tăng gấp 4 lần lên khoảng 3.011 tấn trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2025.

Nhập khẩu tư nhân hàng tháng đã đạt mức cao kỷ lục trong tháng 7/2025 với 26.397 tấn.

Chính phủ Nhật Bản đã đặt ra hạn ngạch nhập khẩu gạo miễn thuế là 770.000 tấn mỗi năm. Gạo lương thực chính chiếm tới 100.000 tấn trong số này.

Các công ty tư nhân nhập khẩu gạo vượt quá hạn ngạch này sẽ phải chịu thuế suất 341 yen (2,19 USD) mỗi kg. Mức thuế này được áp dụng để bảo vệ nông dân trồng lúa khỏi sự cạnh tranh về giá từ hàng nhập khẩu.

Tuy nhiên, tình hình thị trường nội địa đã thay đổi. Tháng 11, giá nhập khẩu gạo Mỹ không chịu thuế là 141 yen/kg. Ngay cả khi tính cả thuế, giá thực tế vẫn dưới 500 yen/kg.

Do tình trạng thiếu hụt nguồn cung, giá bán lẻ trung bình của 5 kg gạo nội địa đã duy trì ở mức trên 4.000 yen kể từ tháng 3, tạo lợi thế cho gạo nhập khẩu.

Nhu cầu về gạo nhập khẩu dường như đang tăng lên trong ngành công nghiệp nhà hàng. Colowide, công ty điều hành các quán rượu “izakaya”, đã bắt đầu sử dụng gạo Calrose trồng tại California từ tháng 2/2025. Loại gạo này hiện chiếm khoảng 15% lượng gạo tiêu thụ tại các cơ sở của công ty.

Một đại diện của Colowide cho biết, gạo nhập khẩu từ Mỹ “sẽ giúp chúng tôi ổn định nguồn cung và tối ưu hóa chi phí khi cung và cầu gạo trong nước trở nên khan hiếm”. Công ty dự định tiếp tục sử dụng gạo nhập khẩu miễn là đáp ứng được các yêu cầu về chất lượng, và tùy thuộc vào xu hướng thị trường gạo trong nước.

Giá gạo sản xuất tại Nhật Bản khó có khả năng giảm đáng kể trong ngắn hạn. Các nhà mua sỉ, chẳng hạn như tập đoàn hợp tác xã nông nghiệp JA, đang mua gạo từ nông dân với giá cao hơn. Sau đó, người nhận hàng bán gạo cho các nhà bán buôn. Tính đến tháng 11/2025, các giao dịch này đạt trung bình 36.803 yen cho 60 kg gạo chưa xay xát - tăng khoảng 50% so với năm trước.

Một nhà bán buôn gạo lớn cho biết: “Do nhu cầu về gạo giá rẻ cho mục đích thương mại, chẳng hạn như trong các nhà hàng, rất cao, chúng tôi đang chuyển sang nhập khẩu tư nhân, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải trả thuế, và chúng tôi pha trộn (gạo nhập khẩu) với gạo sản xuất trong nước rồi bán buôn”.

Mặc dù Nhật Bản đã bãi bỏ hạn ngạch sản xuất gạo vào năm 2018, nhưng các khoản trợ cấp nhằm khuyến khích trồng những loại cây trồng khác về cơ bản đã kìm hãm sản lượng gạo trong nước.

Ông Naohiro Yashiro, Giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Nữ Showa ở Tokyo, cho biết: “Sự gia tăng nhập khẩu của khu vực tư nhân phản ánh những hạn chế của các chính sách nông nghiệp nhằm duy trì giá gạo bằng cách hạn chế sản lượng gạo trong nước”.

Theo ông: “Các nước khác đã thu lợi nhờ xuất khẩu những sản phẩm nông nghiệp có tỷ lệ tự cung tự cấp cao. Cần tăng cường khả năng cạnh tranh về giá của gạo sản xuất trong nước bằng cách mở rộng quy mô sản xuất”.

Dưới thời Thủ tướng tiền nhiệm Shigeru Ishiba, Chính phủ Nhật bản đã kêu gọi mở rộng sản xuất lúa gạo. Chính phủ hiện tại của người kế nhiệm ông Ishiba, bà Sanae Takaichi, đang có lập trường thận trọng hơn.

Xuân Giao/vnanet.vn