Nhật Bản đồng hành trong tiến trình phát triển của Việt Nam

Thủ tướng Phạm Minh Chính tọa đàm với các doanh nghiệp Nhật Bản ngày 12/8. (Nguồn: Nhân Dân)

Những năm gần đây, các địa phương Việt Nam đã có những bước chuyển mình đáng kể với tư duy đổi mới trong kỷ nguyên mới. Đại sứ đánh giá thế nào về tiềm năng hợp tác giữa Nhật Bản và các địa phương Việt Nam trong tổng thể quan hệ song phương?

Hai năm trước, vào tháng 11/2023, quan hệ Nhật Bản - Việt Nam đã được nâng cấp lên “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á và trên thế giới” (CSP).

Tháng 4 năm nay, trong chuyến thăm Việt Nam, Thủ tướng Nhật Bản Ishiba Shigeru đã khẳng định với Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính và các nhà lãnh đạo Việt Nam rằng Nhật Bản hoàn toàn ủng hộ định hướng cải cách mà Việt Nam đang triển khai cho “kỷ nguyên mới”, đồng thời nhấn mạnh Nhật Bản sẽ tiếp tục là đối tác không thể thay thế trong tiến trình phát triển đó.

Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki. (Nguồn: VGP)

Mới đây, trong cuộc gặp giữa Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Kuala Lumpur, Malaysia trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 ngày 26/10, hai bên cũng nhất trí thúc đẩy hơn nữa hợp tác song phương trong khuôn khổ CSP.

Những cải cách đang được triển khai dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm là cơ hội tốt để làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác kinh tế Nhật - Việt. Thành quả trong cải cách thủ tục hành chính đã bắt đầu phát huy hiệu quả. Cùng với việc phân cấp mạnh mẽ cho địa phương, đơn giản hóa thủ tục hành chính và sử dụng hiệu quả nguồn vốn ODA, môi trường đầu tư tại Việt Nam sẽ được cải thiện rõ rệt, mở ra nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp Nhật Bản.

Để tiếp tục tăng trưởng bền vững, phát triển kinh tế địa phương đóng vai trò then chốt trong việc đa dạng hóa nền kinh tế quốc gia và thu hẹp chênh lệch thu nhập vùng miền. Hiện nay, việc tăng cường đầu tư và phát triển nguồn nhân lực tại các địa phương đang trở nên vô cùng cấp thiết.

Tại Diễn đàn Hợp tác địa phương Nhật - Việt dự kiến tổ chức tại tỉnh Quảng Ninh ngày 24-25/11, hai nước sẽ cùng nhìn lại những kết quả đạt được trong hợp tác địa phương và thảo luận định hướng cho giai đoạn tới. Diễn đàn với sự tham gia của 16 địa phương Nhật Bản và 30 địa phương Việt Nam hứa hẹn là cơ hội quý báu kết nối nhu cầu và thế mạnh của các địa phương Việt Nam với dòng vốn và doanh nghiệp Nhật Bản, góp phần thúc đẩy hợp tác địa phương giữa hai bên.

Nhật Bản ký kết tài trợ Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia Việt Nam 51 tỷ đồng vốn ODA không hoàn lại ngày 27/2/2025. (Nguồn: Nhân Dân)

Đại sứ đánh giá như thế nào về sức hấp dẫn của các địa phương Việt Nam đối với doanh nghiệp Nhật Bản trong những năm gần đây?

Từ những năm 1990, các doanh nghiệp Nhật Bản đã đầu tư mạnh vào các khu công nghiệp ở ngoại thành Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, tiêu biểu như Khu công nghiệp Thăng Long và các khu công nghiệp tỉnh Bình Dương. Những năm gần đây, vùng Trung Bộ, đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long nổi lên là những điểm đến đầu tư tiềm năng mới.

Điển hình, Tập đoàn Sumitomo đang chuẩn bị phát triển một khu công nghiệp mới tại tỉnh Thanh Hóa, kế thừa kinh nghiệm thành công từ dự án Thăng Long. Tháng 10 năm nay, AEON Việt Nam cũng vừa khai trương trung tâm thương mại lớn tại tỉnh Tây Ninh – cửa ngõ của vùng đồng bằng sông Cửu Long sau 7 dự án quy mô ở nhiều tỉnh, thành khác; đồng thời có kế hoạch mở thêm tại Đồng Tháp, Cần Thơ và Hải Phòng.

Tháng 8 vừa qua, tại thành phố Cần Thơ, hưởng ứng lời kêu gọi của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Hội nghị xúc tiến đầu tư "Gặp gỡ Nhật Bản - Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long" đã được tổ chức với sự tham gia của Liên minh Nghị sĩ Hữu nghị Nhật - Việt dẫn đầu là bà Chủ tịch Obuchi Yuko, khoảng 70 doanh nghiệp Nhật Bản, Phó thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng cùng lãnh đạo các tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, lên tới hơn 300 đại biểu. Hiện tại, Cần Thơ đang có 13 dự án của doanh nghiệp Nhật Bản, tổng vốn đầu tư khoảng 1,6 tỷ USD. Hội thảo đã tạo động lực mới trong thu hút đầu tư vào khu vực và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp địa phương.

Ngày càng nhiều doanh nghiệp Nhật Bản quan tâm đến các đô thị trung tâm ngoài hai thành phố lớn, coi đó là địa bàn đầu tư tiềm năng. Nhật Bản kỳ vọng việc mở rộng và đa dạng hóa các điểm đến đầu tư sẽ góp phần phát huy tiềm năng của các địa phương và thúc đẩy phát triển kinh tế cho Việt Nam.

Được biết, Nhật Bản đang tích cực thúc đẩy hợp tác với Việt Nam trong các lĩnh vực như chuyển đổi xanh, cơ sở hạ tầng và trí tuệ nhân tạo (AI). Đại sứ có thể chia sẻ về những kế hoạch hợp tác cụ thể với địa phương Việt Nam trên các lĩnh vực này?

Các lĩnh vực chuyển đổi xanh (GX), chuyển đổi số (DX), hạ tầng và trí tuệ nhân tạo (AI) là chìa khóa cho bước phát triển kinh tế nhảy vọt của Việt Nam. Nhật Bản sẽ tiếp tục hợp tác tích cực, khi mà các địa phương còn nhiều tiềm năng đầu tư vào các dự án mới và đời sống ngày càng được cải thiện. Đặc biệt trong bối cảnh phân cấp phân quyền cho địa phương đang được đẩy mạnh, các tỉnh thành địa phương trở thành đối tác quan trọng trong triển khai các dự án hợp tác.

Đối với lĩnh vực năng lượng và GX, trong khuôn khổ Sáng kiến Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng 0 (AZEC), hai nước đang thúc đẩy 15 dự án đầu tư trị giá khoảng 20 tỷ USD, bao gồm năng lượng tái tạo như điện gió ngoài khơi và các nhà máy điện LNG. Nhiều doanh nghiệp Nhật Bản dự kiến sẽ tham gia các dự án nhà máy điện khí và LNG đang được xây dựng tại Khánh Hòa, Hưng Yên, Hải Phòng và Cần Thơ.

Ngoài ra, Nhật Bản đang xem xét cấp khoản vay chương trình hơn 300 triệu USD cho lĩnh vực biến đổi khí hậu và GX, dự kiến trong năm nay. Khoản vay này sẽ hỗ trợ tăng cường mô hình tăng trưởng xanh ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, thúc đẩy trồng lúa chất lượng cao và phát thải thấp, đẩy mạnh quản lý rác thải nhờ chuyển đổi số theo mô hình kinh tế tuần hoàn và nâng cao năng lực phòng chống thiên tai trước các hiện tượng bão lũ ngày càng cực đoan do biến đổi khí hậu. Nhật Bản kỳ vọng thúc đẩy hợp tác giữa các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp, trường đại học của hai nước trong các dự án này, qua đó nâng cao khả năng chống chịu và phát triển xanh tại các đô thị địa phương Việt Nam.

Công ty TNHH AEON Việt Nam tổ chức Lễ Khánh thành AEON Tân An, tỉnh Tây Ninh - Trung tâm thương mại (TTTM) thứ 8 của tập đoàn AEON tại Việt Nam ngày 4/10/2025. (Nguồn: Thanh Niên)

Đại sứ kỳ vọng như thế nào về sự phát triển kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới cũng như đóng góp của các địa phương trong nỗ lực này?

Tôi tin tưởng rằng dưới sự lãnh đạo cải cách của Tổng Bí thư Tô Lâm, kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng nhanh hơn nữa. Một nền kinh tế địa phương mạnh mẽ chính là động lực cho sự phát triển quốc gia.

Hơn 30 năm qua, Nhật Bản đã hỗ trợ Việt Nam thông qua ODA, giúp xây dựng hạ tầng kinh tế – xã hội trọng yếu bao gồm cả hạ tầng cơ sở ở địa phương, tạo nền tảng cho doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư và hợp tác kinh doanh tại Việt Nam. Thời gian tới, để tăng cường khả năng chống chịu của các địa phương chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, Nhật Bản sẽ tiếp tục hỗ trợ trang bị cơ sở hạ tầng cơ bản như xây dựng hệ thống cống ngăn xâm nhập mặn do triều cường cho nông sản tại đồng bằng sông Cửu Long, hay phát triển hạ tầng giao thông và thủy lợi tại 4 tỉnh Đông Bắc Bộ và 5 tỉnh miền núi Tây Bắc.

Các địa phương Việt Nam có những giá trị riêng biệt khác với thành thị, không chỉ về kinh tế mà còn về tài nguyên, văn hóa, thiên nhiên, ẩm thực và nghệ thuật. Chẳng hạn, Đà Nẵng đang triển khai Đề án Trung tâm tài chính quốc tế mang dấu ấn riêng, với trọng tâm vào tài chính số và tài chính xanh, kết hợp với các trường đại học trong đào tạo nhân lực – một hướng đi sáng tạo khác biệt với các trung tâm tài chính truyền thống. Chúng tôi kỳ vọng Đà Nẵng sẽ phát triển thành trung tâm tài chính toàn cầu, phối hợp cùng TP. Hồ Chí Minh để thúc đẩy mạng lưới tài chính Việt Nam.

Việc Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn – Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới thứ 9 của Việt Nam vào tháng 7 năm nay cũng là bước tiến quan trọng giúp quảng bá giá trị và sức hấp dẫn của các địa phương Việt Nam ra thế giới.

Sự gắn kết chặt chẽ giữa các địa phương góp phần làm cho giao lưu nhân dân giữa hai nước ngày càng sôi động và đa dạng hơn. Năm 2024, có 710.000 người Nhật Bản thăm Việt Nam và 620.000 người Việt Nam đến Nhật Bản. Hai bên đặt mục tiêu đạt trên 2 triệu lượt khách vào năm 2030. Số lượng người Việt Nam tại Nhật Bản đã tăng hơn 500.000 người trong 10 năm qua và chúng tôi sẽ tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi để Nhật Bản trở thành điểm đến hấp dẫn cho du học sinh và người lao động Việt Nam. Tôi kỳ vọng rằng cùng với cộng đồng hơn 1 triệu người Việt tại Nhật, hai nước sẽ đạt được “ba con số 1 triệu”.

Trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Vy Anh (thực hiện)