Nhật Bản vật lộn với gần 9 triệu 'nhà ma'

Một ngôi nhà trống ở Kanazawa, Ishikawa, Nhật Bản. Ảnh: Toby Howard/Alamy.

Hàng triệu ngôi nhà bỏ hoang có nguy cơ trở thành khu phố ma hoặc bãi rác, ngay cả ở các thành phố lớn, là một trong những hậu quả dễ thấy nhất của tình trạng già hóa dân số ở Nhật Bản.

Hiện có 8,9 triệu ngôi nhà trống hay "nhà ma" chiếm 10,3% tổng số nhà ở. Theo số liệu thống kê mới nhất từ Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản, từ năm 2023, những ngôi nhà này bao gồm các bất động sản không có người cho thuê trong nhiều năm hoặc chủ sở hữu đã từ bỏ quyền sở hữu.

Đến năm 2033, 30,4% nhà ở trên quần đảo sẽ bị bỏ trống hoặc bỏ hoang, nghĩa là trung bình, mỗi hộ gia đình có thể có một ngôi nhà không có người ở bên cạnh, theo một nghiên cứu của Viện nghiên cứu Nomura (NRI).

Nguyên nhân của vấn đề bao gồm thuế thừa kế cao, chi phí phá dỡ nhà không có người ở và gánh nặng thuế đối với đất đai có ít triển vọng bán, phần lớn là ở các vùng nông thôn thưa dân. Thêm vào đó là một quy định địa chính phức tạp và không ràng buộc, cho đến khi cải cách vào tháng 4/2024, cho phép người thừa kế từ bỏ tài sản của họ và biến mất.

Ở một số quận của Tokyo, các nhóm viên chức đi xe đạp đang tìm kiếm những khu vườn rậm rạp, những ngôi nhà có cửa sổ bị vỡ và các dấu hiệu bỏ hoang rõ ràng khác.

Taeko Chiba, một trong năm viên chức của quận Setagaya, một khu dân cư của Tokyo với gần một triệu cư dân, giải thích: "Khi chúng tôi nhận được khiếu nại từ một cư dân bị ảnh hưởng bởi một tòa nhà bỏ hoang, chúng tôi cố gắng tìm ra chủ sở hữu hoặc người thừa kế của tòa nhà đó".

Sau khi tìm thấy chủ sở hữu, các viên chức cố gắng thuyết phục họ đẩy nhanh quá trình phá dỡ - quá trình trở nên khó khăn hơn do thuế tăng khi đất bị bỏ trống.

Tìm kiếm thuật ngữ tiếng Nhật "ngôi nhà trống" trên TikTok sẽ hiển thị các video về đám cháy bùng phát ở những ngôi nhà bỏ hoang, các tòa nhà tràn ngập rác hoặc bị động vật hoang dã tấn công. Ngoài ra còn có các ví dụ về cách các bất động sản bị bỏ hoang hoàn toàn đang được chuyển đổi thành nhà mới, văn phòng chung hoặc nhà khách. Wataru Sakakibara, chuyên gia tại NRI, giải thích rằng việc cải tạo những ngôi nhà cũ để chia sẻ - một xu hướng được thúc đẩy bởi hình thức làm việc từ xa và việc làm bấp bênh trong giới trẻ - chỉ là một phần của giải pháp.

Theo Sakakibara, vấn đề nhà bỏ hoang là kết quả của nền văn hóa "bỏ đi và đổi mới" của Nhật Bản, bắt nguồn từ vị trí địa lý đất nước là một quần đảo núi lửa dễ xảy ra thiên tai. Nền văn hóa này đã tạo ra những ngôi nhà gỗ hai tầng thường được thay thế sau 30 năm.

"Để ngăn chặn sự gia tăng của những ngôi nhà bỏ trống, phải ngăn chặn sự suy giảm tỷ lệ sinh", chuyên gia tiếp tục. Sakakibara giải thích rằng bất chấp sự suy thoái kinh tế, các quy định khuyến khích xây dựng được đưa ra sau Thế chiến thứ hai và cần thiết trong giai đoạn tăng trưởng cao vẫn tồn tại. Vòng đời ngắn ngủi của những ngôi nhà Nhật Bản đã tạo ra một thị trường bất động sản trị giá hàng triệu USD "khó thay đổi", chuyên gia kết luận.

Vào năm 2022, Nhật Bản ghi nhận gần 770.000 ca sinh, mức thấp kỷ lục. Đại học Keiyo ước tính rằng dân số Nhật Bản sẽ giảm từ 125 triệu người hiện tại xuống còn 88 triệu người vào năm 2065, giảm 30%. Quốc gia này đã cố gắng trong nhiều thập kỷ để ngăn chặn sự suy giảm dân số bằng các chính sách không thành công, chẳng hạn như trợ cấp cho các cuộc hôn nhân trẻ và các ứng dụng kỹ thuật số để tìm bạn đời.

Sự tham gia nhiều hơn của phụ nữ vào thị trường lao động và thái độ miễn cưỡng kết hôn khi vai trò bất bình đẳng giới truyền thống vẫn tồn tại là những nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ sinh giảm.

Lê Vy