Nhật được gì khi thỏa thuận thương mại với Mỹ?

Thỏa thuận hạn chế

Còn nhớ hồi tháng trước, Nhật Bản và Mỹ đã chính thức ký thỏa thuận thương mại hạn chế để cắt giảm thuế quan đối với hàng nông sản của Mỹ; cắt giảm thuế đối với máy công cụ và các sản phẩm khác của Nhật, cũng như chưa nâng thuế đối với xe hơi của Nhật như đe dọa trước đó.

Mặc dù đề xuất phê chuẩn thỏa thuận thương mại của Chính phủ Nhật tiếp theo sẽ được trình lên thượng viện để bỏ phiếu, nhưng việc thông qua tại Hạ viện đã làm tăng cơ hội thỏa thuận sẽ có hiệu lực vào tháng 1/2020. Thỏa thuận này là một thành công đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump trước các cử tri, cho dù Thủ tướng Nhật Shizo Abe cũng nói rằng nó sẽ mang lại nhiều lợi ích cho Nhật như là với Mỹ.

Thỏa thuận thương mại Mỹ - Nhật vẫn để ngỏ lĩnh vực ô tô

Chính phủ Nhật ước tính, thỏa thuận ban đầu sẽ thúc đẩy nền kinh tế của đất nước mặt trời mọc tăng khoảng 0,8% trong vòng 10-20 năm tới. Nó cũng ước tính khoảng 212,8 tỷ yên thuế quan đối với hàng xuất khẩu Nhật Bản sang Mỹ sẽ được cắt giảm.

Nhưng các số liệu này dựa trên giả định Mỹ sẽ loại bỏ thuế quan đối với ô tô và phụ tùng ô tô của Nhật - một điểm nhấn chính mà nước này mong đợi. Theo ước tính của báo Nhật Bản Asah Asahi và Công ty nghiên cứu và tư vấn Mitsubishi UFJ, nếu thuế quan đối với ô tô không được cắt giảm, việc giảm thuế quan chung của Mỹ đối với hàng hóa Nhật Bản cũng sẽ chỉ vào khoảng hơn 10% so với dự báo của chính phủ Nhật.

Sau khi thỏa thuận được phê chuẩn, Nhật Bản và Mỹ có 4 tháng để tham vấn về các cuộc đàm phán tiếp theo và Tổng thống Trump nói rằng ông muốn có thêm các cuộc đàm phán thương mại với Nhật sau thỏa thuận ban đầu này. Nhưng các nguồn tin quen thuộc với các cuộc đàm phán từ chính phủ Nhật Bản nói rằng, động lực để đàm phán một thỏa thuận sâu sắc hơn dường như đã bị suy yếu do Washington đang bận tâm với các cuộc đàm phán thương mại với Bắc Kinh.

“Không rõ là liệu Washington có nghiêm túc muốn tiếp tục đàm phán thương mại hay không”, một trong những nguồn tin cho biết. “Câu hỏi đặt ra là Mỹ có thể dành bao nhiêu thời gian cho các cuộc đàm phán với Nhật Bản, ngay cả khi chúng ta bắt đầu đàm phán. Có thời gian giới hạn để kết thúc cuộc hội đàm trước cuộc bầu cử tổng thống”.

Bỏ ngỏ thuế ô tô

Nhưng hiện vẫn không chắc là Nhật Bản có thể đạt được bao nhiêu tiến bộ trong việc đàm phán nhằm xóa bỏ thuế quan của Mỹ đối với xe hơi và phụ tùng xe hơi của mình. Chính điều đó đang khiến người ta nghi ngờ về thỏa thuận mà Thủ tướng Nhật Shizo Abe đã ký với Tổng thống Mỹ Donald Trump là “win-win”.

Theo đó, Nhật Bản và Mỹ dường như đang hiểu rất khác nhau về những gì đã thỏa thuận liên quan đến thuế ô tô. Theo đó, phía Nhật Bản cho biết họ đã nhận được sự đảm bảo của Mỹ là sẽ loại bỏ thuế quan đối với ô tô và phụ tùng ô tô của Nhật, vấn đề duy nhất còn lại là thời điểm.

Tuy nhiên, đến nay phía Mỹ vẫn không xác nhận điều này. Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer đã nói rằng ô tô không được bao gồm trong thỏa thuận và đó chỉ là tham vọng của Nhật để thảo luận về thuế ô tô trong tương lai.

Một tài liệu của Mỹ cũng chỉ nói rằng, thuế quan đối với ô tô và phụ tùng ô tô “sẽ là các đối tượng đàm phán tiếp theo liên quan đến việc loại bỏ thuế hải quan”.

“Thỏa thuận này còn mơ hồ về vấn đề cắt giảm thuế đối với ô tô và phụ tùng ô tô của Nhật. Hay nói một cách khác là chúng tôi không đạt được thỏa thuận”, một nguồn tin khác cho biết.

Hiện cũng không chắc là liệu ông Trump có hủy bỏ lời đe dọa sẽ áp thuế cao đối với ô tô nhập khẩu từ Nhật Bản vì lý do an ninh quốc gia hay không. Mặc dù Thủ tướng Nhật Shizo Abe nói rằng ông đã nhận được sự đảm bảo từ phía Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng ông sẽ không tăng thuế đối với ô tô của Nhật. Thế nhưng các nhà phân tích vẫn cảnh báo rằng ông Trump có thể thay đổi ý định của mình như ông vẫn làm lâu nay.

Cũng chính bởi vậy, các đảng đối lập đã chỉ trích ông Abe vì một thỏa thuận mà họ nói là không công bằng. “Có khả năng ông Trump sẽ tiếp tục gây áp lực lên Nhật Bản để thu hút các cử tri của mình”, Junichi Sugawara - cán bộ nghiên cứu cao cấp tại Viện nghiên cứu Mizuho cho biết. “Có khả năng ông ta có thể tái đe dọa về thuế quan đối với ô tô”.

Số liệu của Bộ Tài chính Nhật vừa được công bố hôm thứ Tư cho thấy, xuất khẩu của Nhật Bản giảm 9,2% so với cùng kỳ trong tháng 10, tốc độ suy giảm mạnh nhất trong 3 năm qua và lớn hơn so với dự báo của giới chuyên gia là giảm 7,6%. Về khối lượng, xuất khẩu giảm 4,4% trong năm tính đến tháng 10, tháng thứ ba liên tiếp sụt giảm. Theo khu vực, xuất khẩu sang Trung Quốc, đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản, giảm 10,3% so với cùng kỳ trong tháng 10, giảm trong tháng thứ 8 liên tiếp khi các lô hàng nhựa và phụ tùng xe hơi giảm. Trong khi xuất khẩu sang châu Á, chiếm hơn một nửa xuất khẩu chung của Nhật Bản, giảm 11,2% trong năm tính đến tháng 10, giảm tháng thứ 12 liên tiếp; xuất khẩu sang Mỹ cũng giảm 11,4% trong năm tính đến tháng 10, bị tổn thương do giảm lô hàng xe hơi, động cơ máy bay và phụ tùng xe hơi.

Hoàng Nguyên