Nhiếp ảnh gia nổi tiếng người Mỹ và mối duyên nợ chưa bao giờ hết với Việt Nam

Nhiếp ảnh gia Justin Mott nổi tiếng trong lĩnh vực nhiếp ảnh du lịch. Anh là giám khảo của chương trình Photo Face-Off về lĩnh vực này được phát trên kênh History, các tác phẩm của anh được đăng tải trên rất nhiều trang ảnh nổi tiếng như National Geographic, Hasselblad,…

Một cậu bé vùng cao.

Justin Mott của 13 năm trước là một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp đang rong ruổi khắp nơi để tìm nguồn cảm hứng và tích lũy kinh nghiệm, mong muốn tạo được một phong cách riêng để in đậm dấu ấn cá nhân. Nhưng trong một lần trót đặt chân đến Việt Nam, anh đã say đắm vùng đất này để rồi nó trở thành một phần không thể thiếu trong anh.

Ngỡ ngàng với sự hiếu khách khi lần đầu đến Việt Nam

Đối với Justin, anh không biết anh đam mê du lịch hay nhiếp ảnh nhiều hơn, nhưng rõ ràng chúng là hai thứ phải đi cùng với nhau và tạo nên con người anh. Anh chia sẻ: “Nhiếp ảnh du lịch giúp tôi có thể đặt chân đến nhiều vùng đất mới, làm quen với nhiều người mới và giữ cho tâm hồn của mình trẻ mãi. Thành quả đạt được không chỉ là những bức ảnh đẹp mà ở đó còn là những câu chuyện thú vị mà có lẽ mình sẽ không bao giờ biết được trước đó”.

Nhiếp ảnh gia Justin Mott.

Sau thời gian dài “chinh chiến” khắp nước Mỹ và trên thế giới, Justin Mott đến Đông Nam Á và đặt chân đến điểm đầu tiên là Campuchia. Từ thủ đô Phnom Penh, chàng nhiếp ảnh gia lên xe khách xuôi về phương đông để đến được Thành phố Hồ Chí Minh mà không biết rằng chuyến xe đó đã dần mở một chương mới trong cuộc đời anh.

Nhớ lại lúc đó, anh cho biết: “Tôi bắt đầu để ý đến Việt Nam qua phóng sự ảnh về nạn nhân chất độc màu da cam của nhiếp ảnh gia Philip Jones Griffiths. Tôi nhớ rõ mình đã khóc nhiều khi xem những bức ảnh đó và tôi quyết định đến tận nơi để tìm hiểu câu chuyện này”.

Những cung đường ngoằn ngoèo nhìn từ trên cao và bố con người dân tộc chạy xe trên con đường đó.

Từ trên cao những cánh đồng và cô bé người dân tộc đứng giữa chúng.

Justin chia sẻ thêm khi đặt chân đến đây vào năm 2006, anh không nghĩ mình sẽ được chào đón nồng nhiệt khi mang trong mình quốc tịch Mỹ - đất nước từng gây nên cuộc chiến ở đây, “Nhưng hóa ra không phải thế, không còn ai nói về chuyện chiến tranh và người dân chào đón tất cả du khách nước ngoài. Tôi không tin được đó là sự thật và tôi càng ngạc nhiên hơn khi đến các vùng núi, mọi người vô cùng thân thiện”.

Lúc này, chàng nhiếp ảnh gia may mắn gặp được một cô giáo dạy tiếng Anh ở Hà Nội. Dù chỉ mới gặp gỡ nhưng nữ giáo viên đã giúp đỡ Justin rất nhiều trong việc hỗ trợ tìm kiếm chỗ ở, tìm kiếm nhân vật cho bài viết, giúp vượt qua trở ngại về ngôn ngữ và văn hóa,… 13 năm nhìn lại, Justin nghĩ rằng có lẽ anh đã không ở lại Việt Nam nếu cuộc gặp mặt đó không diễn ra.

Bức ảnh phơi hạt tiêu tại Kiên Giang gây ấn tượng mạnh trên trang National Geographic.

Thiên nhiên vùng núi Tây Bắc hùng vĩ.

Hơn một thập niên sống ở Việt Nam cũng là hơn một thập niên Justin được đắm chìm trong sự hiếu khách của mọi người anh gặp, từ người đi trên phố cho đến hội bạn các tay phó nháy khác. Có lần, anh cùng các nhiếp ảnh gia Việt Nam ngồi nói chuyện với nhau, nhưng chỉ trong tích tắc đã lên lịch cho chuyến đi Hà Giang rồi cả nhóm cùng kéo nhau đi vào hôm sau.

Sau tất cả những gì Việt Nam làm cho mình, Justin cảm thấy nơi đây là một mái ấm và luôn mang suy nghĩ “mắc nợ Việt Nam”, phải làm điều gì đó để đáp lại món quà quá to lớn này.

Dự án ảnh vừa trả nợ bản thân, vừa trả nợ Việt Nam

Ở ngưỡng tuổi gần 40, Justin Mott đã chụp hàng vạn bức ảnh, làm việc với hàng ngàn khách hàng nhưng sâu trong anh vẫn có một điều gì đó chưa thật sự hài lòng, đó chính là vẫn chưa tạo được một tác phẩm đủ ấn tượng để có thể tạo nên nét riêng cho bản thân.

Sư thầy đứng ở mõm đá trước biển, qua cái nhìn từ trên xuống và từ dưới lên.

Justin đã đi dọc chiều dài nước Việt Nam, băng qua ba miền Tổ quốc, nhưng vẫn ghi lại hình ảnh những con người đất Việt tuyệt vời, những địa danh và nét văn hóa độc đáo cho các tạp chí nổi tiếng thế giới để quảng bá những điều này ra toàn cầu, nhưng như vậy vẫn là chưa đủ.

“Khi làm nhiếp ảnh gia thương mại và chụp ảnh cho các đối tác khách hàng, bản thân mình phải ý thức được vấn đề về doanh số, mình luôn phải chụp thật khéo sao cho ảnh được bán nhiều nhất cũng như phải chiều theo yêu cầu của khách hàng; từ đó mình không có cơ hội được bộc lộ cá tính riêng.

Từ trên cao và từ bên dưới tại Phú Quốc.

Tương tự với các bức ảnh chụp Việt Nam trước đây, những tác phẩm tạo ra trông hao hao với nhau vì nó đi theo một chuẩn chung của thị trường. Việc phá cách và sáng tạo riêng không phải là quá khó, nhưng như vậy sẽ khó bán được ảnh và không phải ai cũng hiểu được.

Với dự án ảnh “As Above So Below” mới nhất, tôi mong muốn tạo được dấu ấn riêng để vừa trả nợ bản thân, vừa trả nợ Việt Nam vì những gì mà đất nước này đã mang lại, đã cho tôi cơ hội có được ngày hôm nay. Vì đây là dự án cá nhân, nên tôi thực hiện mọi thứ rất chậm rãi nhưng chính xác, đảm bảo mỗi bức ảnh đều có giá trị”, Justin Mott chia sẻ.

Những cánh đồng chè phủ đầy sương sớm ở Mộc Châu.

Dự án được khởi động từ năm 2017 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành, có lẽ nó cũng sẽ chẳng thể hoàn thành khi Justin liên tục mở rộng dự án bằng những bức ảnh mới. Đến nay, anh đã đi đến Mộc Châu, Hà Giang và Phú Quốc để làm bộ ảnh này.

Tuy chưa hoàn thiện, nhưng một số bức ảnh đã xuất hiện trên National Geographic với lời bình có cánh từ biên tập viên của tờ tạp chí danh giá. “Mọi thứ diễn ra thật chậm rãi theo đúng ý tôi và những bức ảnh trong dự án này phản ánh đúng tâm hồn của tôi theo cách tuyệt vời nhất”, Justin cho biết.

Chiếc thuyền đánh cá và cơ sở sản xuất nước mắm cá tại Phú Quốc.

“As Above So Below” khai thác góc nhìn độc đáo khi sử dụng một cặp ảnh đi cùng với nhau, một bức chụp từ trên cao trong khi bức còn lại chụp ở mặt đất. Mục đích của việc này chính là cho thấy hai góc nhìn khác nhau của cùng một chủ thể từ đó cho người xem thấy được mối liên hệ giữa chúng.

“Phần lớn các bức ảnh trên cao được chụp bằng drone, những bức ảnh dưới mặt đất được tôi dàn dựng một chút nhưng không phải thuê người mẫu, thuê trang phục và tạo nên một bức ảnh giả mà là canh góc chụp để đảm bảo được bố cục và hướng ánh sáng tốt nhất”, anh cho biết.

Tri ân Việt Nam bằng những món quà du lịch

Những tác phẩm của Justin Mott làm say đắm lòng người nhưng anh cho biết sẽ không giữ bản quyền mà để nguyên ảnh gốc để bất cứ ai cũng có thể sử dụng được, dù là với mục đích cá nhân hay thương mại, anh xem đây là một cách để tri ân Việt Nam.

“Tôi muốn tặng những bức ảnh này cho người Việt Nam, tôi không biết mọi người nghĩ về chúng như thế nào và có đón nhận hay không. Mặc dù vậy, đây vẫn là một dự án rất tâm huyết và tôi hy vọng người Việt sẽ thích và treo nó trong nhà của mình”, anh tâm sự.

Sống ở Việt Nam 13 năm và đi đến gần như mọi ngóc ngách của nước Việt, Justin nhận thấy rằng dải đất này được thiên nhiên ưu ái cho rất nhiều thứ để phát triển du lịch, nhưng khi du lịch đã phát triển thì kéo theo những mặt tiêu cực như quá tải.

Ngoài dự án ảnh và vai trò nhiếp ảnh gia, Justin Mott cũng mong muốn được trở thành đại sứ du lịch để thông qua các tác phẩm của mình mà giới thiệu Việt Nam đến bạn bè quốc tế rộng rãi hơn. Anh cho biết: “Bằng ngôn ngữ của nhiếp ảnh, tôi muốn bất cứ ai trên thế giới cũng phải đến Việt Nam một lần. Tôi muốn mình là người Mỹ hiểu về Việt Nam nhiều nhất”.

Quốc Khánh