Nhiệt độ cao, mùa hè đến sớm

Những đám cháy rừng ở bang Texas (Mỹ) bùng phát và lan rộng do nhiệt độ cao bất thường cùng những cơn gió mạnh. Nguồn: KFDA.

Cục Khí tượng Australia cho biết, nắng nóng cực đoan vẫn tiếp diễn ở các bang Victoria, Tasmania và New South Wales. Tính tới nay, ngày 10/3 là ngày tháng 3 nóng nhất từng được ghi nhận tại thị trấn Edithburgh trên bán đảo Yorke: 41,7 độ C; trong khi khu vực Kanagulk ở bang Victoria là 40,6 độ C.

Còn tại Hobart - thủ phủ bang Tasmania đã ghi nhận đêm nóng nhất kể từ năm 1912. Nhà khí tượng học Sarah Scully cho rằng, trời nóng vào ban đêm là chuyện rất bất thường đối với Hobart - nơi nhiệt độ ban đêm thấp nhất trung bình tháng 3 là 11 độ C. Bà Scully cho biết, nắng nóng đã làm cho khu vực này tăng hơn 16 độ C so với trung bình nhiều năm. Còn tại Melbourne, những ngày cuối tuần qua mức nhiệt cũng lên tới 37 độ C. "Thật bất thường khi những đợt nắng nóng dữ dội như vậy xảy ra vào thời điểm này trong năm” - bà Scully nhận xét.

Trong khi đó, hàng chục nghìn cư dân ở một thị trấn phía Đông Nam Australia cũng đã được chính quyền địa phương khuyến cáo nên sơ tán do một đợt nắng nóng dữ dội và nguy cơ cháy rừng rình rập. Riêng vùng Wimmera ở phía Tây bang Victoria được cảnh báo thảm họa ở mức cao nhất. Mildura - một thành phố trong bang Victoria với khoảng 56.000 dân, có thể chạm ngưỡng nhiệt 45 độ C. Giám đốc Sở Cứu hỏa bang Victoria Jason Heffernan kêu gọi mọi người cần có biện pháp để bảo vệ ngôi nhà của mình trước nguy cơ cháy. Ông Heffernan cho biết, những tia sét có thể gây ra những đám cháy trong khi gió thổi mạnh.

Còn tại Bắc Mỹ, dữ liệu cho thấy mùa đông năm nay là một trong những mùa đông ấm nhất từng được ghi nhận. Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương quốc gia (NOAA) cho biết, nhiệt độ trung bình ở 48 bang của Hoa Kỳ tính từ 12/2023 đến 3/2024 ở mức cao nhất trong kỷ lục kể từ những năm 1890. Ông Tim Walz - Thống đốc bang Minnesota cho biết, mùa đông chưa chấm dứt nhưng lượng tuyết đã giảm sâu, thay vào đó là những ngày nắng nóng “đến không thể tin nổi”. Đây chính là bằng chứng rõ ràng về một cuộc khủng hoảng khí hậu.

Tương tự, nhiều bang của Mỹ nắng nóng đã kéo dài từ đầu tháng 3 tới nay, gây ra nhiều vụ cháy rừng. Lớn nhất là vụ cháy ở bang Texas được xác nhận là vụ cháy rừng lớn nhất trong lịch sử của bang, thiêu rụi hơn 400.000ha đất. Thiệt hại chưa từng có đã xảy ra với thị trấn Panhandle - vùng chăn nuôi lớn nhất Mỹ, khiến hơn 4.000 gia súc chết ngạt vì khói.

Nhiệt độ ấm nóng kéo dài cũng dẫn đến lượng băng khắp những hồ lớn tan chảy nhanh hơn dự báo. Việc đó khiến cho bờ biển dễ bị xói mòn, làm tăng khả năng gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng ven biển.

Theo Sở Lâm nghiệp bang Texas, vụ cháy rừng Smokehouse Creek ở vùng Texas Panhandle - khu vực bằng phẳng nổi tiếng với những thảo nguyên và các thị trấn nhỏ nằm rải rác, là rất khó kiểm soát. Sau những cơn gió thổi mạnh và nền nhiệt cao bất thường, khu vực này có tới 25 vụ cháy rừng.

Trước đó, Thống đốc bang Texas Greg Abbott đã phải tuyên bố tình trạng thảm họa đối với 60 quận, khi các đám cháy gần thành phố Amarillo ở phía Bắc đã khiến một nhà máy vũ khí hạt nhân phải đóng cửa tạm thời.

Theo Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO), El Nino không phải là nguyên nhân chính gây ra nắng nóng gay gắt, bất thường và kéo dài suốt tháng 2 và tháng 3/2024. Không chỉ ban ngày mà nhiệt độ ban đêm cũng ở mức cao kỷ lục ở nhiều quốc gia trên khắp châu Phi. Đặc biệt ở Nam Phi, nhiệt độ cao hơn mức trung bình 5 độ C. Phần lớn châu Âu (trừ Bắc Âu) có nhiệt độ trung bình ấm hơn bình thường ít nhất 2 độ C, thậm chí một số khu vực như Đông và Nam Âu nhiệt độ cao hơn so với bình thường ở mức 6 độ C.

Chuyên gia khí tượng Alvaro Silva của WMO cho biết, nhiệt độ gia tăng một cách bất thường từ tháng 6/2023. Tính luôn tháng 3/2024 thì liên tục 9 tháng nhiệt độ toàn cầu mỗi tháng đều lập kỷ lục mới (so với trung bình những năm trước). Nhiệt độ bề mặt biển toàn cầu cũng cao kỷ lục. El Nino là nguyên nhân làm tăng nhiệt độ ở một số nơi trên thế giới, nhưng nguyên nhân chính của tình trạng này là do biến đổi khí hậu mà con người gây chính là tác nhân.

“

Theo các chuyên gia của WMO, mùa bão năm 2024 có thể sẽ không có hiện tượng El Nino, nhưng không có nghĩa sẽ là một mùa yên ả do tính chất bất thường của khí hậu. Sự chuyển giao 2 hình thái thời tiết từ El Nino sang La Nina luôn dẫn tới hiện tượng thời tiết cực đoan. Dự báo của WMO, mùa hè 2024 châu Á và Bắc Mỹ sẽ phải trải qua nhiều đợt nắng nóng gay gắt. Riêng Bờ Đông nước Mỹ có thể phải hứng chịu từ 3 - 4 trận bão lớn. Trong khi đó, châu Âu có thể sẽ dịu mát hơn.

Thanh Đức