Nhiệt độ Trái đất sắp vượt qua ngưỡng chịu đựng của con người

Trải qua hàng trăm nghìn năm tồn tại trên hành tinh này, con người hiện đại đã cố gắng thích nghi với nhiều loại khí hậu khác nhau, từ cái nóng khô cằn của sa mạc Sahara đến cái lạnh băng giá của Bắc Cực. Nhưng con người có cái ngưỡng chịu đựng nhất định. Nếu nhiệt độ và độ ẩm tăng đủ cao, thì ngay cả người khỏe mạnh ngồi yên trong bóng râm và được tiếp nước liên tục cũng sẽ không chịu nổi cái nóng.

Khi các đợt nắng nóng ngày càng cực đoan hơn và thường xuyên hơn, những nghiên cứu trước đây đã gợi ý rằng một số nơi trên Trái đất trong những thập niên tới sẽ bắt đầu chứng kiến các thời điểm đạt đến giới hạn chịu đựng của con người. Nhưng bây giờ một nghiên cứu mới cho thấy nó đã tới sớm hơn dự đoán. Điều đó nhấn mạnh sự cần thiết phải nhanh chóng cắt giảm lượng khí thải nhà kính và phát triển các chính sách giúp các nhóm dân số dễ bị tổn thương không bị sốc nhiệt.

Nhiệt độ cao khiến cơ thể con người tiết ra mồ hôi, bốc hơi giúp làm mát da. Nhưng khi độ ẩm tăng cao, quá trình bốc hơi chậm lại và thậm chí tới điểm không thể bốc hơi. Điểm đó gọi là độ cực ẩm mà miền Bắc nước ta thường chứng kiến trong mùa nồm.

Các phân tích trước đây sử dụng những mô phỏng khí hậu cho thấy rằng các khu vực ở vùng Vịnh, tiểu lục địa Ấn Độ và miền Đông Trung Quốc sẽ thường xuyên chứng kiến nhiều đợt nắng nóng vượt qua giới hạn này vào cuối thế kỷ 21. Nhưng họ chỉ chạy mô phỏng các khu vực trên trong có vài giờ nên không thể hiện được các đợt tăng đột biến ngắn hạn, cục bộ hơn trong các điều kiện khắc nghiệt. Colin Raymond (Đại học Columbia), người đã thực hiện nghiên cứu mới, cho biết: “Để xem các nhà nghiên cứu khác có thể bỏ sót điều gì, chúng tôi quyết định mở rộng quy mô hơn một chút”.

Raymond và các đồng nghiệp đã kiểm tra dữ liệu nhiệt độ từ hơn 7.000 trạm thời tiết trên khắp thế giới từ năm 1979. Họ phát hiện ra rằng độ cực ẩm xảy ra thường xuyên gấp đôi so với bốn thập niên trước và mức độ nghiêm trọng của đợt nắng nóng này đang gia tăng. Nhiều nơi đạt độ cực ẩm ngay từ 31 độ C. Và một số đã ghi lại mốc độ cực ẩm khi nhiệt độ trên 35 độ C.

Những hiện tượng thời tiết cực đoan kết hợp nóng và ẩm này đã xuất hiện ở cùng những nơi mà các nghiên cứu lập mô phỏng trước đó đã đoán định chúng là điểm nóng trong tương lai. Hầu hết là các khu vực ven biển gần các vùng nước ấm, nơi có độ ẩm cao và chịu nhiệt độ cao từ lục địa phả vào. Những nơi khác, đặc biệt là ở tiểu lục địa Ấn Độ, là những khu vực có gió mùa mang theo không khí ẩm ướt.

Thời tiết cực đoan thường chỉ đạt được trong một hoặc hai giờ, vì vậy chúng chưa đủ lâu để đánh bại giới hạn chịu đựng của con người. Nhưng những hiện tượng như vậy sẽ bắt đầu kéo dài hơn và bao phủ các khu vực rộng lớn hơn trong một tương lai mà Trái đất nóng hơn hơn. Ngoài ra, nhiệt độ để đạt cực ẩm có thể tụt xuống hơn nhiều có thể gây tử vong, đặc biệt là đối với người già hoặc những người có bệnh nền. Trong những đợt nắng nóng lịch sử đã gây tử vong cho hàng nghìn người trên khắp châu Âu vào năm 2003 và ở Nga vào năm 2010, không khí đạt độ cực ẩm ngay ở mức 28 độ C. Đây là kiểu thời tiết rất khó chịu và độc hại.

Báo cáo mới cũng phát hiện ra rằng các khu vực trên thế giới sẽ thường xuyên chứng kiến độ cực ẩm ở mức nhiệt 35 độ C nếu nhiệt độ trung bình toàn cầu chỉ cần tăng 2,5 độ C so với nhiệt độ của thời kỳ tiền công nghiệp. Thế giới hiện giờ đã ấm lên khoảng 1 độ C và đang gắng không để nóng thêm 1,5 độ C.

Dự báo đó nhấn mạnh sự cần thiết phải giảm nhanh lượng khí thải nhà kính để hạn chế sự nóng lên toàn cầu càng nhiều càng tốt, điều này sẽ hạn chế tần suất những hiện tượng thời tiết cực đoan như vậy có thể xảy ra trong tương lai. Thực tế nghiệt ngã cũng đặt ra một số câu hỏi, đặc biệt về các chính sách mà chính quyền các nước sẽ cần phát triển để bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, chẳng hạn như thành lập các trung tâm làm mát cho người cao tuổi hoặc gửi cảnh báo trước các đợt nắng nóng. Và các ngành có công nhân làm việc ngoài trời, chẳng hạn nông nghiệp và xây dựng, có thể cần chuyển lịch làm việc sang thời điểm mát mẻ hơn trong ngày. Ngay cả ở nước Mỹ có rất nhiều máy điều hòa, nhưng nắng nóng đang gây tử vong nhiều người hơn cả do lạnh giá, lũ lụt và bão gộp lại.

Số ca bệnh và tử vong liên quan đến nhiệt ở Mỹ đã tăng lên kể từ những năm 1980 - kết quả trực tiếp của việc nhiệt độ Trái đất tăng lên. Theo Cơ quan Bảo vệ môi trường, khoảng 1.300 người Mỹ chết mỗi năm do tiếp xúc với nhiệt độ cực đoan và con số đó gần như chắc chắn sẽ tăng lên cùng với tác động ngày càng nhanh của biến đổi khí hậu. Tất nhiên, hiện tượng này không chỉ ở nước Mỹ. Một nghiên cứu được xuất bản vào năm 2021 bởi Lancet báo cáo rằng 356.000 người ở 9 quốc gia đã chết bởi các bệnh liên quan đến nắng nóng cực đoan vào năm 2019.

Anh Tú