Nhiều 'điểm đen' rác thải ở ngoại thành Hà Nội

Rác thải ở khu vực xã An Khánh thường xuyên chất thành đống lớn gây ô nhiễm môi trường. Ảnh: Đức Duy

Thực trạng này đặt ra câu hỏi: Nguyên nhân đến từ năng lực yếu kém của các doanh nghiệp vệ sinh môi trường hay sự thiếu giám sát của cơ quan quản lý nhà nước?

Hàng trăm tấn rác tồn lưu

Tại xã Hòa Lạc, tổng lượng rác thu gom trong 4 tháng (1-7 đến 30-10) đạt hơn 1.780 tấn, trung bình 14,8 tấn/ngày. Tuy nhiên, ở nhiều thôn như Hòa Lạc, Vân Lôi và dọc quốc lộ 21A, rác thải sinh hoạt vẫn chất đống, tồn lưu nhiều ngày.

Phản ánh đến Báo Hànôịmới, nhiều người dân xã Hòa Lạc cho biết, xe thu gom của Công ty cổ phần Môi trường đô thị Xuân Mai thường đến muộn, không thu hết; rác tồn ứ gây mùi nồng nặc, đặc biệt vào những ngày mưa. “Chúng tôi phản ánh nhiều lần nhưng phía Công ty cổ phần Môi trường và Đô thị Xuân Mai chỉ dọn được một phần, chỗ khác lại phát sinh thêm điểm tập kết mới”, một người dân ở thôn Vân Lôi chia sẻ.

Theo UBND xã Hòa Lạc, nguyên nhân chính là thiếu phối hợp giữa Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp và môi trường và các doanh nghiệp thực hiện gói thầu, gồm: Công ty cổ phần Môi trường và Đô thị Xuân Mai và Công ty cổ phần Môi trường và Đô thị Sơn Tây. Một số điểm rác tự phát như vòng xuyến cầu vượt đại lộ Thăng Long, khu tái định cư Vân Lôi chưa có phương án xử lý triệt để, gây ô nhiễm nguồn nước và mất mỹ quan.

Một số khu vực trên địa bàn xã An Khánh rác thải bị đốt trộm để phi tang. Ảnh: Đức Duy

Tình trạng tương tự xảy ra ở An Khánh - nơi lượng rác phát sinh mỗi ngày tăng lên 103 tấn, vượt 19 tấn so với gói thầu hiện hành. Dù Hợp tác xã Thành Công đã thu dọn 300 tấn rác tồn và vận chuyển về Khu xử lý rác thải Xuân Sơn (phường Tùng Thiện), song với dân số tăng nhanh, nhiều khu chung cư mới đi vào hoạt động, khối lượng rác phát sinh tiếp tục tăng.

Tại xã Dương Hòa, rác sinh hoạt và phế thải xây dựng vẫn ứ đọng ở nhiều điểm trung chuyển. Đặc biệt, khu hồ Trũng Sen trở thành nơi đổ trộm vật liệu, gây bức xúc kéo dài. UBND xã đã kiến nghị điều chỉnh khối lượng rác thu gom hằng ngày, song vẫn chậm được chấp thuận.

“Xốc lại” năng lực doanh nghiệp và cơ chế điều hành

Khu vực hầm chui dân sinh dọc Đại lộ Thăng Long xuất hiện nhiều "điểm đen" rác thải gây ô nhiễm môi trường. Ảnh: Đức Duy

Theo Quyết định số 3619/QĐ-UBND của thành phố Hà Nội, từ ngày 1-7-2025, toàn bộ công tác vệ sinh môi trường trên địa bàn Thủ đô được bàn giao về Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp và môi trường Hà Nội để thống nhất quản lý. Tuy nhiên, chỉ sau 4 tháng triển khai, hàng loạt bất cập lộ rõ: Khâu điều phối thiếu thống nhất, xã không nắm được dữ liệu thu gom, nhiều sự cố tồn đọng kéo dài chưa được xử lý kịp thời.

Trong khi đó, năng lực của nhiều đơn vị thu gom còn hạn chế. Một số doanh nghiệp chỉ bố trí 1 chuyến thu gom/ngày, thiếu xe cuốn ép, dẫn đến tình trạng “rác chờ xe”. Cơ sở hạ tầng phục vụ thu gom cũng chưa đạt chuẩn như nhiều điểm tập kết không có tường bao, không hệ thống thu nước rỉ rác, gây ô nhiễm thứ cấp và tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh.

Phó Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật nông nghiệp và môi trường Hà Nội Bùi Chí Hoài Anh cho biết, việc tiếp nhận và vận hành đồng loạt khối lượng công việc từ cấp xã lên Trung tâm là rất lớn, trong khi nhân lực và phương tiện chưa được bổ sung tương xứng. Trung tâm đang phối hợp với các xã rà soát lại toàn bộ mạng lưới thu gom, xác định rõ trách nhiệm từng doanh nghiệp, từng khu vực, phấn đấu trong quý IV sẽ xử lý dứt điểm các điểm rác tồn đọng ở Hòa Lạc, An Khánh, Dương Hòa.

Ông Bùi Chí Hoài Anh thông tin thêm, từ năm 2026, thành phố sẽ áp dụng hệ thống giám sát điện tử cho các tuyến thu gom rác sinh hoạt. “Mỗi xe cuốn ép sẽ được gắn định vị GPS, truyền dữ liệu trực tuyến về sở để kiểm soát khối lượng, hành trình và tần suất vận chuyển. Các phản ánh của người dân qua ứng dụng “Hà Nội xanh - sạch” sẽ được kết nối trực tiếp với hệ thống này để xử lý nhanh”, ông Bùi Chí Hoài Anh thông tin thêm.

Nhiều người dân thiếu ý thức, vứt trộm rác thải ra môi trường. Ảnh: Đức Duy

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, Sở đang rà soát, đánh giá năng lực các nhà thầu cung ứng dịch vụ vệ sinh trên toàn thành phố. Kiên quyết chấm dứt hợp đồng với đơn vị yếu kém, không bảo đảm tần suất và chất lượng thu gom; đồng thời, đưa tiêu chí “mức độ hài lòng của người dân” vào đánh giá xếp loại định kỳ.

Tại cuộc họp với lãnh đạo Công ty cổ phần Môi trường và Đô thị Xuân Mai vào cuối tháng 10 vừa qua, Chủ tịch UBND xã Hòa Lạc Đào Xuân Ban nhấn mạnh: “Địa bàn xã phần lớn nằm trong quy hoạch, rất khó bố trí bãi rác tạm. Vì vậy, giải pháp duy nhất là thu gom, vận chuyển trong ngày, không để rác qua đêm. Đồng thời tăng cường kiểm tra, xử phạt hành vi đổ rác sai nơi quy định”.

Cùng với đó, chính quyền cơ sở kiến nghị thành phố sớm hoàn thiện Đề án vệ sinh môi trường giai đoạn 2026-2030, làm rõ cơ chế phối hợp ba cấp (Sở - trung tâm - xã), xây dựng hệ thống dữ liệu số hóa để cập nhật khối lượng rác phát sinh, tần suất thu gom, hình ảnh hiện trường phục vụ giám sát. Ngoài ra, các địa phương cũng đề xuất thành phố khuyến khích tổ tự quản, hợp tác xã môi trường và cộng đồng dân cư cùng tham gia giám sát, phản ánh vi phạm, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền phân loại rác tại nguồn, tạo nền tảng cho mô hình đô thị xanh - kinh tế tuần hoàn.

Từ thực tế xã Hòa Lạc, An Khánh, Dương Hòa… có thể thấy, rác thải không chỉ là câu chuyện thu gom, mà còn là thước đo năng lực điều hành của bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Khi trách nhiệm được phân rõ, cơ chế phối hợp đồng bộ, doanh nghiệp đủ năng lực và người dân đồng hành, Thủ đô mới có thể đạt mục tiêu “Sáng - xanh - sạch - đẹp”, không còn những “điểm đen” môi trường...

Đức Duy