Nhiều điều đặc biệt trong 'cuộc đổi ngôi' Thủ tướng Anh vào hôm nay (6/9)

Tân lãnh đạo đảng Bảo thủ cầm quyền Liz Truss sẽ chính thức nhậm chức Thủ tướng Anh vào hôm nay (6/9). Ảnh: Reuters

Ông Johnson - người đã thông báo từ chức vào tháng 7/2022 sau khi mất đi sự ủng hộ của hàng chục bộ trưởng vì loạt bê bối của Chính phủ - đã có bài phát biểu tại vị cuối cùng tại số 10 phố Downing trước khi lên máy bay đến phía Đông Bắc Scotland để diện kiến Nữ hoàng.

Thông thường, việc bàn giao quyền lực diễn ra nhanh chóng tại Cung điện Buckingham ở trung tâm thủ đô London. Nhưng lần này, cả ông Johnson và bà Truss đều phải đi gần 1.600km để tới được khu nghỉ dưỡng mùa hè của nguyên thủ quốc gia ở Balmoral, thuộc Cao nguyên Scotland. Nữ hoàng 96 tuổi đã quyết định không trở lại London do các vấn đề sức khỏe.

Tại cuộc họp dự kiến sẽ bắt đầu vào 18 giờ 20 chiều ngày 6/9 (theo giờ Việt Nam) và kéo dài khoảng 30 phút, Nữ hoàng sẽ yêu cầu bà Truss, với tư cách là lãnh đạo của đảng lớn nhất trong Quốc hội, thành lập một Chính phủ mới.

Liz Truss, 47 tuổi, được công bố là người chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu nội bộ của các thành viên đảng Bảo thủ hôm 5/9, sau một cuộc tranh cử căng thẳng bắt đầu vào tháng 7 vừa qua. Bà sẽ trở lại thủ đô và có bài phát biểu đầu tiên trên cương vị Thủ tướng, dự kiến sẽ diễn ra bên ngoài số 10 Phố Downing ngay trong chiều 6/9 (giờ London) nếu thời tiết cho phép.

Mưa lớn và bão đã được dự báo sẽ xuất hiện tại London trong ngày 6/9, như phản ánh tình hình kinh tế ảm đạm mà bà Liz Truss và các bộ trưởng cấp cao mới sẽ phải giải quyết từ ngày tại vị đầu tiên.

Chính phủ của bà Truss hiện phải đối mặt với một danh sách việc cần làm đầy khó khăn, khi Vương quốc Anh đang chứng kiến cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ.

Lạm phát đang lan rộng, hiện ở mức cao nhất trong 40 năm qua là 10,1%. Các dự đoán về tình hình thậm chí tồi tệ hơn sẽ xảy ra và suy thoái kinh tế khi mùa Đông năm nay bắt đầu.

Các hộ gia đình Anh dự kiến sẽ phải đối mặt với mức tăng 80% tiền khí đốt và tiền điện từ tháng 10/2022, trong khi các doanh nghiệp cảnh báo rằng họ có thể đi đến bờ vực phá sản vì các đợt tăng chi phí sẽ còn lớn hơn.

Bà Truss, người tự cho mình là người theo chủ nghĩa thị trường tự do, đã hứa cắt giảm thuế để kích thích tăng trưởng, bất chấp cảnh báo rằng việc vay nợ nhiều hơn có thể khiến lạm phát tồi tệ hơn nữa.

Sự trái ngược với cách tiếp cận thận trọng hơn của đối thủ tranh cử Rishi Sunak của bà cũng đã mở ra một rạn nứt khác trong đảng Bảo thủ, vốn đã bị chia rẽ bởi sự ra đi của "người hùng Brexit" Johnson.

Các cuộc thăm dò dư luận gần đây cho thấy, một phần lớn công chúng Anh không tin tưởng vào khả năng giải quyết cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt của bà Liz Truss. Cuộc thăm dò mới của YouGov cho biết, chỉ 14% hy vọng bà Truss sẽ làm tốt công việc hơn ông Johnson.

Boris Johnson, 58 tuổi, vẫn nổi tiếng trong giới Bảo thủ như một người chiến thắng cuộc bầu cử kịch tính, và là người đã thành công đưa đất nước rời khỏi Liên minh châu Âu.

Bất chấp những cáo buộc liên tục về tham nhũng và chủ nghĩa thân hữu trong nhiệm kỳ của mình, nhiều người đồn đoán rằng ông Boris có thể chỉ đang tạm nghỉ trước khi trở lại, đặc biệt nếu bà Truss gặp khó khăn trước loạt vấn đề của nước Anh hiện nay.

Nhưng hôm 5/9, ông đã lên tiếng ủng hộ hết mình cho người kế nhiệm và kêu gọi đảng nhà: "Bây giờ là lúc tất cả những người Bảo thủ phải ủng hộ bà ấy 100%". Trong bài phát biểu mừng chiến thắng hôm 5/9, bà Liz Truss cũng cam kết sẽ giành chiến thắng cho đảng Bảo thủ trong cuộc tổng tuyển cử vào năm 2024.

Một số vai trò quan trọng trong nội các của Thủ tướng Liz Truss đến nay đã được truyền thông hé lộ: Bộ trưởng Kinh doanh, Năng lượng và Chiến lược Công nghiệp Kwasi Kwarteng dự kiến sẽ trở thành Bộ trưởng Tài chính; Bộ trưởng Tư pháp Suella Braverman sẽ chuyển sang lãnh đạo Bộ Nội vụ; trong khi vai trò Ngoại trưởng Anh của bà Truss được trao lại cho Bộ trưởng Giáo dục James Cleverly.

Nếu được thông qua, điều này có nghĩa là lần đầu tiên không có người đàn ông da trắng nào nắm quyền lãnh đạo tại 4 bộ ngành chính của Anh. Việc bổ nhiệm sẽ được hoàn tất trước khi tân Thủ tướng tổ chức cuộc họp nội các đầu tiên của mình và đối mặt với các câu hỏi tại Quốc hội vào ngày mai (7/9).

Nam Trung