Nhiều thành tựu về văn hóa và thể thao sau 30 năm đổi mới và phát triển

Chương trình nghệ thuật tại Lễ kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt. Ảnh: Minh Quang

Đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao cho biết: Phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa của vùng đất Cố đô Hoa Lưquê hương cách mạng văn hiến, anh hùng, là mảnh đất từng là kinh đô đầu tiên của nước Đại Cồ Việt, Nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền đầu tiên của nước ta, ngành Văn hóa, thể thao của tỉnh đã không ngừng củng cố đội ngũ cán bộ, xây dựng bộ máy, cơ sở vật chất, thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển văn hóa, thể thao mà nghị quyết các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra.

Trong lĩnh vực văn hóa, Ninh Bình đã tập trung thực hiện tốt các nghị quyết của Trung ương và của tỉnh về xây dựng và phát triển văn hóa, con người, đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh, bền vững. Các hoạt động văn hóa được tổ chức thường xuyên với nhiều hình thức, nội dung phong phú, phục vụ kịp thời nhiệm vụ chính trị, các ngày lễ, ngày kỷ niệm của đất nước và địa phương, tạo điều kiện cho nhân dân tham gia, hưởng thụ các sản phẩm văn hóa, rút ngắn khoảng cách hưởng thụ văn hóa-nghệ thuật giữa các vùng, miền.

Ngành Văn hóa và Thể thao đã tham mưu và tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, thể thao lớn ở địa phương như: Chào mừng các ngày kỷ niệm, lễ, Tết; các kỳ Đại hội Đảng, bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp; Đại hội thi đua yêu nước tỉnh; tổ chức Lễ hội Hoa Lư hằng năm...

Nổi bật là sự kiện UNESCO công nhận Quần thể danh thắng Tràng An là di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới và Đại lễ Vesak Liên hợp quốc lần thứ 5; kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt; Lễ hội văn hóa, thể thao và du lịch quốc gia tại Ninh Bình, Năm du lịch quốc gia Hoa Lư-Ninh Bình 2021…

Các hoạt động này góp phần nâng cao chất lượng các đợt sinh hoạt chính trị sôi nổi, rộng khắp trong nhân dân, khơi thức niềm tin, niềm tự hào và sự đồng lòng nhất trí của các tầng lớp nhân dân, thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật quần chúng diễn ra sôi nổi từ tỉnh tới cơ sở, nhiều liên hoan, hội diễn, chương trình văn nghệ thu hút sự tham gia của đông đảo quần chúng, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân và bảo tồn các loại hình nghệ thuật truyền thống.

Đến nay, toàn tỉnh có 2 CLB cấp tỉnh, 181 CLB cấp huyện và có 837 tổ, đội, nhóm văn nghệ quần chúng ở cơ sở, thu hút hàng nghìn diễn viên, hội viên không chuyên tham gia. Nhiều mô hình được xây dựng, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống, như các CLB hát Chèo, Ca trù, hát Xẩm; nghệ thuật Múa trống, trống nhảy; các CLB văn hóa, văn nghệ dân tộc Mường…

Các hoạt động văn hóa quần chúng làm sống động đời sống văn hóa cộng đồng, tạo sự chuyển biến trong việc duy trì và phát triển đời sống văn hóa cơ sở, bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa dân tộc. 30 năm qua, bình quân mỗi năm tổ chức hàng nghìn cuộc giao lưu văn nghệ giữa các đội, nhóm, CLB văn nghệ ở cơ sở; thực hiện gần 600 buổi chiếu phim lưu động, phục vụ trên 150 nghìn lượt người xem; thực hiện trên 20 cuộc triển lãm ảnh nghệ thuật; luân chuyển gần 400 nghìn lượt sách, báo trong hệ thống thư viện cộng đồng; đón tiếp trên 10 nghìn lượt khách đến tham quan Bảo tàng, trưng bày lưu động tại các huyện, thành phố... Hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp được củng cố, phát triển. Đoàn Chèo Ninh Bình mở rộng quy mô và chất lượng hoạt động, được nâng cấp thành Nhà hát Chèo Ninh Bình.

Trong 30 năm qua, Nhà hát Chèo đã dàn dựng và khôi phục gần 30 vở chèo, tham gia các Hội diễn, Liên hoan nghệ thuật chèo chuyên nghiệp quy mô toàn quốc và khu vực đều đạt được giải thưởng cao. Ninh Bình có 1 tác giả kịch bản được Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, 1 nghệ sĩ nhân dân, 10 nghệ sĩ ưu tú. Các vở diễn tham gia Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc đạt 4 huy chương vàng, 5 huy chương bạc; các cá nhân tham gia đạt 91 huy chương (trong đó đạt 37 huy chương vàng, 40 huy chương bạc, 14 huy chương đồng).

Mỗi năm, Nhà hát Chèo thực hiện lưu diễn hàng trăm buổi phục vụ nhân dân trong tỉnh và các tỉnh, thành phố trong cả nước. Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa được quan tâm, đã gặt hái những thành quả đáng tự hào. Toàn tỉnh hiện có 1.821 di tích được kiểm kê, có 388 di tích đã xếp hạng.

Trong đó có 307 di tích cấp tỉnh, 81 di tích cấp quốc gia, có 3 di tích quốc gia đặc biệt, 1 di sản thế giới, 5 bảo vật quốc gia; có hơn 39.000 hiện vật bảo tàng được lập hồ sơ lý lịch đưa vào quản lý, phục vụ công tác nghiên cứu và giáo dục truyền thống ở địa phương. Nhiều di tích lịch sử văn hóa, danh lam thắng cảnh đã và đang được đầu tư, trùng tu, nâng cấp, phục vụ nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân và phục vụ du khách tham quan, nghiên cứu. Các di sản văn hóa phi vật thể trên địa bàn tỉnh khá phong phú về loại hình, gồm nghệ thuật trình diễn dân gian, tri thức dân gian, nghề thủ công truyền thống, lễ hội truyền thống...

Đến nay, ngành Văn hóa đã kiểm kê được 430 di sản, có 4 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 6 nghệ nhân được phong tặng Nghệ nhân ưu tú trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể. Các di sản văn hóa phi vật thể được bảo tồn, phát huy, có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc và mang lại hiệu quả thiết thực trong phát triển du lịch.

Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" được triển khai rộng khắp trong toàn tỉnh từ năm 1996, đã thực sự trở thành cuộc vận động rộng lớn, ngày càng nâng cao chất lượng, có sức lan tỏa và thu hút toàn xã hội tham gia, góp phần làm lành mạnh môi trường văn hóa ở các khu dân cư, các cơ quan, doanh nghiệp.

Tính đến hết năm 2021, toàn tỉnh có 90,68% hộ gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa; 95,59% khu dân cư văn hóa; 77,98% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa; 117/119 (98,32%) xã đạt chuẩn văn hóa nông thôn mới; 18/24 (đạt 75%) phường, thị trấn đạt chuẩn văn minh đô thị. 100% làng, thôn, xóm, bản đã xây dựng, tổ chức thực hiện tốt quy ước, hương ước.

Hằng năm, có từ 90% đám cưới, đám tang thực hiện nếp sống văn minh. Trên địa bàn tỉnh hiện có 243 lễ hội, hàng năm được tổ chức đúng quy định, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn; mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc và tín ngưỡng linh thiêng với những hoạt động đặc sắc, thu hút đông đảo du khách đến tham quan, chiêm bái, góp phần giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tạo sự gắn kết trong cộng đồng. Hệ thống thiết chế văn hóa từ tỉnh đến cơ sở được đầu tư mở rộng bằng nguồn kinh phí hỗ trợ của Nhà nước thông qua thực hiện Đề án phát triển hệ thống thiết chế văn hóa thông tin cơ sở và huy động các nguồn lực xã hội.

Đến hết năm 2021, toàn tỉnh đã xây dựng và đưa vào hoạt động 1 trung tâm văn hóa tỉnh, 8 trung tâm văn hóa huyện, thành phố; 142/143 (99,30%) xã, phường, thị trấn có nhà văn hóa; có 148 khu thể thao được sử dụng cho 140/143 xã, phường, thị trấn (đạt 97,9%); có 1.599/1.679 (95,24%) thôn, xóm, bản, làng, tổ dân phố, phố có nhà văn hóa gắn với sân thể thao, khu thể thao đơn giản.

Việc huy động sức dân đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa và trang thiết bị hoạt động chủ yếu thông qua phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đã phát huy công năng sử dụng, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của nhân dân. Ở lĩnh vực thể dục thể thao, đã xây dựng và phát triển toàn diện cả thể thao quần chúng và thể thao thành tích cao.

Hoạt động thể thao quần chúng gắn với phong trào "Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại" đã có những bước phát triển mạnh mẽ, thể hiện qua các kỳ Đại hội TDTT, Hội khỏe Phù Đổng, các hội thi, lễ hội và các giải thể thao từ tỉnh đến cơ sở.

Hằng năm, trung bình trên địa bàn tỉnh tổ chức trên 600 cuộc thi đấu, giao hữu thể thao. Toàn tỉnh có gần 700 CLB thể thao. 100% trường học đảm bảo giáo dục thể chất. Tỷ lệ người dân tham gia tập luyện thường xuyên tăng đều hàng năm, năm 2004 là 19%, đến năm 2014 là 27% và đến nay là 33%; số gia đình thể thao đạt 28,5%. Hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ cho hoạt động TDTT ngày càng được quan tâm, đầu tư, đáp ứng nhu cầu tập luyện của nhân dân. Toàn tỉnh hiện có trên 670 sân thi đấu cầu lông; 145 sân thể thao cơ bản; 450 sân bóng đá; 70 sân quần vợt; 280 sân bóng chuyền; 235 sân bóng rổ; 25 bể bơi cố định…

Đối với thể thao thành tích cao, năm 2004, Trung tâm TDTT tỉnh được thành lập (nay là Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu TDTT), có chức năng, nhiệm vụ xây dựng và phát triển thể thao thành tích cao của tỉnh. Trong 10 năm trở lại đây, thể thao thành tích cao Ninh Bình gặt hái được nhiều thành tích, với nhiều huy chương Vàng, Bạc cấp thế giới, châu Á, Đông Nam Á và SEA Games.

Đội tuyển bóng chuyền nam đánh dấu bước trưởng thành và ổn định phong độ, thành tích thi đấu được xếp thứ hạng cao trong cả nước, đã có 4 lần vô địch giải bóng chuyền quốc gia các mùa giải năm 2006, 2010, 2012, 2021.

Năm 2021, ngành Văn hóa, thể thao đã tham mưu thành lập Đội bóng chuyền nữ hạng mạnh Ninh Bình - Doveco. Ngay sau khi thành lập, Đội bóng chuyền nữ hạng mạnh Ninh Bình - Doveco đã tích cực tập luyện và tham gia thi đấu Giải Bóng chuyền Vô địch quốc gia cup Bamboo Airways, xếp top 4 đội mạnh nhất; tham gia Giải Bóng chuyền Cúp Hùng Vương 2021 đạt giải ba...

Cũng theo đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao, qua 30 năm xây dựng và phát triển, ngành Văn hóa và Thể thao Ninh Bình đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì.

Bước sang giai đoạn mới với nhiều thời cơ song cũng nhiều thách thức, tiếp nối thành tựu 30 năm đổi mới và phát triển, ngành Văn hóa và Thể thao Ninh Bình tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXII đề ra.

Trong đó, tập trung xây dựng văn hóa, con người Ninh Bình thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ, tiến bộ, hướng đến các giá trị chân - thiện - mỹ, thực sự là nền tảng tinh thần, là sức mạnh nội sinh quan trọng để xây dựng Ninh Bình phát triển toàn diện, bền vững trên mọi bình diện của đời sống xã hội.

Phấn đấu thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển sự nghiệp văn hóa, thể thao đi sâu vào chất lượng, nâng cao mức hưởng thụ đời sống văn hóa tinh thần cho nhân dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Xây dựng con người Ninh Bình phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phù hợp với bối cảnh đất nước mở rộng hội nhập, giao lưu văn hóa quốc tế.

Mỹ Hạnh