Nhiều tồn tại trong nạo vét hồ Cam Ranh

Thực hiện Đề án nạo vét bãi bồi, lòng suối đầu nguồn, khơi thông dòng chảy hồ chứa nước Cam Ranh (huyện Cam Lâm, Khánh Hòa), Công ty Cổ phần Đầu tư và Dịch vụ Cát Khánh (viết tắt là Công ty Cát Khánh) được giao thi công từ tháng 12-2016 đến ngày 15-5-2022. Tuy nhiên, việc thực hiện của công ty bị đánh giá là kém hiệu quả, tồn tại nhiều vấn đề. Thậm chí, khi hết thời gian nạo vét, tại hồ chứa nước Cam Ranh vẫn xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép.

Không đạt yêu cầu theo đề án được duyệt

Hồ chứa nước Cam Ranh do Công ty TNHH Một thành viên Khai thác các công trình thủy lợi Khánh Hòa (viết tắt Công ty Thủy lợi Khánh Hòa) quản lý. Hoạt động thi công, nạo vét vật liệu bồi lắng lòng hồ được UBND tỉnh phê duyệt tại Đề án nạo vét bãi bồi, lòng suối đầu nguồn, khơi thông dòng chảy hồ chứa nước Cam Ranh. Theo đó, Công ty Cát Khánh thực hiện trong 5 năm, giai đoạn I từ tháng 12-2016 đến tháng 12-2019; giai đoạn 2 từ tháng 6-2020 đến ngày 15-5-2022. Nhiều ý kiến của các cơ quan chức năng, người dân địa phương cho rằng, cần phải xem xét hiệu quả của việc thi công nạo vét này.

Việc di dời, vận chuyển trang thiết bị, máy móc và khối lượng vật liệu bồi lắng ra khỏi hồ chứa nước Cam Ranh rất chậm.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, trong 5 năm thực hiện nạo vét tại hồ chứa nước Cam Ranh, Công ty Cát Khánh chỉ nạo vét được 218.551m3, đạt 24,4% khối lượng so với đề án được UBND tỉnh phê duyệt. Doanh nghiệp này chỉ tập trung hút và tận thu cát chứ việc nạo vét bùn đất rất hạn chế. Cụ thể, kết quả kiểm tra của các cơ quan chức năng thời điểm tháng 3-2023, trong tổng khối lượng nạo vét, khối lượng cát khai thác lên đến 213.902m3, trong khi đó khối lượng bùn đất nạo vét chỉ có 4.649m3, chỉ đạt 0,7% khối lượng của đề án. Đối với khối lượng bùn đất nạo vét này, Công ty Cát Khánh chỉ đưa ra khỏi phạm vi lòng hồ chứa nước Cam Ranh 240m3, trong đó bán 40m3, dùng để sửa chữa đường giao thông liên xã Cam Tân - Sơn Tân khoảng 200m3; doanh nghiệp vẫn chưa có kế hoạch di dời khối lượng bùn đất còn tồn đọng ra khỏi phạm vi lòng hồ. Việc thi công nạo vét hồ chứa nước Cam Ranh do Công ty Cát Khánh thực hiện được nhận định là không đạt các yêu cầu theo đề án được UBND tỉnh phê duyệt.

Ngoài ra, theo nhận định của UBND huyện Cam Lâm: Trong quá trình thực hiện việc nạo vét vật liệu bồi lắng lòng hồ chứa nước Cam Ranh, đơn vị thi công để xảy ra nhiều vấn đề, như: Làm mất an ninh trật tự tại địa phương; gây ô nhiễm môi trường; việc vận chuyển vật liệu bồi lắng trên đường liên xã Cam Tân - Sơn Tân tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông. Trong khi đó, người dân địa phương lại lo ngại việc thi công nạo vét làm chất lượng nước thô tại hồ chứa nước Cam Ranh bị suy giảm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến việc cấp nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, nguồn nước sinh hoạt của người dân; bởi kết quả phân tích năm 2021 cho thấy, trong quá trình thi công, chất lượng nước mặt trong hồ không đạt yêu cầu theo quy chuẩn.

Nhiều tồn tại cần giải quyết

Đầu tháng 2-2023, Công ty Cát Khánh tiếp tục có công văn gửi UBND tỉnh xin gia hạn hoạt động nạo vét vật liệu bồi lắng tại hồ chứa nước Cam Ranh. Để có cơ sở tham mưu UBND tỉnh giải quyết nội dung này, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã lấy ý kiến của các địa phương, đơn vị liên quan và nhận thấy, việc thi công của Công ty Cát Khánh trong 5 năm qua bộc lộ nhiều vấn đề còn tồn tại. Do đó, cần phải đánh giá lại việc thực hiện đề án nạo vét lòng hồ chứa nước Cam Ranh, năng lực của đơn vị thi công, bởi trong 5 năm chưa thực hiện được 1/4 khối lượng đề án được duyệt. Bên cạnh đó, cần phải đánh giá công tác cải tạo, phục hồi môi trường theo hồ sơ đánh giá tác động môi trường được duyệt; đánh giá mức độ đục nguồn nước hồ chứa này để đảm bảo an toàn cấp nước cho người dân; đơn vị thi công cần di dời vật liệu bồi lắng tập kết ở lòng hồ ra khỏi phạm vi bảo vệ hồ…

Mặc dù Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Cam Lâm liên tục chỉ đạo, yêu cầu Công ty Cát Khánh khẩn trương thực hiện việc di dời, vận chuyển trang thiết bị, máy móc và khối lượng vật liệu bồi lắng tập kết trong lòng hồ ra khỏi phạm vi bảo vệ hồ chứa nước Cam Ranh để đảm bảo an toàn công trình hồ chứa, song đến nay, việc di dời diễn ra rất chậm. Trong công văn gửi Công ty Thủy lợi Khánh Hòa, ông Nguyễn Quang Hưng - Tổng Giám đốc Công ty Cát Khánh cho rằng: Công ty đã kéo 2 thuyền vận chuyển vật liệu nạo vét lên bờ, tập kết cách chân đập 600m; toàn bộ khối lượng vật liệu đã nạo vét được tập kết cách xa chân đập 600m, đảm bảo hành lang an toàn đập trong mùa mưa lũ. Đến đầu tháng 6 này, trong bãi tập kết ở hồ chứa nước Cam Ranh vẫn còn tồn đọng 52.114m3, công ty đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ vận chuyển nhưng phải cần thời gian dài để vận chuyển đi nơi khác. Đối với 3 thuyền vận chuyển vật liệu nạo vét, 4 máy đào, 7 xe ben còn lại chỉ phục vụ việc vận chuyển vật liệu nạo vét còn tồn đọng tại 2 điểm tập kết tại hồ chứa nước này.

Liên quan đến những vấn đề tồn tại trong thực hiện Đề án nạo vét bãi bồi, lòng suối đầu nguồn, khơi thông dòng chảy hồ chứa nước Cam Ranh, đồng chí Trần Hòa Nam - Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo Công ty Thủy lợi Khánh Hòa phối hợp với đơn vị thi công và các đơn vị có liên quan khảo sát, đo đạc để đánh giá tổng thể tình hình bồi lắng lòng hồ chứa nước này để có cơ sở cho việc xem xét có tiếp tục thực hiện nạo vét hay không. Đồng thời, yêu cầu Công ty Cát Khánh tiếp tục khắc phục các tồn tại mà Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chỉ ra.

Hút trộm cát vào ban đêm

Những ngày ở hồ chứa nước Cam Ranh tìm hiểu việc thi công nạo vét vật liệu bồi lắng của Công ty Cát Khánh, chúng tôi được một số người dân địa phương (đề nghị giấu tên) cho hay: Mặc dù việc thi công đã dừng 1 năm nay song việc vận chuyển cát tại các bãi tập kết ra khỏi hồ chứa nước Cam Ranh rất chậm, mãi vẫn không hết là do họ vẫn còn hút cát vào ban đêm. Được sự hỗ trợ của người dân, chúng tôi đã liên tục 3 đêm đến hồ chứa nước Cam Ranh để tìm hiểu thực hư việc hút trộm cát tại đây.

Ghe hút cát hoạt động trong hồ chứa nước Cam Ranh. Ảnh chụp tối 14-6.

Trái ngược hoàn toàn với khung cảnh ban ngày, tàu thuyền neo ở bến tập kết cát ở phía bờ bắc hồ, trong các đêm 12, 13 và 14-6, chúng tôi quan sát được: Cứ khoảng 19 giờ, khi màn đêm buông xuống, có ít nhất 3 ghe hút cát từ bãi tập kết vật liệu của Công ty Cát Khánh nổ máy, hướng về phía các khu vực cửa suối Va Ly, suối Cóc để hút cát. Ra đến địa điểm hút cát, các ghe mới bắt đầu bật đèn, tiếng máy nổ hút cát nghe bình bịch, vọng khắp hồ. Sau khoảng 80 - 90 phút, các ghe hút cát này lại quay về bơm cát lên bãi tập kết rồi quay lại tiếp tục hút cát.

Xe vận chuyển cát ra khỏi hồ chứa nước Cam Ranh đi trên đường liên xã Cam Tân - Sơn Tân.

Ông X. (ở xã Cam Tân) nói: “Hầu như đêm nào họ cũng hút cát. Việc hút cát trộm diễn ra từ đêm đến sáng, cát từ các ghe đều được bơm lên bãi tập kết của Công ty Cát Khánh. Ban ngày, họ cho xe chở từ bãi tập kết này ra bãi cát ở ngoài Quốc lộ 1. Để đối phó với cơ quan chức năng, họ còn tổ chức việc cảnh giới, canh đường ở một số vị trí như ngay ngã 3 đường đi Sơn Tân và đường vào hồ chứa nước Cam Ranh; trên bờ đập hồ luôn có người chạy xe máy để quan sát… Ngoài các ghe hút cát này, ở phía chân cầu Va Ly cũng có 1 người (ở xã Cam Tân) thường xuyên khai thác cát trái phép nhưng quy mô nhỏ”.

Khi được chúng tôi cung cấp một số hình ảnh về việc hút trộm cát vào ban đêm trên hồ chứa nước Cam Ranh, ông Lê Văn Vinh - Phó Trưởng phòng Quản lý nước và Công trình Công ty Thủy lợi Khánh Hòa cho biết: “Trong quá trình quản lý hồ chứa nước Cam Ranh, công ty thường xuyên chỉ đạo Văn phòng đại diện tại Cam Lâm tổ chức kiểm tra, xử lý tình trạng khai thác cát trái phép tại hồ chứa nước này. Ban ngày, các đối tượng không hoạt động, mà lợi dụng ban đêm để hút cát; việc kiểm tra, xử lý vào ban đêm rất khó khăn. Công ty sẽ tiếp tục chỉ đạo Văn phòng đại diện tại Cam Lâm phối hợp với các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương kiểm tra, xử lý vấn đề này. Công ty yêu cầu đơn vị thi công chấp hành nghiêm các chỉ đạo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Cam Lâm về khẩn trương di dời vật liệu nạo vét và phương tiện, thiết bị thi công ra khỏi phạm vi bảo vệ công trình hồ chứa nước Cam Ranh. Trong khi chờ UBND tỉnh xem xét việc gia hạn, doanh nghiệp cần chấm dứt hoàn toàn việc thi công tại đây”.

HẢI LĂNG