Nhìn lại cuộc 'thay máu' trong Bộ Quốc phòng Nga - Kỳ 1

Kỳ 1: Thay Bộ trưởng và bắt giữ 4 tướng lĩnh

Trong cuộc “thay máu”, động thái quan trọng nhất là thay Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu bằng ông Andrei Belousov từ ngày 12/5.

Ông Andrei Belousov, lúc đang là Phó Thủ tướng Nga, dự một hội nghị ở Bangkok, Thái Lan ngày 18/11/2022. Ảnh: AFP/TTXVN

Quyết định thay người đứng đầu Bộ Quốc phòng Nga đánh dấu lần đầu tiên ông Putin thay đổi đội ngũ an ninh quốc gia kể từ khi thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Ông Andrey Belousov được đào tạo về kinh tế. Năm 2006, ông Belousov được bổ nhiệm làm Thứ trưởng Bộ Phát triển Kinh tế và Thương mại Nga. Trong năm 2012-2013, ông Belousov giữ chức bộ trưởng. Từ năm 2013 đến năm 2020, ông làm trợ lý cho Tổng thống Nga về các vấn đề kinh tế. Năm 2020, ông Belousov được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng thứ nhất của Nga và giữ chức vụ này kể từ đó.

Với vai trò là Phó thủ tướng Nga, ông Belousov chịu trách nhiệm quản lý việc phát triển các định hướng ưu tiên cho phát triển kinh tế - xã hội của Nga, phối hợp các nỗ lực nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển quốc gia của Nga và hoàn thành các dự án quốc gia, các vấn đề về chính sách tài chính, tín dụng, tiền tệ và điều tiết thị trường tài chính.

Khi được hỏi lý do vì sao Tổng thống Putin bổ nhiệm quan chức kinh tế Andrey Belousov làm Bộ trưởng quốc phòng, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov nhấn mạnh đến sự cần thiết trong việc tích hợp nền kinh tế tổng thể của ngành an ninh, đặc biệt là của Bộ Quốc phòng, vào nền kinh tế quốc gia.

Người phát ngôn Peskov nói thêm việc bổ nhiệm ông Belousov sẽ không làm thay đổi cấu trúc hoạt động của bộ quốc phòng. "Về thành phần quân sự, quyết định bổ nhiệm này sẽ không thay đổi hệ thống hiện tại; thành phần quân sự luôn là đặc quyền của Tổng Tham mưu trưởng các Lực lượng Vũ trang, Tướng Valery Gerasimov, người sẽ tiếp tục các nhiệm vụ của mình và không có thay đổi nào về mặt này", ông Peskov cho hay.

Ngay sau khi được bổ nhiệm, ông Belousov đã nói về ưu tiên hành động của mình trên cương vị mới. Ông khẳng định Nga có rất nhiều việc phải làm để cải thiện phúc lợi cho các quân nhân đang chiến đấu trong cuộc xung đột Ukraine.

Trong phiên điều trần trước Hội đồng Liên bang vào ngày 13/5, ông Belousov đã chỉ ra rằng các quân nhân chiến đấu trong chiến dịch Ukraine được hưởng mức lương tương xứng. Ông nói: “Ngày nay, mức lương này đã được nâng lên ít nhất là 200.000 ruble (2.200 USD). Về nguyên tắc, mọi người kiếm được nhiều tiền hơn ở đó. Tuy nhiên, đây không chỉ là vấn đề thanh toán bằng tiền mặt và trợ cấp. Chúng ta vẫn còn việc phải làm".

Theo ông Belousov, những việc cần phải làm liên quan các khoản trợ cấp cho việc mua nhà, các khoản thanh toán cho nhân viên dân sự làm việc trong quân đội và cung cấp các dịch vụ y tế cho quân nhân.

Cả trước và sau thời điểm ông Belousov trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Nga, đã có bốn nhân vật cấp cao trong quân đội Nga bị bắt giữ vì tham nhũng.

Ông Vadim Shamarin năm 2023. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Mới đây nhất, theo đài Sputnik ngày 23/5, ông Vadim Shamarin, Phó Tổng Tham mưu trưởng kiêm người đứng đầu ban giám đốc liên lạc chính của lực lượng vũ trang Liên bang Nga, đã bị bắt trong một vụ nhận hối lộ. Tòa án quân sự số 235 thông báo: “Tòa án đã chấp nhận yêu cầu của cơ quan điều tra về việc lựa chọn biện pháp ngăn chặn dưới hình thức giam giữ đối với ông Vadim Shamarin”.

Ngày 22/5, hãng thông tấn nhà nước Nga TASS đưa tin Thiếu tướng Ivan Popov đã bị bắt vì nghi ngờ gian lận quy mô lớn. Truyền thông Nga cho rằng ông này đã bị buộc tội ăn cắp số kim loại trị giá 100 triệu ruble (1,1 triệu USD). Ông Popov là cựu chỉ huy Quân đoàn vũ trang cận vệ số 58.

Trước đó, theo hãng tin AP ngày 14/5, chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Vladimir Putin thay thế bộ trưởng quốc phòng.Trung tướng Yury Kuznetsov, 55 tuổi, lãnh đạo ban nhân sự chính của Bộ Quốc phòng Nga, đã bị bắt trong một cuộc đột kích vào sáng sớm 13/5 tại biệt thự của ông ở ngoại ô Moskva. Theo Ủy ban Điều tra Nga, ông này bị bắt vì tội nhận hối lộ và bị bắt giam trong khi chờ điều tra, xét xử.

Ông Yury Kuznetsov năm 2021. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Ông Kuznetsov bị buộc tội nhận một khoản hối lộ đặc biệt lớn. Đây là tội danh có thể bị phạt tới 15 năm tù. Ủy ban Điều tra Nga đã cáo buộc ông này nhận hối lộ khi giữ chức vụ trước đây là lãnh đạo một ban phụ trách bảo vệ bí mật nhà nước của Bộ tham mưu quân đội. Đây là vị trí mà ông này đã giữ trong 13 năm.

Trong cuộc đột kích, các đặc vụ của Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) đã phá cửa ra vào và cửa sổ nhà ông khi ông đang ngủ, thu giữ đồng tiền vàng, đồ xa xỉ và hơn 100 triệu ruble (hơn 1 triệu USD) tiền mặt.

Vợ ông này là người từng làm việc trong một số cơ quan của Bộ Quốc phòng Nga và cũng bị thẩm vấn.

Trong khi đó, Thứ trưởng Quốc phòng Nga Timur Ivanov đã bị bắt trong một động thái bất ngờ vào tối 23/4. Vài giờ trước đó, ông này vẫn còn tham gia một cuộc họp cấp cao nhất tại Bộ Quốc phòng Nga.

Ủy ban Điều tra Nga cho biết ông Ivanov bị nghi ngờ nhận hối lộ quy mô lớn mà theo bộ luật hình sự là nhận các khoản hối lộ trên 1 triệu ruble (10.500 USD).

Các nhà điều tra đã theo dõi ông Ivanov trong một thời gian dài, không phải từ ngày hôm qua hay một tháng trước. Trang tin tức lenta.ru đưa tin cuộc điều tra đã kéo dài ít nhất 5 năm.

Một số đồng phạm bị tình nghi cũng đã bị bắt giữ cùng Thứ trưởng Ivanov. Một trong số các nghi phạm là Sergey Borodin đã phải hầu tòa ở Moskva ngày 24/4.

Thứ trưởng Quốc phòng Nga Timur Ivanov (thứ 2, trái) trong chuyến thăm Công viên quân sự Ái Quốc ở Kubinka, ngoại ô Moskva ngày 19/9/2018. Ảnh: AFP/TTXVN

Thứ trưởng Ivanov đã phụ trách các chương trình kỹ thuật dân dụng của Bộ Quốc phòng Nga từ năm 2013. Ông này được bổ nhiệm vào vị trí thứ trưởng vào năm 2016.

Ông Ivanov từ lâu đã tham gia vào lĩnh vực năng lượng và xây dựng của Nga, đồng thời từng làm việc tại một số công ty nhà nước lớn. Từ năm 2013 đến năm 2016, ông làm lãnh đạo nhà thầu xây dựng quân sự Oboronstroy, một công ty chuyên xây dựng nhà ở cho quân nhân. Sau đó, ông được bổ nhiệm vào vị trí hiện tại và có nhiệm vụ giám sát công tác xây dựng quân sự trong Bộ Quốc phòng Nga.

Nếu bị kết tội, ông Ivanov có thể phải đối mặt với án tù 15 năm.

Theo các chuyên gia và nhà phân tích, loạt thay đổi dồn dập trong Bộ Quốc phòng Nga sẽ có tác động tới Nga và cuộc chiến ở Ukraine.

Đón đọc kỳ cuối: Tác động của loạt thay đổi

Thùy Dương/Báo Tin tức