Nhìn lại năm 2025 đầy biến động của Tổng thống Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng. Ảnh: THX/TTXVN

Theo trang Al Jazeera, trở lại Nhà Trắng ngày 20/1 sau cuộc tái xuất chính trị gây nhiều chú ý, ông Trump bước vào nhiệm kỳ thứ hai bằng loạt quyết sách nhanh, mạnh và có phạm vi ảnh hưởng rộng. Những chính sách này không chỉ làm thay đổi cục diện chính trị nội bộ Mỹ, mà còn tạo ra tác động lan tỏa đối với kinh tế và an ninh toàn cầu, khiến năm đầu tiên của nhiệm kỳ mới được giới quan sát đánh giá là một trong những giai đoạn nhiều biến động nhất trong sự nghiệp chính trị của ông.

Khởi đầu quyết liệt và mở rộng quyền lực hành pháp

Ngay trong ngày đầu nhậm chức, Tổng thống Trump đã ban hành hàng loạt sắc lệnh hành pháp mang tính quyết liệt. Ông mô tả tình trạng vượt biên trái phép tại biên giới phía Nam là “mối đe dọa đối với chủ quyền quốc gia”, từ đó cho phép chính quyền đình chỉ một số nghĩa vụ tiếp nhận người tị nạn, tăng cường triển khai lực lượng an ninh và mở rộng quyền kiểm soát các khu vực liên bang.

Song song với đó, ông Trump viện dẫn nhiều đạo luật khẩn cấp hiện hành để áp dụng các biện pháp kinh tế và an ninh, từ kiểm soát tài chính đến tái cấu trúc một số cơ quan liên bang. Theo giới chuyên gia, hiếm có tổng thống Mỹ nào sử dụng các công cụ khẩn cấp với phạm vi rộng và tần suất dày đặc như vậy ngay từ đầu nhiệm kỳ.

Đánh giá về động thái này, ông Frank Bowman, Giáo sư danh dự về luật tại Đại học Missouri, nhận xét: “Trong nhiều trường hợp, chính quyền đang làm những việc mà các cách hiểu truyền thống về quyền lực hành pháp đều cho rằng không thể”. Theo ông, việc mở rộng quyền lực thông qua các tuyên bố tình trạng khẩn cấp mà không gắn với những sự kiện rõ ràng đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp và sự cân bằng quyền lực giữa các nhánh quyền lực.

Chính sách thuế quan: Công cụ bảo hộ hay nguồn cơn bất ổn

Quang cảnh cảng hàng hóa tại Los Angeles, California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Một trong những dấu ấn nổi bật nhất của năm 2025 là việc Tổng thống Trump tái khởi động và mở rộng chính sách thuế quan cứng rắn. Tháng 4, ông viện dẫn tình trạng khẩn cấp kinh tế để áp dụng các mức thuế đối ứng đối với gần như toàn bộ các đối tác thương mại lớn của Mỹ. Nhà Trắng cho rằng các thỏa thuận thương mại hiện hành đã tạo ra sự mất cân bằng kéo dài, gây tổn hại cho sản xuất trong nước và đe dọa an ninh kinh tế.

Tuy nhiên, chính sách này nhanh chóng vấp phải phản ứng từ cộng đồng doanh nghiệp, các đối tác thương mại và cả hệ thống tư pháp. Một tòa án liên bang cấp dưới nhận định việc sử dụng đạo luật khẩn cấp để áp thuế trên diện rộng là không phù hợp với tinh thần pháp luật. Dù vậy, chính quyền của Tổng thống Trump vẫn tiếp tục thực thi các biện pháp này, trong khi Tòa án Tối cao dự kiến sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng trong năm tới.

Theo các nhà phân tích, thuế quan dưới thời ông Trump không chỉ là công cụ kinh tế mà còn là đòn bẩy chính trị quen thuộc, nhằm củng cố hình ảnh “bảo vệ lợi ích nước Mỹ”. Song song với đó, nguy cơ lạm phát, gián đoạn chuỗi cung ứng và các biện pháp trả đũa thương mại khiến chính sách này trở thành một trong những yếu tố gây bất ổn lớn nhất trong năm 2025.

Tái định hình vai trò của Mỹ trong xung đột Ukraine và chiến sự Gaza

Trên mặt trận đối ngoại, năm 2025 chứng kiến nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm điều chỉnh vai trò của Mỹ tại hai điểm nóng lớn là xung đột Ukraine và chiến sự tại Gaza.

Với Ukraine, Chính quyền Tổng thống Trump theo đuổi chiến lược giảm dần mức độ can dự trực tiếp, đặc biệt về hỗ trợ quân sự, đồng thời nhấn mạnh vai trò ngoại giao và trách nhiệm lớn hơn từ các đồng minh châu Âu. Nhà Trắng nhiều lần khẳng định Mỹ không thể duy trì các cam kết an ninh không giới hạn về thời gian và nguồn lực, qua đó thúc đẩy các sáng kiến đàm phán nhằm hạ nhiệt xung đột.

Trong khi đó, đối với Gaza, chính quyền Mỹ giữ lập trường ủng hộ đồng minh Israel, song đồng thời kêu gọi các biện pháp nhằm hạn chế leo thang và giảm thiểu tác động nhân đạo. Mỹ cũng tham gia các nỗ lực ngoại giao nhằm thúc đẩy ngừng bắn cục bộ, mở rộng viện trợ nhân đạo và tìm kiếm giải pháp ổn định lâu dài cho khu vực.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) phát biểu trong cuộc họp báo chung với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (trái) tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., ngày 4/2/2025. Ảnh: Anadolu Agency/TTXVN

Theo giới quan sát, cách tiếp cận này phản ánh nỗ lực của ông Trump trong việc tái định vị Mỹ từ vai trò can dự sâu về quân sự sang ưu tiên đòn bẩy chính trị và ngoại giao, dù hiệu quả và hệ quả lâu dài của chiến lược này vẫn là chủ đề gây nhiều tranh luận.

Tây Bán Cầu và ưu tiên an ninh khu vực

Bên cạnh các điểm nóng toàn cầu, Chính quyền Tổng thống Trump cũng dành sự quan tâm đặc biệt tới khu vực Tây Bán Cầu. Trong những tháng cuối năm, Mỹ đã tiến hành các chiến dịch quân sự nhằm vào các đường dây buôn bán ma túy xuyên quốc gia. Nhà Trắng coi đây là biện pháp cần thiết để bảo vệ an ninh trong nước và giảm dòng chảy ma túy vào Mỹ.

Tuy nhiên, các động thái này cũng làm dấy lên tranh luận về quyền sử dụng vũ lực đơn phương của tổng thống mà không có sự phê chuẩn trước của quốc hội, tiếp tục đặt ra câu hỏi về giới hạn thẩm quyền của nhánh hành pháp trong lĩnh vực an ninh.

Quốc hội, tòa án và những giới hạn chưa rõ ràng

Trong suốt năm 2025, Quốc hội Mỹ, nơi đảng Cộng hòa kiểm soát với đa số mong manh, tỏ ra ít sẵn sàng thách thức các quyết định của tổng thống. Điều này tạo điều kiện cho Nhà Trắng mở rộng quyền lực hành pháp mà không gặp nhiều trở ngại chính trị.

Ngược lại, hệ thống tòa án liên bang đưa ra những phản ứng không đồng nhất. Một số quyết định của chính quyền bị chặn hoặc yêu cầu điều chỉnh, trong khi những quyết định khác được phép tiếp tục thực thi. Vai trò của Tòa án Tối cao vì thế trở thành tâm điểm chú ý, khi nhiều phán quyết quan trọng dự kiến sẽ được đưa ra trong năm 2026.

Dư luận và phép thử bầu cử giữa nhiệm kỳ

Các khảo sát trong năm 2025 cho thấy xã hội Mỹ tiếp tục chia rẽ sâu sắc về cách ông Trump điều hành đất nước. Một bộ phận cử tri lo ngại tổng thống đang mở rộng quyền lực quá mức, trong khi những người ủng hộ tin rằng các biện pháp mạnh là cần thiết trong bối cảnh kinh tế và an ninh toàn cầu nhiều bất ổn.

Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026 được xem là phép thử then chốt, không chỉ quyết định cán cân quyền lực tại quốc hội mà còn phản ánh mức độ ủng hộ của cử tri đối với đường lối cầm quyền của Tổng thống Trump.

“Câu hỏi lớn là cử tri sẽ đánh giá tổng thống dựa trên các tranh luận pháp lý phức tạp, hay dựa trên những kết quả trước mắt mà họ cảm nhận được”, ông Bowman nhận định.

Một năm thử thách đối với nước Mỹ

Nhìn lại, năm 2025 không chỉ là năm đầy khủng hoảng đối với cá nhân Tổng thống Trump, mà còn là giai đoạn thử thách đối với các thể chế chính trị của Mỹ. Từ chính sách thuế quan, cách tiếp cận các xung đột quốc tế đến việc sử dụng quyền lực hành pháp, mỗi quyết định đều để lại dấu ấn sâu sắc và gây tranh luận kéo dài.

Dù còn nhiều bất đồng, những diễn biến trong năm qua phản ánh rõ tính phức tạp của quản trị quốc gia trong bối cảnh thế giới nhiều biến động. Các phán quyết pháp lý sắp tới cùng kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ tiếp tục là những mốc quan trọng để đánh giá quỹ đạo chính sách và cách thức phân bổ quyền lực tại Mỹ trong những năm tiếp theo.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc