Nhìn lại tuần làm việc thứ 6, Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Những nội dung của tuần làm việc thứ 6 chính là những lĩnh vực mà Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định là “trụ cột của quốc gia”, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển con người - nguồn lực quan trọng nhất của đất nước.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, chương trình mục tiêu quốc gia không phải chỉ của riêng ngành giáo dục hay y tế, mà là của toàn xã hội, toàn dân phải vào cuộc. Với y tế, Tổng Bí thư đặc biệt yêu cầu chuyển trọng tâm sang chăm sóc sức khỏe ban đầu và dự phòng, xử lý tận gốc các yếu tố môi trường, nước sạch, an toàn thực phẩm - những căn nguyên tạo ra bệnh tật. Nếu không giải quyết từ gốc, dù đầu tư thêm bao nhiêu bệnh viện cũng không đáp ứng được nhu cầu.

"Với y tế, quan trọng là chăm sóc sức khỏe ban đầu, phải đưa dự phòng lên. Hiện nay đang đi nhiều vào khám chữa bệnh, như là đang chữa cháy, dự phòng kém nên bệnh phát triển. Phải xác định từng lĩnh vực một, cái gì là cái đang tồn tại? 5 năm nữa chúng ta có thanh toán được hay không? Phải rất rõ như thế. Tôi cho là chương trình quốc gia là phải đi vào những việc, những mục tiêu cụ thể".

Các Đại biểu dự họp

Về giáo dục, Tổng Bí thư nhấn mạnh cần đầu tư đúng trọng tâm vào hạ tầng, đội ngũ, chương trình học, sắp xếp lại mạng lưới trường lớp, tính toán biên chế theo số học sinh, nâng chuẩn giáo viên, đặc biệt là năng lực tiếng Anh và năng lực giảng dạy các môn bằng tiếng Anh. Tổng Bí thư khẳng định mọi chính sách phải hướng vào mục tiêu cuối cùng: người dân được hưởng lợi thực chất, được học hành, chăm sóc sức khỏe, sống an toàn và nhân văn. Chỉ khi đó các chương trình phát triển mới thực sự có ý nghĩa.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên họp

Cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo AI và nhu cầu nhân lực chất lượng cao, vì thế giải pháp không chỉ dừng lại ở việc dạy tốt, học tốt theo cách truyền thống mà phải là một cuộc cách mạng về tư duy và công cụ để giáo dục, đào tạo phát triển:

"Chương trình thì cần có tầm nhìn dài hạn, dự báo được xu hướng phát triển của xã hội, thị trường lao động trong tương lai. Chương trình phải xác định rõ trọng tâm phạm vi tránh dàn trải, cái gì có thể xã hội hóa được thì chúng ta xã hội hóa. Về các chương trình mục tiêu quốc gia thì cần phải giải quyết vấn đề cốt lõi cấp bách có tính đột phá của ngành giáo dục. Theo tôi là tập trung vào chuyển đổi số, đào tạo nghề chất lượng cao hoặc giáo dục vùng sâu, vùng xa để có giải pháp nguồn vốn tương ứng. Thứ hai là phải đảm bảo nguồn lực cơ chế tài chính quản lý, kiểm tra, giám sát. Tiền ít nhưng mà làm sao thủ tục nhanh gọn, đảm bảo là trong quá trình làm không có thất thoát, không có tiêu cực".

Theo Chủ tịch Quốc hội, sau khi được Quốc hội ban hành chương trình cần sớm chuẩn bị các văn bản hướng dẫn, phân cấp rõ ràng trong tổ chức thực hiện và bố trí vốn kịp thời. Đây là khâu yếu nhất trong thực tế. Bên cạnh đó cần phải thường xuyên kiểm tra, giám sát. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, đây là hai chương trình tác động trực tiếp đến người dân, nếu thực hiện tốt, người dân sẽ bốn cùng đó là dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân thụ hưởng.

Một nội dung đáng chú ý trong tuần làm việc là phiên thảo luận tại Hội trường về Luật Báo chí (sửa đổi) - đạo luật được kỳ vọng trở thành tấm lá chắn pháp lý, đạo đức, kỹ thuật, bảo vệ sự thật và chủ quyền thông tin quốc gia.

Các đại biểu cho rằng báo chí đang đối mặt với sức ép chưa từng có khi các công cụ AI có thể tạo văn bản, hình ảnh, video giống hệt sản phẩm báo chí chuyên nghiệp, khiến thông tin lan truyền ồ ạt mà không được kiểm chứng. Từ thực tế này, đại biểu Lý Thị Anh Thư (An Giang) đề nghị làm rõ trách nhiệm pháp lý khi sử dụng AI: "Dự thảo Luật đã đề cập việc sử dụng AI, nhưng theo tôi, cần tiếp tục làm rõ hơn trách nhiệm trong việc gắn nhãn AI, kiểm chứng thông tin đầu vào, và xử lý khi AI tạo ra nội dung sai sự thật. Đây là điều cần thiết để bảo vệ uy tín báo chí và quyền tiếp cận thông tin đúng của người dân. Bên cạnh đó, nhiều tổ chức, cá nhân đang sử dụng AI để sản xuất nội dung mang tính chất báo chí nhưng không thuộc cơ quan báo chí, không có trách nhiệm biên tập hay đạo đức nghề nghiệp. Tôi đề nghị hoàn thiện quy định để định danh và ràng buộc trách nhiệm tối thiểu đối với nhóm chủ thể này, nhằm hạn chế tin giả lan truyền trên không gian mạng".

Theo đại biểu Mai Văn Hải, đoàn Thanh Hóa, việc chi ngân sách cho báo chí còn thấp, chi thường xuyên dưới 0,5%, chi đầu tư dưới 0,3%. Nhiều cơ quan báo chí lớn chưa được đặt hàng từ ngân sách nhà nước, nguồn thu quảng cáo bị sụt giảm mạnh gây áp lực tài chính lên các cơ quan báo chí cách mạng. Đại biểu Mai Văn Hải, đoàn Thanh Hóa nêu ý kiến :

"Để các cơ quan báo chí thực hiện tốt các nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền, phục vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin thiết yếu và truyền thông, chính sách. Tôi đề nghị cần rà soát để có các chính sách hỗ trợ ưu đãi tốt hơn về thuế có chính sách giao nhiệm vụ đặt hàng cho các cơ quan báo chí để giảm áp lực tài chính cho các cơ quan báo chí; có chính sách về tiền lương để các nhà báo phóng viên an tâm công tác".

Góp ý hoàn thiện quy định về mô hình cơ quan báo chí, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) cho rằng đây là mô hình mới, cần khung pháp lý rõ ràng về vị trí, chức năng và cơ chế hoạt động.

Đại biểu cũng đề nghị báo chí địa phương phát triển theo mô hình này cùng với các cơ quan báo chí chủ lực Trung ương: “Một số tỉnh ủy, thành ủy có thể thành lập cơ quan báo chí theo mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện theo quy định tại Khoản 5 điều 16. Quy định như vậy cũng phù hợp và đồng bộ với Khoản 1 Điều 16 là cơ quan báo chí có một hoặc một số sản phẩm báo chí và có cơ quan báo chí trực thuộc theo quy định của luật này. Quy định như vậy cũng phù hợp và đồng bộ với Khoản 5 Điều 16 quy định cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc có cơ chế đặc thù và tài chính được thành lập phù hợp với chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt”

Giải trình về những ý kiến đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng cho biết: “Theo quy định hiện hành, tại quyết định 362, hiện nay Việt Nam có 6 cơ quan báo chí chủ lực và việc các đại biểu đưa để làm sao các cơ quan báo chí địa phương để tiếp tục được phát triển. Mặc dù đã có quy định 372 của Ban bí thư nhưng làm thế nào để tất cả có điều kiện để phát triển cao hơn không đẻ ra những cơ chế xin để thành lập các nội dung này. Tinh thần là cơ quan soạn thảo sẽ bàn thêm về các cơ quan hữu quan sớm tổng kết xây dựng chiến lược về phát triển báo chí, sau đó báo cáo cấp thẩm quyền và sẽ đưa vào trong nghị định của Chính phủ thì sẽ giải quyết được bài toán có tính chất căn cơ”

Tuần qua, Quốc hội đã biểu quyết thông qua 4 luật quan trọng trong lĩnh vực tư pháp: Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; và Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Theo các đại biểu, việc thông qua đồng thời bốn đạo luật này đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ hơn cho hợp tác tư pháp quốc tế, góp phần phòng chống tội phạm xuyên biên giới và củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật.

Quốc hội trong tuần cũng dành thời gian xem xét và cho ý kiến đối với nhiều nội dung quan trọng, từ: dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ; dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi); dự án Luật Đầu tư (sửa đổi); dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; dự án Luật Quy hoạch (sửa đổi)…Đặc biệt, lần đầu tiên, Quốc hội xem xét một dự án luật riêng về Trí tuệ nhân tạo. Nhiều đại biểu nhấn mạnh đây là “thời điểm không thể chậm trễ” để thiết lập khuôn khổ pháp lý cho AI - một công nghệ đang tác động sâu rộng tới mọi lĩnh vực. Các ý kiến cho rằng luật phải vừa bảo đảm an toàn, minh bạch, trách nhiệm, vừa tạo dư địa đủ rộng cho đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cùng với đó, Quốc hội cũng thảo luận việc điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế; cùng với Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế.

Minh Quyên/VOV1